وظایف منتظران امام عصر (عج) را همانگونه که در نوشتار قبل مطرح شد، می توان براساس آنچه از روایات به ما رسیده است، فرد منتظر در عصر غیبت، وظایفی نسبت به خود و ارتقاء سطح بینش خود دارد که در سه حوزه شناخت، عاطفه و رفتار به آنها پرداخته می شود و در این میان حوزه رفتار، مهم ترین بخش انتظار در بعد فردی آن می باشد چرا که با حرکت درست می توان زمینه ساز ظهور حضرت شد. به سه دسته تقسیم نمود: الف) وظایف فردی ب) وظایف اجتماعی ج) وظایف حکومتی
وظایف فردی
فرد منتظر در عصر غیبت، وظایفی نسبت به خود و ارتقاء سطح بینش خود دارد که در سه حوزه شناخت، عاطفه و رفتار به آنها پرداخته می شود. شاید بتوان گفت حوزه رفتار، مهم ترین بخش انتظار در بعد فردی آن می باشد چرا که با حرکت درست می توان زمینه ساز ظهور حضرت شد. در اینجا به چند نمونه از وظایف منتظرین در حوزه رفتار و توضیح آن به صورت خلاصه اشاره می کنیم:
1) تمسّک بر دین
در ابتدا جهت شناخت دین، تعریفی اجمالی از آن ارائه می شود.
دین: عبارت است از مجموعه ی مقررات و دستورات آسمانی که از جانب پروردگار به وسیله ی پیامبران برای ارشاد و هدایت انسان ها فرستاده شده است، که سعادتمندی و خوشبختی هرکس در دو جهان، بستگی به انجام آن مقررات دارد.
نخستین وظیفه منتظر در حوزه رفتار، تمسّک به دین است چرا که دین، شامل پایه هایی است که یکی از آنها، اصول دین است که ولایت را نیز شامل می شود
اسلام از کلمه «سِلم» یا «سَلم» در لغت به معنای صلح و آشتی و در اصطلاح به معنای «تسلیم شدن در برابر فرمان خدا» گرفته شده است و ارائه کننده برنامه ی سالم سازی فکر، اندیشه، عقیده، عمل و اخلاق فرد و جامعه می باشد.
با عنایت به تعریفی که از دین اسلام ارائه شد، روشن می گردد راه سعادت و کمال از طریق دین اسلام امکان پذیر است. اولین وظیفه منتظر در حوزه رفتار، تمسّک به دین است چرا که دین، شامل پایه هایی است که یکی از پایه های اعتقادی آن، اصول دین است که ولایت را نیز شامل می شود. بنابراین تا دینی نباشد، امامتی نیز نخواهد بود. یعنی کسی که اعتقادی به دین اسلام ندارد، نمی تواند از نعمت امامت و ولایت بهره مند باشد.
2) طلب (خواستن)
یکی از ویژگی های مهمی که باید در یک فرد منتظر باشد، خواستن و طلب است. منتظر باید همانند گدایان مُصِرّ (که وقتی به دربِ منزلی می روند، تا چیزی نگیرند، بازنمی گردند و اینقدر درب را می کوبند تا صاحب منزل درب را باز نماید) در درگه ولی نعمت خود آن چنان مطالبه کند که صاحبخانه نتواند او را با دست خالی برگرداند:
گفت پیغمبر که هرکس زد دری
عاقبت زان در برون آید سری
گر تو بنشینی سر کوی کسی
عاقبت بینی تو هم روی کسی
و اگر منتظر با جدیّت تمام، حاجت خود را طلب کند، به یقین ناامید برنمی گردد؛ چرا که «مَن قَرَعَ بَابًا وَ لَجَّ وَلَجَ؛ کسی که دری را بکوبد و لجاجت کند، داخل آن در خواهد شد» و «مَن طَلَبَ شَیْئًا وَ جَدَّ وَجَدَ؛ کسی که چیزی را طلب کند و کوشش در آن بنماید، آن را خواهد یافت» و ما نیز مأمور به درخواست و مطالبه ایم، تا هنگامی که «ادْعُونِی؛ مرا بخوانید» تحقق پیدا نکند، نوبت به «أَسْتَجِبْ لَکمْ؛ تا شما را اجابت کنم» نمی رسد و تا زمانی که به «وَالَّذِینَ جَاهَدُواْ فِینَا» (و کسانی که در راه ما تلاش و جهاد کردند) نرسیم، به «لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنَا» (راه های قرب خود را به آنان نشان خواهیم داد) نمی رسیم. لذا دومین وظیفه ی فرد منتظر در حوزه رفتار، درخواست و مطالبه کسب معرفت و رسیدن به کمال است.
3) اطاعت و پیروی کامل از امام
انسان منتظر، کسی است که بنده و مطیع واقعی بوده و در تمام شئون زندگی، از امام خود تبعیّت می کند؛ رسیدن به مقام اطاعت و بندگی، امری سهل الوصول نیست.
یکی از مسائلی که به ویژه در ایام محرم و سوگواری امام حسین ع با آن مواجه می شویم این مسئله میباشد که بعضی از عزاداران ابی عبدالله الحسین ع را می بینیم که می گویند: «اگر در کربلا بودیم، در سپاه امام حسین ع شمشیر می زدیم» و اینجاست که باید سؤال کرد: «از کجا معلوم که اگر در کربلا بودیم، در سپاه یزیدیان نبودیم!؟»
اگر بخواهیم بدانیم آیا اگر در کربلا بودیم، با حسین (ع) بودیم یا با یزید (لعنةالله)، باید شرایط الآن خود و میزان اطاعت از امام زمانمان را بسنجیم. به هر میزان که در حال حاضر، مطیع امام عصر عج هستیم، اگر در کربلا بودیم با امام حسین (ع) بودیم.
در اینجا به نمونه ای از اطاعت و پیروی اصحاب کربلا از امام خود اشاره می نماییم:
در شب عاشورا، اباعبدالله الحسین ع اصحاب را در خیمه جمع نمودند و برای آنها مشغول صحبت شدند، امام ع در بخشی از سخن خود، از اصحاب کربلا تعریف و تمجید نموده و فرمودند: «أَمَّا بَعْدُ، فَإنِّی لَا أَعْلَمُ أَصْحَابًا أَوْ فَی وَ لَا خَیرًا مِنْ أَصْحَابِی؛ امّا بعد، به راستی من، اصحابی باوفاتر و بهتر از اصحاب خودم سراغ ندارم».
اگر بخواهیم بدانیم آیا اگر در کربلا بودیم، با حسین (ع) بودیم یا با یزید (لعنةالله)، باید شرایط الآن خود و میزان اطاعت از امام زمانمان را بسنجیم
در ادامه سخنان خود، به کیفیت شهادت اصحاب می پردازند.
در همین حین، شمربن ذی الجوشن پشت خیمه می آید و صدا می زند: «أین بَنُو اُخْتِنا؟؛ پسرخاله های ما کجا هستند؟»
حضرت اباعبدالله ع به حضرت عباس ع اشاره کرده و می فرمایند: برادرجان! با شما بود. حضرت اباالفضل ع به همراه برادرانش از خیمه خارج شد. شمر خطاب به عباس بن علی ع گفت: «من از کوفه خارج نشدم مگر این که امان نامه ی شما را از ابن زیاد گرفتم».
امان نامه را به حضرت ابوالفضل ع داده و گفت: «همین امشب از کربلا خارج شوید، اگر بمانید، فردا، احدی از شما زنده نخواهد ماند».
حضرت عباس ع امان نامه را به صورت شمر کوبید و صدا زد: «خدا روی تو را سیاه کند، تو به من امان نامه می دهی؟ من فردا در امان باشم و امام من حسین، این جا تنها؟ هرگز!!»
این درجه ی اطاعت عباس ع تا جایی است که امام صادق ع در شأن این یار فداکار می فرماید: «السَّلاَمُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلَّهِ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِمْ وَ سَلَّمَ؛ سلام بر تو ای بنده ی شایسته حق و مطیع امر خدا و رسول خدا و مطیع امیرالمؤمنین و حضرت حسن و حسین صلوات الله وسلامه علیهم».
هرگاه در پیشگاه امام زمان عج به درجه ی معرفت و اطاعت عباس؛ نه بلکه به درجه ی معرفت غلام تُرک سپاه امام حسین ع رسیدیم، می توانیم بگوییم منتظرِ خوبی برای امام زمانمان هستیم.
اصلاً مظهر اطاعت، پیروی و بندگی در روز عاشورا، أبی عبدالله الحسین ع بود. راوی نقل می کند و می گوید، لحظات آخر عمر أبی عبدالله الحسین ع بود، آمدم بالای گودی قتلگاه، دیدم امام حسین ع به سینه روی خاک تفتیده قتلگاه افتاده اند و لب های خشکیده و مطهّرشان آرامآرام حرکت می کند. فکر کردم حسین ع در این لحظات سخت، یزیدیان را نفرین می کند.
با خودم گفتم، اگر الآن حسین لب به نفرین باز کند، زمین دهان باز کرده و اهل زمین را در خود می بلعد. گوشم را نزدیک به لب های مطهّر امام حسین ع بردم، دیدم حسین ع خطاب به خداوند عرض می کند: «إلهِی رِضًی بِقَضائِکَ تَسلِیمًا لأمْرِکَ لا مَعبودَ سِواکَ یا غِیاثَ المُستَغیثینَ؛ ای خدای من، من راضی به قضاء و حکم تو هستم و تسلیم امر و اراده ی تو می باشم. هیچ معبودی جز تو نمی باشد. ای پناهِ هر پناه جوئی».
مطیع واقعی امام زمان (عج) کسی است که تمام حرکات و سکناتش، گفتار و سکوتش، نگاه و چشم فروبستنش، همه بوی اطاعت از امام عصر عج را بدهد و نیز باید بدانیم، تا زمانی که اطاعت و پیروی نباشد، انتظار به معنای حقیقی، رقم نخواهد خورد
مطیع واقعی امام زمان (عج) کسی است که تمامی حرکات و سکناتش، نشست و برخاستش، گفتار و سکوتش، نگاه و چشم فروبستنش، همه بوی اطاعت از امام عصر عج را بدهد و نیز باید بدانیم، تا زمانی که اطاعت و پیروی نباشد، انتظار به معنای حقیقی، رقم نخواهد خورد.
امام چهارم، حضرت زین العابدین ع می-فرمایند: «مَنْ ثَبَتَ عَلی وِلایَتِنا فِی غَیْبَةِ قائِمِنا اَعْطاهُ اللّه اَجْرَ اَلْفِ شَهیدٍ مِثْلَ شُهَداء بَدْرٍ وَ اُحُدٍ؛ کسی که در زمان غیبت قائم ما بر ولایت ما استوار باشد، خداوند پاداش هزار شهید از شهدای جنگ بدر و احد را به او خواهد داد».
کسی که در پیروی و اطاعت از سیر امامت و ولایت ثابت قدم باشد، اجر و ثوابی نصیبش می شود که اندک افرادی به این اجر و پاداش دست می یابند و آن این که، خداوند ثواب هزار شهید به او می دهد و دیگر آن که، نه هر شهیدی؛ بلکه شهداء بدر و اُحُد که شهدای در رکاب رسول الله ص بودند. شهدایی که برای حفاظت و حراست از جان پیامبر ص شمشیر زدند و به درجه ی رفیع شهادت نائل شدند.
البته این روایت، جوابی دندان شکن است برای کسانی که ادعا می کنند امروز باب و طریق شهادت بسته است و ما از این فیض محرومیم، در پاسخ به چنین نظریه ای باید گفت: باب شهادت بسته نیست بلکه باز است و آن هم نه هر نوع شهادتی، بلکه شهادت بَینَ یَدَی رسول الله.
پیامبر اکرم ص در روایتی می فرماید: «وَ الَّذِی بَعَثَنِی بِالْحَقِّ بَشِیراً إِنَّ الثَّابِتِینَ عَلَی الْقَوْلِ بِهِ فِی زَمَانِ غَیْبَتِهِ لَأَعَزُّ مِنَ الْکِبْرِیتِ الْأَحْمَرِ؛ و قسم به خدایی که مرا بشیر و نذیر مبعوث فرمود کسانی که در دوران غیبتش بر اعتقاد بدو ثابت باشند از کبریت احمر کمیاب ترند».پس روشن شد، اطاعت و پیروی، از وظایف منتظران در حوزه رفتار می باشد.
