سینوزیت؛ پیشگیری و راه‌های درمان (۱)

دکتر فاطمه باقری

بیشتر سرماخوردگی‌ها که عامل آنها یکی از ویروس‌های سرماخوردگی است و باعث گرفتگی بینی می‌شوند، پس از چند روز بهبود می‌یابند. اما اگر سینوس‌ها ملتهب شوند، علائم دیگری مانند سردرد و یا تورم دردناک صورت ممکن است ایجاد شود.

اگر از زمان شروع سینوزیت چند روز گذشته باشد، به آن «سینوزیت حاد» می‌گوییم. همچنین ممکن است یک مشکل طولانی مدت باشد و بدون درمان هیچ‌وقت کاملا برطرف نشود که به آن «سینوزیت مزمن» می‌گوییم.

سینوزیت مزمن شیوع کمتری دارد و یک نفر از هر هزار نفر را مبتلا می‌کند. کودکان زیر یک‌سال مبتلا به سینوزیت نمی‌شوند، زیرا سینوس‌های آنها به طور کامل تشکیل نشده؛ ولی بقیه افراد ممکن است به سینویت مبتلا شوند. بنابراین، سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی حاد، شایع‌ترین علت ایجادکننده سینوزیت است.

این بیماری از بیماری‌های شایع بوده و از آنجا که اغلب با سرماخوردگی یا حساسیت اشتباه گرفته می‌شود و فرد به پزشک مراجعه نمی‌کند، شیوع آن بیشتر از مواردی است که تشخیص داده می‌شود. علت سینوزیت می‌تواند عفونت با باکتری، قارچ و یا التهاب در نتیجه حساسیت باشد، که در هر صورت مراجعه به پزشک ضروری است.

علائم

علامت اصلی سینوزیت دردهای ضربان‌دار و احساس فشار در صورت است که با خم شدن به جلو بدتر می‌شود. سینوزیت پیشانی باعث درد بالای ابرو می‌شود و پیشانی در هنگام لمس ممکن است دردناک باشد. سینوزیت فکی باعث درد فک فوقانی و دندان‌ها و گونه می‌شود و ممکن است با درد دندان اشتباه شود.

التهاب سینوس‌های اتوئید با درد در اطراف و بین چشم‌ها و اطراف بینی همراه است و التهاب سینوس‌های اسفنوئید می‌تواند باعث گوش درد، درد گردن، درد در پشت چشم‌ها، در بالای سر و یا ناحیه گیجگاهی شود. عود مجدد، گرفتگی بینی بعد از برطرف شدن علائم سرماخوردگی، ترشحات سبز غلیظ یا زرد از بینی، علائم سرماخوردگی که به درمان‌های معمولی جواب نمی‌دهد و بوی بد و دائمی در بینی از علائم دیگر بیماری هستند.

همچنین سینوزیت می‌تواند باعث تب بالا، ضعف، احساس خستگی، از بین رفتن حس چشایی، بویایی و سرفه‌های خلط‌دار که هنگام شب بدتر می‌شود، گردد. در موارد بسیار نادر عفونت به استخوان‌های صورت و یا غشاء پوشاننده مغز (مننژ) سرایت کرده و یا ممکن است ایجاد آبسه در ناحیه چشم، مغز و یا استخوان‌های صورت کند.

عامل

عوامل ایجادکننده سینوزیت دو دسته‌اند: عواملی که موجب انسداد منافذ خروجی سینوس‌ها می‌شوند و عواملی که در حرکت مواد ترشحی سینوس‌ها اختلال ایجاد می‌کنند، از مهم‌ترین علل ایجاد سینوزیت هستند. اکثر ویروس‌های سرماخوردگی فقط باعث گرفتگی بینی می‌شوند.

در هر حال اگر غشاء مخاطی پوشاننده حفره بینی و سینوس‌ها متورم شوند، می‌توانند باعث انسداد مسیر خروج ترشحات مخاطی گردند. ترشحات جمع‌شده باعث احساس فشار و درد که از علائم سینوزیت هستند، می‌شوند. در سینوس‌هایی که ترشحات آنها تخلیه نمی‌شوند، امکان رشد باکتری‌ها و قارچ‌ها بیشتر است.

عفونت باکتریایی اغلب باعث التهاب و درد بیشتر می‌شوند. هر عاملی که باعث التهاب و آزردگی مخاطی بینی به مدت طولانی و در نتیجه تورم مخاطی شود، منجر به سینوزیت مزمن می‌گردد.

به عنوان مثال از عوامل زیر می‌توان نام برد: گرده گل‌ها و درختان و علف، هوای سرد، مصرف الکل، عطرها، هوای مرطوب و دمکرده، حساسیت به گرد و غبار موجودات ذره‌بینی به نام mite، قارچ‌ها، کپک و مصرف طولانی‌مدت داروها. افرادی که مبتلا به آسم با زمینه آلرژی هستند، معمولا سینوزیت دارند.

در حقیقت هر عاملی که در بینی مانع تخلیه ترشحات سینوس‌ها شود، باعث سینوزیت می‌گردد. عواملی مانند پولیپ یا انحراف تیغه میانی بینی به یک طرف نیز می‌توانند باعث سینوزیت شوند. عفونت دندان‌ها و لثه، عواملی که باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شوند (مانند عفونت HIV و همچنین بیماری سیستیک فیبروزیس) از عوامل دیگر سینوزیت می‌باشند.

آلودگی هوا و کشیدن سیگار هم می‌تواند باعث تشدید سینوزیت شود. سیگار کشیدن و حتی در معرض دود سیگار بودن (مانند کودکانی که والدین سیگاری دارند) فرد را مستعد سینوزیت می‌کند. علاوه بر سینوزیت، عفونت‌های گوش میانی و حساسیت‌ها نیز از بیماری‌هایی هستند که در کودکان در معرض دود سیگار بیشتر بروز می‌کنند.

به دنبال هر سرماخوردگی، معمولا مخاط سینوس‌ها نیز دچار التهاب می‌شود که با بهبود سرماخوردگی، این التهاب نیز از بین می‌‌رود. کودکان ممکن است 6-8 بار در سال به سرماخوردگی دچار شوند؛ اما شمار کمی از این سرماخوردگی‌ها به سینوزیت منجر می‌گردد.

سینوزیت مزمن

 استفاده از اسپری‌های استروئیدی داخل بینی بکلومتازون از دو طریق می‌تواند موثر باشد. در مواردی که عفونت طولانی وجود داشته باشد، استفاده از اسپری باعث کاهش تورم و باز شدن دهانه سینوس‌ها و تخلیه ترشحات می‌شود و اگر آلرژی وجود داشته باشد، التهاب ناشی از آلرژی را نیز کم می‌کند.

استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها (مثل لوراتادین) نیز کمک‌کننده است. در موارد شدید ممکن است یک دوره کوتاه مدت استروئیدهای خوراکی تجویز شود و جراحی آندوسکوپی به عنوان آخرین راه‌حل ممکن است نیاز باشد. با آندوسکوپی، دهانه سینوس‌ها باز شده و تمیز می‌شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی و یا بی‌حسی انجام می‌گیرد و عمل معمول و بی‌خطری است.

عوارض معمولا خفیف بوده و شامل آسیب به مخاط و استخوان‌های اطراف است. اگر فرد به طور مکرر مبتلا به سینوزیت حاد شود و یا عفونت سینوس او برای مدت سه ماه یا بیشتر باقی بماند، ممکن است به سینوزیت مزمن تبدیل شود. علائم سینوزیت مزمن معمولا خفیف‌تر از نوع حاد است؛ ولی عدم درمان آن می‌تواند باعث آسیب و تخریب سینوس‌ها و استخوان گونه شود که گاهی ترمیم آنها نیاز به جراحی خواهد داشت...

برای خواندن بخش دوم- سینوزیت؛ پیشگیری و راه‌های درمان- اینجا کلیک کنید.