آفت عودکننده دهانی (۲)

عوامل مستعدکننده بیماری

اتیولوژی آفت عودکننده دهانی، دقیقا مشخص نیست اما بعضی از عوامل مهم به عنوان علل زمینه‌ساز برای این بیماری معرفی شده‌اند.

این عوامل عبارتند از:

1- زمینه ارثی: همانند بسیاری از بیماری‌ها، استعداد ژنتیکی و تاریخچه فامیلی مثبت در بروز این بیماری موثر است. تحقیقات نشان می‌دهد که فرزندان والدین غیرمبتلا به آفت تا 20 درصد احتمال درگیری با ضایعات آفتی را دارند.

2- استرس: به نظر می‌رسد استرس و فشارهای روحی حداقل به عنوان یک عامل زمینه‌ساز در بروز آفت موثر است. دیده شده که در دانش‌آموزان و دانشجویان به هنگام امتحانات ابتلای آفت بیشتر است. تحقیقات مختلف نشان می‌دهد که بین میزان نسبت بروز آفت در افراد دارای مشکلات روحی نسبت به افراد سالم رابطه معنی‌داری دارد.

3-  اختلالات ایمنولوژیکی: هر چند برخی از محققین این بیماری را به عنوان یک بیماری اتوایمون ذکر کرده‌اند اما واقعیت این است که هنوز به درستی مشخص نیست تا چه میزان عوامل ایمنی بدن در بروز این زخم‌ها موثر هستند.

4- عوامل هورمونی: بروز یا تشدید این بیماری در ایام قبل از قاعدگی (3-5 روز مانده به قاعدگی) و توقف یا کاهش آن در هنگام بارداری موجب شده است که عوامل تغییرات هورمونی خصوصا افزایش هورمون استروژن را در بروز ضایعات آفتی موثر بدانند.

5-کمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی: کمبود ویتامین B12، اسیدفولیک و آهن در 15-5 درصد بیماران با آفت گزارش شده است که غالبا با برطرف نمودن کمبود آنها، می‌توان از شدت ضایعات کاست.

6- حساسیت‌های غذایی: آلرژی به بعضی از مواد غذایی همچون فندق، گردو، شکلات، عسل، گوجه‌فرنگی، توت‌فرنگی، آدامس و بعضی از خمیر دندان‌ها اگر نه به عنوان یک علت اولیه ولی حداقل به عنوان یک عامل مستعدکننده می‌توان در بروز ضایعات آفتی موثر باشند.

7- سایر عوامل: تروما، عوامل میکروبی، اختلالات گوارشی و سایر موارد مشابه نیز از جمله مواردی هستند که به عنوان عوامل زمینه‌ساز برای پیدایش آفت معرفی شده‌اند.

درمان

آفت خود به خود التیام می‌یابد و معمولا نیازی به درمان ندارد. این شاید به نامشخص بودن علت واقعی بیماری است. البته با افزایش سن از دوره و شدت ضایعات کاسته می‌شود. اقدامات درمانی در آفت معمولا علامتی بوده و به دو منظور زیر خواهد بود:

1- کاستن از درد و التهاب و استرس

2- به بیمار توصیه می‌شود از اضافه شدن عفونت ثانویه به آن جلوگیری به عمل آید، در افرادی که مرتبا و به تعداد زیاد دچار آفت می‌شوند و یا آفت آنها بزرگ بوده و التیام در مدتی بسیار طولانی صورت می‌پذیرد، ضرورت دارد جهت شناسایی عامل و بیماری‌های زمینه‌ای مستعدکننده تحت معاینات و آزمایشات کامل‌تری قرار گیرند.

اولین مرحله در درمان و کنترل آفت، بررسی ارتباط علائم با بیماری‌های سیستمیک می‌باشد. در معاینه: علائم چشمی، گوارشی، تناسلی و سابقه آلرژی بررسی می‌گردد. آزمایش خون جهت C.B.C، بررسی میزان آهن، اسیدفولیک و ویتامین B12 لازم است انجام گیرد.

به هر حال تعداد زیادی از مبتلایان به آفت واقعا سالم هستند و هیچ‌گونه مشکل سیستمیک ندارند. بنابراین درمان بیماری به صورت علامتی است، تا درد کاهش یافته، فانکشن عضو برقرار شود و شدت عود نیز کاهش یابد.

رایج‌ترین درمان‌هایی که در این خصوص توصیه می‌شود شامل موارد زیر هستند:

1- رعایت بهداشت دهان

2- استفاده از مواد محافظ موضعی (Orabase) حاوی استروئیدهای موضعی همچون تریامسینولون یا Flucinolone یا Clobetasol

3- استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی همچون کلرهگزیدین، بنزیدآمین یا پرسیکا

4- استفاده از آنتی‌بیوتیک موضعی همچون کپسول‌های 250 میلی‌گرمی تتراسایکلین در 5 سی‌سی سرم فیزیولوژی حل شده و به صورت دهان‌شویه به کار می‌رود.

5- رفع کمبودهای ویتامینی و املاح سرمی همچون ویتامین B12، آهن و اسیدفولیک و پرهیز از غذاهای آلرژی‌زا.

6-استفاده از داروهای بی‌حس‌کننده موضوعی همچون لیدوکائین و یا دیفن هیدرامین

7- استفاده از داروهای گیاهی

8- استفاده از لیزر (دی‌اکسید کربن) NACLT نیز در درمان آفت دهانی پیشنهاد شده است.

بنابراین می‌توان با رعایت نکات بهداشتی و غذایی و همچنین پرهیز از هیجانات و فشارهای روانی دوره‌های این بیماری را کوتاه و شدت آن را کمتر نمود.

برای خواندن بخش اول-  آفت عودکننده دهانی- اینجا کلیک کنید.