آنچه باید د رباره وار یس بدانید (۱)

دکتر منوچهر قارونی

 سیاهرگ، رگ‌های خونی است که خون را از تمامی اندام‌های بدن به سمت قلب هدایت می‌کند. زمانی که ارگان‌های مختلف بدن اکسیژن خون را استفاده می‌کنند، مواد زائد را از جمله دی‌اکسید کربن به درون سیاهرگ باز می‌گردانندخون درون سیاهرگ به قلب و ریه‌ها برمی‌گردد و در ریه‌ها، دی‌اکسید کربن زائد حذف و اکسیژن جایگزین آن می‌شود و مجدداً این چرخه ادامه پیدا می‌کند و اکسیژن به همراه خون به اندام‌های بدن فرستاده می‌شود.

سیاهرگ، به عنوان انبار ذخیره خون‌های استفاده نشده نیز عمل می‌کند و وقتی بدن در حال استراحت است، فقط قسمت مشخصی از خون در بدن گردش می‌کند و مابقی اکسیژن و خون در سیاهرگ باقی می‌ماند تا زمانی که بدن فعالیت بیشتری داشته باشد و به خون و اکسیژن بیشتری نیاز پیدا کند.

این ظرفیت ذخیره‌سازی ناشی از خاصیت ارتجاعی دیواره رگ‌ها است. سیاهرگ‌ها با توجه به نوع فعالیت بیشتری داشته باشد و به خون و اکسیژن بیشتری نیاز پیدا کند. این ظرفیت ذخیره‌سازی ناشی از خاصیت ارتجاعی دیواره رگ‌هاست. سیاهرگ‌ها با توجه به نوع فعالیت و جایگاه‌‌شان اندازه‌های متفاوتی دارند و بزرگ‌ترین آن در مرکز بدن وجود دارد که خون را از رگ‌های کوچکتر جمع می‌کند و به قلب می‌رساند.

هر یک از آنها به شاخه‌های بسیار ریزی تقسیم می‌شوند که به آنها وریدهای سطحی می‌گویند. رگ‌های عمیق‌تر و نزدیکتر به رگ مرکزی را وریدهای عمیق می‌نامند و رگ‌هایی که رگ‌های سطحی را به وریدهای عمیق‌تر متصل می‌کنند، رگ‌های پرفراژ هستند. وقتی که گردش جریان خون به درستی انجام نشود، رگ‌ها بر اثر جمع شدن خون برآمده می‌شوند.

این وریدهای برجسته که قابل مشاهده هستند و بیشتر در پاها و ران‌ها دیده می‌شوند و به آنها واریس می‌گویند. واریس در هر جائی از بدن می‌تواند ایجاد شود. رگ‌های واریسی بزرگ کاملاً برجسته و حتی قابل لمس و طولانی و متسع هستند و گاهاً بیش از 40 میلی‌متر قطر دارند.

وریدهای عنکبوتی

وریدهای عنکبوتی نیز که نام پزشکی آن تلانژکتازی است و در ران، مچ پا و پاها دیده می‌شوند. گاه روی صورت نیز قابل مشاهده‌اند. این خطوط، خوشه‌ای و پر پیچ و خم هستند. وریدهای واریسی و عنکبوتی در مردان و زنان و در هر سنی ایجاد می‌شود، ولی اغلب، زنان در طول بارداری و افراد مسن به آن مبتلا می‌گردند.

این بیماری بسیار شایع است و حدوداً 10 - 15 درصد مردان و 20 - 25 درصد زنان از واریس رنج می‌برند. سابقه خانوادگی و افزایش سن، احتمال ابتلا را افزایش می‌دهد. از دیگر عوامل می‌توان به کم‌تحرکی، افزایش وزن و ایستادن طولانی مدت اشاره کرد.

 علت‌های دقیق واریسی

علت به وجود آمدن ورید واریسی و عنکبوتی علت دقیق وریدهای واریسی و عنکبوتی مشخص نیست و در برخی موارد ممکن است ضعف رگ‌های خون نیز منجر به ایجاد واریس شود؛ یعنی خون در رگ‌ها تجمع یافته، دیواره رگ‌های خونی ضعیف‌تر از حد طبیعی شده و حجم زیادی از خون در رگ‌ها تجمع می‌یابد.

در برخی موارد (اگرچه نادر است)، بعضی از بیماری‌ها می‌توانند سبب ایجاد واریس بشوند، مثل فلبیت (التهاب رگ)، لخته شدن خون و یا هرگونه انسداد جریان خون در رگ‌ها، ناهنجاری‌های مادرزادی رگ‌ها.

 پیشگیری

بیماری‌های وریدی معمولاً پیشرونده هستند و ممکن است به طور کامل قابل پیشگیری نباشند؛ با این حال پوشیدن جوراب‌های مخصوص و حفظ وزن ایده‌آل و ورزش منظم تا حدی می‌تواند از این بیماری پیشگیری کند. اکثر افراد مبتلا به رگ‌های واریسی هیچ نشانه فیزیکی ندارند و با این حال فقط نگرانی آنها حفظ ظاهر و زیبایی اندامشان است. علائم رایج این بیماری عبارت است از:  درد، خارش، تورم و خستگی.

 معاینه فیزیکی توسط پزشک

برخی از افراد نیز احساس فشار و یک درد مبهم می‌کنند. نشانه‌های دیگر که به دلیل شدت آنها کمتر رایج است عبارتند از: خونریزی، ترومبوفلبیت (ایجاد لخته خون درون ورید واریسی) و زخم شدن رگ‌ها. این عوارض بدون هیچ درنگی باید توسط پزشک ارزیابی شوند.

این ارزیابی شامل یک معاینه فیزیکی توسط پزشک عمومی است که در آن سابقه ابتلای خانوادگی و وجود هر نوع علائم، مدت زمان ابتلا و هرگونه نشانه تشدید بیماری و یا انبساط رگ‌های واریسی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

قد و وزن فردمبتلا نیز بسیار مهم است و سپس به طور معمول پزشک، رگ‌ها را لمس می‌کند تا وجود هر نوع خونریزی و یا زخم را تشخیص دهد. افراد مبتلا اگر به مدت 5 -10 دقیقه بایستند این رگ‌ها قابل مشاهده و بررسی پزشک آسان‌ترمی‌شود.

 سونوگرافی

سونوگرافی رگ‌ها نیز آناتومی وریدها را مشخص می‌کند. سونوگرافی داپلر، دستگاهی است که می‌تواند جریان خون را شناسایی و تشخیص دهد و اطلاعاتی را در مورد وریدها در اختیار بگذارد که این اطلاعات علاوه بر تشخیص، در جراحی و درمان نیز مفیدخواهد بود.

 درمان

برای درمان واریس روش‌های متفاوتی وجود دارد که استفاده از این شیوه‌ها به سایز رگ واریسی و علائم و محل شکل‌گیری واریس بستگی دارد. به طور مختصر می‌توان گفت که روش‌های درمان عبارتند از:  جوراب‌های واریس  قرار دادن پا بالاتر از سطح زمین (به‌ویژه هنگام خواب و نشستن)، اسکلروتراپی (تزریق مایع داخل ورید)، لیزردرمانی و عمل جراحی...

برای خواندن بخش دوم- آنچه باید د رباره وار یس بدانید- اینجا کلیک کنید.