تحریریه ماهنامه دنیای سلامت
خوابگردی یا به عبارت دیگر راه رفتن در خواب، یعنی بلند شدن از رختخواب و راه رفتن در حالتی که فرد خواب است. خوابگردی بیشتر در کودکان 12-8 سال شیوع دارد. این عارضه معمولا نیاز به درمان ندارد و بسیار ناگهانی اتفاق می‌افتد؛ مگر آنکه با برخی رفتارهای خطرناک همراه باشد؛ مثلا فرد از پنجره خود را به بیرون پرت کند و یا اینکه داخل کمد لباس ادرار کند. اگر در اطرافیان خود کسی را می‌شناسید که به خوابگردی دچار است، باید از او محافظت کنید تا در حین خواب به خودش آسیب نرساند.
نشانه‌ها:
ممکن است فرد در حال خواب نشسته باشد و یا با چشمان باز بخوابد. در اطراف خانه بگردد و بی‌دلیل درها را باز و بسته یا چراغ‌ها را خاموش و روشن کند. برخی کارهای عادی و روزمره را در حین خواب انجام دهد؛ مثل لباس پوشیدن و حتی رانندگی! با حالت و حرکات زشتی شروع به حرف زدن کند. جیغ بزند؛ خصوصا اگر از چیزی ترسیده باشد. بیدار کردن و خارج نمودن فرد از حالت خواب کار بسیار دشواری است. خوابگردی معمولا هنگامی رخ می‌دهد که فرد به خواب عمیق فرو رفته است؛ یعنی در ساعات اولیه خواب (یکی دو ساعت بعد از به خواب رفتن) یا هنگام چرت زدن، فرد هیچگاه دچار خوابگردی نمی‌شود. افراد خوابگرد وقتی بیدار می‌شوند، هیچ یک از حالات و رفتارهای خود را به خاطر ندارند. فرد در طول شب ممکن است چند بار دچار خوابگردی شود.
عوامل خوابگردی
عوامل بسیاری موجب خوابگردی می‌شوند که به تعدادی از آنها اشاره می‌گردد:
کم خوابی شدید خستگی استرس
نگرانی و تشویش تب خوابیدن در محیط‌های نا‌آشنا مصرف برخی داروها، مثل زولپیدم.
خوابگردی معمولا با یکی از حالات زیر همراه است و روی خواب اثر مستقیم دارد:
حملات ناگهانی بی‌نظمی در تنفس
سندرم پای بیقرار سردردهای میگرنی
تکان آسیب رسیدن به سر و متورم شدن آن
در سایر موارد، مصرف الکل، داروهای چاقی و برخی داروهای خاص مثل برخی از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها، آنتی‌هیستامین‌ها و قرص‌های خواب‌آور می‌تواند موجب خوابگردی شود.
سایر عوامل
خوابگردی می‌تواند عوامل ژنتیکی نیز داشته باشد و در یک خانواده نسل به نسل منتقل شود. اگر در خانواده‌ای، پدر و مادر هر دو به خوابگردی دچار باشند، احتمال خوابگردی کودکان آنها نیز بیشتر می‌شوند.
عوارض
خوابگردی به خودی خود عارضه‌ای ندارد، اما می‌تواند فرد را در معرض خطر قرار دهد؛ به خصوص اگر در خواب از پنجره به بیرون بپرد یا رانندگی کند. اغلب افراد خوابگرد مشکلات دیگر مربوط به خواب را نیز دارند.
آزمایش و تشخیص
فقط در صورتی که به تنهایی زندگی می‌کنید، نمی‌توانید به سادگی متوجه شوید که شب‌ها دچار خوابگردی می‌شوید. زندگی در کنار دیگران باعث می‌شود تا سریع‌تر به این نکته پی ببرید و درصدد درمان آن باشید. اگر به پزشک مراجعه کنید، یک سری آزمایش‌های فیزیکی و روانی را انجام خواهد داد تا دریابد چه چیزی موجب خوابگردی شما می‌شود؛
درمان
درمان و معالجه افراد خوابگرد معمولا مسأله مهمی نیست. اگر از اطرافیان شما کسی به خوابگردی دچار است، می‌توانید در حین خواب دوباره او را به سمت رختخوابش هدایت کنید. بیدار کردن فرد خوابگرد کار خطرناکی نیست، اما گاهی ممکن است موجب ناراحتی و اذیت شما شود؛ مثلا فردی که از خواب بیدارش کرده‌اند، دچار گیجی و عصبانیت شود. مردها گاهی در این‌گونه موارد به فرد مقابل‌شان ممکن است حمله کنند. خوابگردی می‌تواند در اثر مصرف دارو نیز رخ دهد؛ پس بهتر است با صلاحدید پزشک آن دارو تغییر کند. گاهی اوقات مصرف یک دوره کوتاه بنزودیازپین و یا برخی قرص‌های ضدافسردگی به از بین رفتن خوابگردی کمک می‌کند. اگر فرد خوابگرد به برخی مشکلات مربوط به سلامت روح و روان دچار است، درمان و معالجه بیماری کمک زیادی به او خواهد کرد.
درمان‌های خانگی
اگر خوابگردی مشکلی برای شما ایجاد کرده یا موجب آزار و اذیت کودک‌تان می‌شود، می‌توانید برخی از راه‌های پیشنهادی ما را نیز امتحان کنید:
محیط اطراف فرد خوابگرد را از هر لحاظ ایمن سازید. برای جلوگیری از برخی آسیب‌ها، درها و پنجره‌ها را قفل کنید. می‌توانید بالای درها و پنجره زنگ یا زنگوله بگذارید. اگر کودک‌تان به خوابگردی دچار است، اجازه ندهید در تختخواب‌های تاشو بخوابد و تمام چیزهای تیز و خطرناک را از دسترس او دور کنید.
بیشتر بخوابید
خستگی و کوفتگی بیش از حد می‌تواند منجر به خوابگردی شود. بهتر است شب‌ها بموقع به رختخواب بروید و با برنامه منظمی بخوابید.
هر شب قبل از خواب حرکات آرام‌کننده انجام دهید: تمرین آرامش و خونسردی کنید. قبل از خواب کتاب بخوانید، جدول حل کنید و یا دوش آب ولرم بگیرید. حرکات و تمرین‌های مدیتیشن و ریلکسیشن نیز می‌توانند بسیار موثر باشد.
استرس را از خود دور کنید
نگرانی‌ها و استرس‌های خود را شناسایی و ریشه‌یابی کرده و تا حد ممکن آنها را از خود دور کنید. اگر احساس می‌کنید فرزندتان نگران و مشوش است، با او راجع به چیزی که آزارش می‌دهد، حرف بزنید.
کنترل خوابگردی
اگر فرزندتان به خوابگردی دچار است، بهتر است در این زمینه به نکاتی توجه کنید؛ مثلا اینکه چند ساعت بعد از رفتن به رختخواب دچار خوابگردی می‌شود؟ اگر هر بار تقریبا در ساعت مشخصی دچار خوابگردی می‌شود، 15 دقیقه قبل از آن، او را از خواب بیدار کنید، به مدت 5 دقیقه او را بیدار نگه دارید و سپس اجازه دهید تا دوباره به خواب برود. در مورد راه‌های پیشنهادی ما مثبت فکر کنید و مطمئن باشید که اگر این روش‌ها را در پیش بگیرید، حتما به نتیجه دلخواه خواهید رسید.
