تشخیص عفونت‌های دهانی هرپسی (۲)

ویروس واریسلا زوستر

VZV مسوول دو عفونت عمده بالینی است. نوع اولیه آبله‌مرغان (واریسلا) و نوع عودکننده، زونا (هرپس زوستر) است.

آبله‌مرغان (واریسلا)

آبله‌مرغان بیماری خوش‌خیم در کودکان است که به وسیله تماس مستقیم با ضایعات پوستی یا ترشحات نازوفارنژیال فرد مبتلا منتشر می‌شود. دوره کمون آن 10 تا 21 روز است و بیماران تقریبا یک هفته بعد از شروع علایم مسری (عفونی) هستند. عوارض آبله‌مرغان شامل التهاب ریه (پنومونی) و سندرم ری (syndrome Reys) است.

غالبا یک انسفالوپاتی پیشرفته در کودکانی که در طول ابتلا به عفونت واریسلای حاد آسپیرین دریافت می‌کنند، اتفاق می‌افتد. ضایعات پوستی در آبله‌مرغان به وسیله ضایعات ماکول و پاپولری که شدیدا خارش‌دار هستند، مشخص می‌شوند. این ضایعات سریع به شکل وزیکول مملو از مایع در زمینه‌ای اریتماتوز ایجاد می‌شوند.

ضایعات دهانی ممکن است اتفاق بیافتند که شبیه وزیکول یا زخم‌هایی که در HSV اولیه ظاهر می‌شوند باشند ولی این ضایعات دردناک (سمپتوماتیک) نبوده، مشکل تشخیصی و کنترل (management) ندارند.

هرپس زوستر

VZV بعد از عفونت اولیه در ریشه دورسال یا گانگلیون‌های عصبی کرانیال پنهان می‌شود. در 3/0 تا 5/0 درصد مردم، این ویروس دوباره فعال شده و زونا را به وجود می‌آورد. معمولا عصب‌هایی که بیشتر به وسیله HZ تحت تاثیر قرار می‌گیرند C-3، T-5، L-1 و N-2 هستند. زمانی که HZ گانگلیون تری‌ژمینال را درگیر می‌کند معمولا بیشتر شاخه اول فتالمیک (V1) درگیر می‌شود و درگیری چشم از عوارض جدی، بالقوه آن است.

مشاوره با چشم‌پزشک در این مورد لازم است. علایم اولیه HZ درد، حساسیت (tenderness) و پارستزی در طول مسیر عصب درگیر است. وزیکول یک طرفه در عرض 5-3 روز بعد در زمینه التهابی در طول عصب درگیر ظاهر می‌شود . زمانی که گانگلیون geniculate از عصب دچار عفونت می‌شود، علایم کاراکتریستیک شامل وزیکول‌های یک‌طرفه در گوش خارجی و مخاط دهان، همچنین پارالزی یک‌طرفه صورت است، گروهی از علایم که تحت عنوان سندرم Remsay-Hunt خوانده می‌شود HZ. ممکن است بعضی اوقات اعصاب حرکتی را نیز تحت تاثیر قرار دهد.

تقریبا در 20-15 درصد موارد هرپس زوسترهای عصب تری‌ژمینال شاخه مندیبولر (V3) یا شاخه ماگزیلاری (V2) عصب زوج پنجم را تحت تاثیر قرار می‌دهد که سبب درد، ضایعات یک‌طرفه صورت، و ضایعات داخل دهانی در طول مسیر عصب تحت تاثیر قرار گرفته می‌شود. تشخیص HZ معمولا بر اساس علایم و نشانه‌های بالینی کاراکتریستیک صورت می‌گیرد.

ضایعات داخل دهان که به وسیله هرپس زوستر(HZ) ایجاد شده‌اند معمولا توزیع یک‌طرفه همراه با درد شدید را نشان می‌دهد که به افتراق آن از عود HSV کمک می‌کند. VZVممکن است سبب درد، بدون ایجاد ضایعات در طول مسیر عصب شود. این حالت یا تظاهر «Zoster sine herpete» یا «Zoster sine eruption» نامیده می‌شود. ممکن است جهت تایید تظاهرات آتیپیک نیازمند تست‌های آزمایشگاهی ZVZ باشد. این روش شامل کشت‌های ویروسی، اسمیرسیتولوژی، تکنیک‌های ایمونومورفولوژیک و تست‌های سرولوژیک است، که قبلا توضیح داده شد.

بیماران مبتلا به HZ با ایمنی ضعیف در خطر ابتلا به عفونت‌های تهدیدکننده زندگی هستند. در این جمعیت، HZ ممکن است باعث ایجاد ضایعات موضعی بزرگ یا عفونت منتشر شود. گزارش شده است که HZ دهانی، در بیمارانی که ایمنی‌شان سرکوب شده سبب ایجاد نکروز استخوان آلوئولر و افتادن دندان شده است. عفونت‌های منتشر در افراد با ایمنی ضعیف ممکن است شامل ضایعات گسترده پوستی، مننژیت، انسفالیت، پنومونی ZVZ و هپاتیت باشد.

عوامل ضدویروسی از قبیل آسیکلوویر، در کوتاه کردن دوره HZ، تسهیل بهبودی و کاهش درد حاد موثر است. گزارش شده است که والاسیکلوویر و فام سیکلوویر تاثیر بهتری نسبت به آسیکلوویر جهت درمان HZ دارند. نورالوژی (PHN) شیک اثر بالقوه زونا است که ناشی از اسکار عصب درگیر در طول عفونت است. نورالژی پس از هرپس (PHN) یک وضعیت دردناک و گاهی ناتوان‌کننده و آزاردهنده است که می‌تواند ماه‌ها یا سال‌ها بعد از بهبود ضایعات ادامه یابد.

بروز PHN در بیماران مسن‌تر از 50 سال افزایش یافته و کاربرد والاسیکلوویر یا فام‌سیکلوویر جهت کاهش بروز و طول مدت PHN توصیه می‌شود. بر طبق بعضی از تحقیقات، استفاده کوتاه‌مدت از کورتیکواستروئیدهای سیستمیک بروز PHN را کاهش می‌دهد، ولی مفید بودن این توصیه جای بحث دارد. سایر درمان‌های موثر جهت درمان PHN شامل gabapentin، Capsaicin موضعی و ضدافسردگی‌های سه حلقه‌ای است.

برای خواندن بخش اول- تشخیص عفونت‌های دهانی هرپسی- اینجا کلیک کنید.