رکسانا خوشابی - کارشناس ارشد مشاوره
تحریریه زندگی آنلاین : به عنوان پدر و مادر، یکی از کارهای کلیدی ما در تربیت فرزندان این است که بذر سپاسگزاری را در فرزندانمان شکوفا کنیم. آن هم سپاسگزاری از ته دل را، نه فقط تشکر کلامی و ظاهری. خیلی از ما به فرزندانمان می‌گوییم هر چیزی که در مهمانی به تو تعارف کردند باید بگویی مرسی، ممنونم، متشکرم. این البته خوب است، اما سپاسگزاری قلبی و حقیقی از این هم مهم‌تر است. سپاسگزاری، در واقع کاری بدیهی و طبیعی است. در یکی از تحقیقات، پژوهش‌گران دریافته‌اند قدرشناسی و سپاسگزاری امری فطری و خودانگیخته است که به سادگی و طبیعی می‌تواند بروز پیدا کند. اگر به نگاه‌ها و لبخند کودکانتان وقتی که هدیه‌ای برایشان می‌خرید یا وعده مسافرتی را می‌دهید یا غذای باب طبع‌شان را جلویشان می‌گذارید و یا در آغوششان می‌گیرید و می‌بوسید، نگاه کنید متوجه می‌شوید که کودکان، قدرشناسی و سپاسگزاری را به‌طور فطری بلدند، اما خیلی وقت‌ها رفتار ما بزرگ‌ترها طوری است که این قدرشناسی طبیعی را تخریب می‌کنیم. چگونه؟ به این ترتیب که آن را با تکلف و تعارف می‌آمیزیم و در نتیجه از سادگی و ابراز آسان و اصیل آن می‌کاهیم.
بیشتر بخوانید:
وقتی ناخواسته فرزندان ناسپاس بار می‌آوریم!
از ناسپاسی بدتر، این است که کودکانمان را پر توقع بار بیاوریم؛ کاری که متاسفانه در زمانه ما زیاد انجام می‌شود.بسیاری از مادر و پدرها، خودشان پرتوقع هستند و قدر داشته‌هایشان را نمی‌دانند، مدام در فکر داشتن ِ بیشتر هستند و خود و زندگی خود را با زندگی و مخارج دیگران مقایسه می‌کنند. پیام تربیتی این والدین (آگاهانه یا ناآگاهانه) به فرزندانشان این است که هر چه بیشتر خودت و داشته‌هایت را با دیگران، با همکلاسی‌ها و بچه‌های فامیل و دوست مقایسه کن و زیاده‌خواه باش و از هیچ چیزی راضی نباش! برخی از والدین هم خودشان را ماشین‌های پول‌ساز تلقی و گمان می‌کنند که محبت به فرزندان به معنای برآورده کردن هر چه بیشتر خواسته‌های مادی است. متاسفانه این‌ها هم در دام پول دادن بیشتر می‌افتند و بچه‌هایی متوقع بار می‌آورند که مصرف‌کننده هستند و هر روز بر میزان مصرف آنها افزوده می‌شود. در نتیجه پدر و مادر باید هر چه بیشتر کار کنند و فرسوده شوند و دست آخر هم هیچ‌کس از طرف مقابل سپاسگزار نیست. برخی از والدین هم گمان می‌کنند اگر در کودکی چیزهایی را می‌خواستند و آرزوهایی داشتند که برآورده نشده و والدین‌شان نسبت به آنها بی‌توجه بوده‌اند باید آنها را برای فرزندانشان تهیه کنند! غافل از این که این چیزها مورد طلب و پسند فرزندانشان نیست و دست آخر فرزند آنها نه تنها سپاسگزار نخواهد بود، بلکه احساس می‌کند که مدام چیزهایی به او تحمیل می‌شود! و هر دو طرف ناراضی خواهند بود.
سپاسگزاری چه مزایایی دارد؟
اگر بدانیم که افراد سپاسگزار بیش از سایرین شاد، سرزنده، خوشبین و امیدوار هستند و از رضایت فردی بیشتری در زندگی برخوردارند، هر چه بیشتر به سوی سپاسگزاری حرکت می‌کنیم.
همچنین در تحقیقات مشخص شده است که سپاسگزاری در تعدیل تأثیرات ناشی از هیجانات منفی مثل حس رنجش، کینه، انتقام، حرص و طمع بسیار مؤثر است و با ایجاد پایداری و مقاومت در برابر موانع و مشکلات نقش حمایت‌کننده دارد، زیرا عواطف مثبت را در شخص بالا می‌برد. پژوهش‌گران طی تحقیقات متعددی دریافته‌اند، شکرگزاری و سپاسگزاری اثر شفابخشی دارد و سبب طول عمر می‌شود. تحقیقات صورت گرفته در مرکز پژوهشی سلامت قلب کالیفرنیا طی بررسی اثرات مثبت سپاسگزاری بر سلامت جسمی انسان حاکی است قدردانی، سپاسگزاری و شکرگزاری در صورتی که آگاهانه انجام شود، موجب افزایش فعالیت دستگاه پاراسمپاتیک می‌شود. با افزایش فعالیت پاراسمپاتیک، استرس و هیجانات منفی که از عمده‌ترین عوامل بیماری‌های قلبی به شمار می‌آیند، کاهش می‌یابد. تحقیقات دیگری در همین رابطه نشان داده است کسانی که تحت پیوند عمل قلب قرار گرفته‌اند و سپاسگزاری را به عنوان یک فریضه دینی انجام می‌داده‌اند، تا حدود یک سال بعد از عمل، بسیار کمتر از دیگر افراد دچار درد و مشکلات ناشی از پیوند شده‌اند و احساس خیلی بهتری نیز داشته‌اند. همچنین در تحقیق گسترده دیگری در دانشگاه کنتاکی گزارش شد اکثر افراد هشتاد ساله به بالا که از شادابی و سرزندگی بسیار خوبی برخوردارند و ظاهر جوان‌تری نسبت به همسالان خود دارند، افرادی شکرگزار و سپاسگزار می‌باشند. این تحقیقات نشان داده است که تشکر کردن، شادی و عواطف مثبتی که در پی آن احساس می‌شود می‌تواند تا 7 سال بر طول عمر فرد بیفزاید.
بیشتر بخوانید:
فقط کمی قدرشناس باشید
آمار وزارت کار یکی از کشورها نشان می‌دهد 46 درصد آنهایی که در سال گذشته کارشان را ترک کرده‌اند صرفا به این دلیل بوده که احساس می‌کردند مورد قدردانی قرار نگرفته‌اند و شاید به نوعی مورد بی‌توجهی و ناسپاسی مدیر خود قرار گرفته‌اند. در واقع می‌توان گفت همه ما هر جا که باشیم دوست داریم در مقابل کاری که برای دیگران انجام می‌دهیم مورد قدرشناسی قرار گیریم، در موقعیت یک کارمند هم مسلما انتظار داریم برای کاری که معتقدیم خوب انجام دادیم یا سعی کردیم خوب انجام دهیم مورد قدردانی قرار گیریم. تجربه ثابت کرده «مورد قدردانی قرار گرفتن» رضایت و عزت نفس را در بین افراد بالا می‌برد و موجب دلگرمی و تلاش مضاعف می‌شود. شاید یکی از دلائل کم‌رنگ بودن این صفت درمحیط‌های اداری از جانب مدیران، طرز فکر اشتباه آنها از موقعیت و جایگاه خود باشد اغلب رؤسا و مدیران ادارات فکر می‌کنند باید افرادی سرسخت، خشک، بداخلاق، عصبانی و دارای نظم و انضباط افراطی باشند و مدام باید از کارمند خود ایراد گرفته و او را مورد سرزنش و توبیخ قراردهند. این مدیران معمولا به کارمندشان به‌عنوان فردی بی‌مسئولیت، از زیر کار در رو، سهل‌‌انگار، وقت‌تلف‌کن، سوءاستفاده‌گر، فاقد وجدان کاری و ... که همواره در حال گپ زدن با دیگران می‌باشد، نگاه می‌کنند که نیاز به کنترل شدید و توبیخ دائمی دارد. شاید همین ذهنیت نه چندان درست اغلب مدیران، در برخی خانواده‌ها دیده شده و توسط برخی پدر مادر‌ها اعمال می‌شود و مانع از این می‌شود که فرزندان به خاطر انجام وظیفه‌‌هایشان مورد تحسین و تشویق قرار بگیرند. برخی هم معتقدند که انجام وظایف، نیاز به تشویق و قدردانی ندارد، اما این درست نیست. هر انسانی نیاز به توجه دارد. نیاز به این که کارش دیده شده و مطلوب بوده است. نیاز به این که بازخورد درست بگیرد و حس کند که مهم است، بنابراین سپاسگزاری و قدرشناسی می‌تواند مانند یک بازخورد موثر هم عمل کند. به‌طوری که کودک متوجه شود که کدام یک از کارهایش درست بوده و آنها را ادامه دهد و کدام‌ها مورد توجه قرار نگرفته‌اند و از آنها دوری کند.
بیشتر بخوانید:
وا خیلی ساده است، اگر مادر یا پدر هستید به راحتی میتوانید به فرزند خود انگیزه، اختیار و پاداش بدهید، به جای دیکتاتور، یک مربی (یعنی پرورنده خوب) باشید. لازم نیست به فکر پاداشها یا مزایای آنچنانی باشید، آنچه میتوانید هر روز انجام دهید فقط نشان دادن کمی قدرشناسی همراه با تحسین است. این یکی از مهم‌ترین ابزارهای تربیتی و کم‌خرج‌ترین آنها است و هر والدی به راحتی می‌تواند آن را به‌کار گیرد. شما هم به عنوان مادر یا پدر میتوانید تحسین خود را با به کار بردن کلماتی چون؛ چه عالی، چه جالب، کامل بود، خیلی خلاق بود و ... همراه کنید یا کارهای عملی انجام دهید، مثلا دستی بر سر کودک‌تان بکشید یا به او بگویید که در مورد آنچه انجام داده چه احساس خوبی دارید. هر کودکی این را درک می‌کند و سعی می‌کند رفتار خوب خود را تکرار کند. در بسیاری از موارد نیاز به تنبیه نیست و تشویق موثر و بی‌توجهی به کارهای نامطلوب کافی است. به یاد داشته باشید که در منزل، وظیفه شما است که اول، خودتان سپاسگزار باشید. از همسرتان قدردانی کنید و الگویی نشان دهید که فرزندان هم آن را یاد بگیرند و به کار ببندند. در واقع کافی است فقط کمی قدرشناس باشیم.لدین چگونه قدردانی کنند؟
