اصول درمان آنتی بیوتیکی در عفونت‌های ادراری

 دکتر محمدرضا نوروزی و دکتر وحید نجاران طوسی

داروهای آنتی بیوتیکی رایج در UTI 
1.Trimethoprim/Sulfamethoxazl 
ترکیب TMP-SMX یا همان کوتریموکسازول به طور وسیعی برای درمان UTI به کار می‌رود. این دارو ارزان بوده و اثرات جانبی کمی روی فلور روده دارد. TMP به تنهایی یا با ترکیب SMX علیه اکثر اروپاتوژن‌های شایع موثر بوده ولی روی انتروکوک و گونه‌های سودومونا اثری ندارد.عیب این دارو عوارض جانبی شایع آن بوده که شامل ناراحتی‌های گوارشی می‌باشد.
2. Nitrofurantion
نیتروفورانتوئین علیه اکثر اروپاتوژن‌های ادراری موثر می‌باشدولی همانطور که گفته شد روی پرتئوس سودومونا اثر ندارد.به سرعت در ادرار ترشح شده ولی در اکثر بافت‌های بدن به سطح درمانی نمی‌رسد لذا در عفونت‌های کمپلیکه و عفونت‌های سیستم ادراری مفید نمی‌باشند. بدلیل اثرات کم روی فلورهای روده و واژن به طور موثر در درمان پروفیلاکسی UTI کاربرد دارد.
3. Cephalosporins
هر سه نسل سفالوسپورین‌ها برای درمان UTI به کار می‌روند. 
نسل اول: فعالیت‌های بیشتری علیه ارگانیسم‌های گرم مثبت و همچنین ارگانیسم‌های شایع مثل Ecoli و کلبسیلاپنومونیه دارند 
نسل دوم: فعالیت علیه ارگانیسم‌های بی هوازی دارند. 
نسل سوم: بیشتر در موارد عفونت‌های بیمارستانی ناشی از ارگانیسم‌های گرم منفی کاربرد دارند. 
نکته  با توجه به وسیع الطیف بودن این داروها مصرف آنها باید به مواردی محدود شوند که شامل عفونت‌های کمپلیکه و شرایطی باشد که نیاز به درمان آنتی بیوتیکی تزریقی است و همچنین مواردی که احتمال مقاومت به داروهای رایج برای UTI وجود دارد. 
نکته  این داروها در دوران بارداری هم قابل استفاده و مفید می‌باشند. 
4. Aminoglycosides
آمینوگلیکوزیدها (جنتامایسین، توبرامایسین و...) در صورت ترکیب با کوتریموکسازول یا آمپی‌سیلین به عنوان اولین داروی انتخابی در UTI تب دار می‌باشد. عوارض نفروتوکسیک و اتوتوکسیک آنها به خوبی شناخته نشده است و باید در طول درمان بیماران از نظر اختلال کلیوی و شنوایی ارزیابی گردند.
نکته مهم و کاربردی
رژیم آمینو گلیکوزید‌ها روزانه و تک دوز با اپتیمال کردن پیک غلظت، اثر بخشی آن را به حداکثر رسانده و همچنین پتانسیل توکسینی آنرا کاهش می‌دهد. به عنوان مثال در مورد جنتامایسین رژیم 7mg/kg به جای رژیم قبلی 1/5mg/kg هر 8 ساعت استفاده می‌گردد. تنظیم دوزاژ بعدی دارو با اندازه‌گیری سطح سرمی دارو یی از اولین تجویز و بر اساس نوموگرام تنظیم می‌گردد.
5. Fluoroquinolones
فلوروکینولون‌ها (سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و نورفلوکساسین و.....) طیف وسیع درمانی داشته و برای درمان تجربی UTI بسیار مهم میباشد. این داروها علیه آنتروباکتریا سه‌ها و همچنین سود و موناها بسیار موثر می‌باشند. این داروها روی استاف اورئوس و استاف ساپروفیتیکوس هم موثر بوده ولی به طور معمول پوشش ضد استروپتوکوکی آن در حد متوسط می‌باشد. اکثر باکتر‌ی‌های بی هوازی به این داروها مقاومت دارند لذا با درمان این داروها فلور نرمال واژن و روده تغییر نمی‌کند. مقاومت باکتریایی در ابتدا شایع بوده ولی با استفاده بیش از حد و نامناسب این دارو‌ها مقاومت به آن در حال افزایش است.

این داروها نفروتوکسیک نبوده و نارسایی کلیوی نیمه عمر سرمی آن را طولانی کرده و در بیمارانی که کلیرانس کراتینین آنها کمتر از 30ml/min باشد باید دوز دارو تنظیم شود. عوارض جانبی ناشایع بوده و ناراحتی گوارشی شایع‌ترین آنها می‌باشد. اختلالات تاندون اشیل (پارگی آن) احتمال دارد و لذا مصرف این دارو درکودکان و نوجوانان (تا سن 17 سال) و زمان باردار ی و شیردهی کمتر اندیکاسیون دارد. در مناطقی که مقاومت دارویی به داروهایی مثل کوتریموکسازول یا آمپی سیلین (بیش از 20 درصد)  وجود داشته باشد این داروها به عنوان خط اول دارویی استفاده می‌شوند.