د‌کتر نوشین صحابی - جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی
تحریریه زندگی آنلاین : بالاخره بعد از 40 هفته یا کمی بیشتر، ساعت‌ها و روزهای طولانی بارداری به آخر رسیدند و توانستید زایمان را هم پشت سر بگذارید و به طور رسمی مادر شوید. جا دارد که تبریکات صمیمانه ما را نیز پذیرا باشید. دیگر نگران زایمان و فرزندتان نیستید و یک نفس راحت می‌کشید، ولی این آسودگی و فراغ خاطر به این معنی نیست که بی‌خیال شوید و به مسائل مربوط به سلامت خودتان بی‌اهمیت باشید. شما زایمان داشته‌اید، فرقی نمی‌کند که طبیعی باشد یا سزارین. در هر دو حالت، نیاز به برخی مراقبت‌ها دارید. ما در اینجا درباره مراقبت‌های بعد از زایمان طبیعی می‌گوییم و اینکه چه مدت طول می‌کشد تا بعد از زایمان بهبودی کامل پیدا کنید. معمولا در هر دو نوع از زایمان، تا شش هفته بعد از زایمان، باید تحت مراقبت ویژه باشید و یک دوره بهبودی را پشت
سر بگذارید. بدن شما درد کشیده است و تحت فشار بوده است. برخی از عضلات شما کشیده شده و پوستتان هم به اندازه زیادی باز شده است و نیاز به فرصتی برای تجدید قوا دارید. وضعیت فیزیکی انسان‌ها با هم متفاوت است و شما نمی‌توانید خودتان را به لحاظ جسمی و روانی با دیگری مقایسه کنید. زنان بعد از زایمان، با سرعت متفاوتی بهبودی می‌یابند. اغلب آنها تا یک هفته بعد از زایمان بهبود می‌یابند، ولی گاهی برخی از آنها دچار کمردرد، زخم پستان و دردهای زیر شکم تا مدتی می‌شوند. اگر زایمان واژینال داشته‌اید و پارگی نداشته‌اید، بهبودی شما در کمتر از سه هفته حاصل می‌شود. اگر زایمان سزارین را پشت سر گذاشته‌اید، کمی بیشتر نیاز به توجه و مراقبت دارید.
بیشتربخوانید:
چه مقدار خونریزی پس از زایمان طبیعی است؟
خونریزی بعد از زایمان (لوشیا) حداکثر تا شش هفته به طول می‌انجامد. در سه تا ده روز اول بعد از زایمان، خونریزی شدیدتر است و بعد از آن کاهش می‌یابد و رنگ آن از قرمزی به صورتی و صورتی مایل به سفید می‌رسد. در چند روز اول، لخته‌های خون از بدن شما خارج می‌شود و گاهی لازم است هر چند ساعت، یک پد عوض کنید. دقت کنید که در این چند روز استفاده از تامپون کاملا ممنوع است.
چگونه می‌توانید روند بهبودی را تسریع کنید؟
نکات زیر را مطالعه نمایید. این نکات به تسریع روند درمان کمک می‌کنند:
به بهبود زخم در پرینه خود کمک کنید.
پرینه حد فاصل بین مقعد و قسمت تناسلی است. تا 24 ساعت بعد از زایمان روی این بخش کمپرس سرد بگذارید. بعد از ادرار کردن، این محل را با آب گرم به طور ملایم بشویید تا ادرار باعث تحریک پوست و دردناک شدن ناحیه پاره شده نشود. در طول روز یک بار دوش آب گرم بگیرید و روزی چند بار در لگن آب گرم و بتادین بنشینید. از ایستادن یا حتی نشستن طولانی‌مدت پرهیز کنید و شب‌ها به پهلو بخوابید. مراقب جای زخم باشید. برش و جای زخم را روزی چند بار با آب و شامپو بچه تمیز کنید و بعد با دستمال توالت یکبار مصرف آن را خشک کنید و سشوار بکشید. نیازی به پوشاندن سطح زخم نمی‌باشد. تا یک ماه و نیم، بعد از زایمان سزارین، از خم و راست شدن، چیز سنگین بلند کردن، از پله‌ها بالا و پایین رفتن و رانندگی اجتناب کنید.
برای کاهش درد
اگر درد زیادی دارید، برای تسکین آن می‌توانید کپسول مفنامیک اسید هر 6 ساعت با غذا استفاده کنید. لگن آب گرم هم موثر است.
بیشتربخوانید:
سعی کنید هر طور شده یبوست خود را برطرف کنید
بهبودی به زودی حاصل می‌شود. فقط باید چند روزی صبوری کنید. احتمالا برای دفع مدفوع، دچار مشکل خواهید شد و طبیعی است. معمولا در زایمان طبیعی، دفع اول پس از زایمان دردناک است و به جای زخم و بخیه‌ها فشار وارد می‌شود. یبوست این شرایط را بدتر می‌کند. باید از سبزیجات و میوه‌های بیشتری استفاده کنید و غذاهای فیبردار مصرف کنید. مصرف روغن زیتون، آلو، انجیر، میوه‌هایی مانند گلابی، کیوی و هندوانه کمک می‌کند. صبح‌ها یک لیوان آب ولرم و شیر ولرم بنوشید. کمی پیاده‌روی کنید و در صورتی که همچنان مشکل یبوست داشتید، از یک ملین مانند شربت منیزیم استفاده کنید. بهتر است از ملین‌های قوی شیمیایی استفاده نکنید.
ورزش کگل یا ورزش کف لگن انجام دهید
به انقباض و رها کردن پی در پی عضلات کف لگن، ورزش کگل می‌گویند. این ورزش کمک می‌کند که واژن شما به حالت قبلی خود بازگردد و حتی به بهبود روابط زناشویی‌تان نیز کمک می‌کند. در خانم‌هایی که دچار تکرر ادرار در اثر افتادگی رحم می‌شوند، این ورزش یک روش درمانی فوق‌العاده است و تا حدی از افتادگی واژن جلوگیری می‌کند. تغذیه مناسب و برگشت به وزن نرمال، بعد از زایمان، به جلوگیری از افتادگی رحم کمک می‌کند.
درد پستان‌ها
برای کاهش درد پستان‌ها بهترین راه استفاده از کمپرس سرد است. شما می‌توانید از یخ خرد شده در کیسه که در یک پارچه تمیز پیچیده شده، روی پستان استفاده کنید. حتما سینه‌بند راحت استفاده کنید. اگر خودتان به نوزادتان شیر می‌دهید، در طول شبانه روز اجازه دهید زمان‌هایی پستان‌هایتان باز باشند و هوا بخورند و مرتب پستان باید تخلیه شود که از تجمع شیر و احتقان پستان جلوگیری شود. برای جلوگیری از ترک خوردن آنها از پمادهای مناسب نوک پستان، می‌توانید استفاده کنید.
به قرار ملاقات با پزشکتان حتما اهمیت بدهید
چکاپ و ملاقات با پزشک معالجتان ضروری است. پزشک باید مطمئن شود که مراحل درمانی به خوبی انجام می‌شوند. حتی اگر نیاز دارید که با یک روانشناس و روانپزشک در ارتباط باشید یا برخی مشکلات روحی – روانی خود را با او در میان بگذارید، می‌توانید از پزشک معالجتان راهنمایی بگیرید.
پزشک شما علائم و نشانه‌های بهبودی را در شما مشاهده می‌کند و اگر زمانی به موردی برخورد کند، حتما شما را راهنمایی می‌کند تا اقدامات لازم را انجام دهید.
برای بهتر شدن حال خود، به تغذیه اهمیت دهید
برای آنکه احساس ضعف و بی‌حالی در شما رفع شود، باید به تغذیه خود اهمیت دهید. تعداد وعده‌های غذایی را بیشتر و حجم آن را کمتر کنید.
سعی کنید که در سبد غذایی خود از کربوهیدرات‌ها، انواع پروتئین و لبنیات استفاده کنید.
شما به فیبر بیشتری هم نیاز دارید. پس میوه، سبزی، غلات و حبوبات را هم مصرف کنید. در صورت داشتن نفخ شکم، می‌توانید از عرق نعنا یا عرق زیره استفاده کنید.
روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید. نوشیدن آب کافی و داشتن تغذیه مناسب به بهبود روحیه‌تان نیز کمک می‌کند.
بیشتربخوانید:
تحرک را فراموش نکنید
ورزش کردن در چند روز اول پس از زایمان امکان‌پذیر نیست، مخصوصا اگر زایمان سزارین داشته باشید، اما بعد از زایمان طبیعی، سریع‌تر به شرایط عادی برمی‌گردید. درباره ورزش کردن حتما با پزشک مشورت کنید. ورزش کردن را می‌توانید با پیاده‌روی شروع کنید یا اینکه کمی در خانه نرمش سبک انجام دهید. پیاده‌روی کردن کمک می‌کند تا یبوست‌تان هم از بین برود. علاوه بر این باعث می‌شود تا روحیه بهتری هم داشته باشید و احتمال بروز افسردگی پس از زایمان در شما کاهش یابد.
به این نکات توجه کنید
این موارد به شما کمک می‌کنند که بعد از زایمان، سریع‌تر به حالت عادی برگردید:
مسکن: برای کاهش درد، از مسکن مناسب تجویز شده توسط پزشکتان استفاده کنید.
استفاده درست از نوار بهداشتی و پد: احتمالا تا چند هفته بعد از زایمان به پد و یا نوار بهداشتی احتیاج خواهید داشت. فراموش نکنید که هر چند ساعت، نوار بهداشتی یا پد را تعویض کنید.
کمپرس سرد: کمپرس سرد به بهبود درد و زخم ناحیه واژن کمک می‌کند.
لگن آب و بتادین: در دوران بعد از زایمان، به خصوص اگر در ناحیه واژن بخیه دارید، باید حداقل روزی سه بار در لگن آب گرم و بتادین به مدت یک ربع بنشینید.
سینه‌بند مناسب شیردهی.
لانولین یا کرم مخصوص ترمیم زخم بعد از افتادن بخیه‌ها در محل بخیه واژن.
ملین برای رفع یبوست.
بالش نرم برای اینکه وقت شیر دادن به آن تکیه دهید و احساس راحتی کنید یا بالش مخصوص شیردهی.
شکم‌بند برای آنکه شکمتان جمع شود و زودتر به حالت عادی برگردد.
کمپرس گرم: برای روان شدن شیر از پستان‌ها مخصوصا در خانم‌هایی که دچار احتقان پستان شده‌اند و به سختی شیر می‌دهند یا گرفتن پستان زیر جریان آب گرم.
افسردگی بعد از زایمان
به دنیا آوردن بچه، تجربه بزرگی است. بعضی از خانم‌ها بعد از این تجربه، دچار افسردگی می‌شوند. کم‌خوابی هم به آن دامن می‌زند. احساس غم، درماندگی، تنهایی و زودرنجی از علائم آن است. این حالت بر اثر تغییرات هورمونی بعد از زایمان ایجاد می‌شود و اغلب اوقات در عرض چند هفته خود به خود برطرف می‌شود. گاهی طولانی می‌شود که باید حتما در این باره از پزشک کمک بگیرید. افسردگی بعد از زایمان گناه شما نیست. باید هر طور که شده مراقب خود و فرزندتان باشید و برای این منظور سلامتی شما مهم‌ترین مسئله است. برای جلوگیری از بروز افسردگی بهتر است که مصرف امگا 3 را ادامه دهید و حتما از غذاهای دریایی تغذیه کنید. به نور خورشید پناه ببرید و هر روز زمانی را آفتاب بگیرید. سعی کنید از کمک و حمایت اطرافیان به مقدار بیشتری برخوردار شوید. نوسانات خلقی شما نباید باعث شود مهرورزی اطرافیانتان را نادیده گرفته و از آنها دوری کنید. به اندازه کافی بخوابید. برای پرستاری از نوزاد، از اطرافیان و افراد خانواده کمک گرفته و در طول روز مدتی را بخوابید و سعی کنید که زمان خواب و بیداریتان را با فرزندتان هماهنگ کنید.
