اعظم میرحاج
بیماری پارکینسون برای اولین بار توسط دانشمند بریتانیایی دکترجیمز پارکینسون در سال 1817 میلادی توصیف شد. او نام این بیماری را «فلج لرزان» نامید که امروزه آن را تحت عنوان بیماری پارکینسون؛ دومین اختلال مخرب عصبی بسیار شایع (بعد از آلزایمر) می‌شناسند.
بیماری مزمن و پیشرونده‌ای است که در آن سلول‌های ترشح‌کننده دوپامین در جسم سیاه مغز از بین رفته و انتقال‌دهنده‌های عصبی دوپامین در ساختارهای خاصی از مغز کاهش یابد که باعث بروز تغییرات حرکتی و عصبی – روانی (خلقی، شناختی و رفتاری) می‌‌گردد.
بیماری پارکینسون یک اختلال عصبی تدریجی است که در اثر کاهش سلول‌های مغزی تولیدکننده دوپامین به وجود می‌آید. نبود این سلول‌ها منجر به از دست دادن کنترل ماهیچه‌های صاف و لرز‌ش‌های غیرقابل کنترل میشود.
لازم بذکرست بسیاری از افراد بدلیل عدم آگاهی، علایم بیماری را مربوط به تغییرات افزایش سن می‌‌دانند؛ مثلاً لرزش را به پیری، سفت شدن عضلات را به آرتروز، حالت قوز و خمیدگی را به پوکی استخوان ربط می‌‌‌دهند. نکته قابل توجه این است که معمولا علایم پارکینسون ابتدا در یک سمت بدن پدیدار میشوند و با گذشت زمان به سمت دیگر هم راه پیدا می‌‌‌کنند.
بنابراین اگر دو علامت یا بیشتر (در یک سمت بیشتر از سمت دیگر) در فردی دیده شود، تشخیص پارکینسون داده میشود؛ مگر اینکه علایم دیگری همزمان وجود داشته باشد که بیماری دیگری را مطرح نماید. در هر حال برای تشخیص باید به پزشک مراجعه شود.
علایم شایع بیماری
علایم شایع بیماری عبارتند از: لرزش، سفتی عضلات، غیرطبیعی بودن قامت (خمیده)، بی نظمی حرکات بدن، راه رفتن نامتناسب به حالتی که پاها به زمین کشیده میشوند و فاصله پاها نسبت به هم بیشتر از حالت طبیعی است، مشکل در سخن گفتن، تغییرات صدا ( ضعیف و بم )، از بین رفتن حالت طبیعی چهره (ثابت شدن صورت یا خیرگی چشم)، اختلال در جویدن و بلع، آبریزش دهان، افسردگی، عصبی بودن، مشکلات در به خاطر سپردن یا به یادآوردن اطلاعات جدید.
البته این بیماری با چهار علامت اصلی مشخص میشود:
- ارتعاش دست و پا در حالت استراحت (لرزش بیمار همزمان با ارتعاش دست و پا در حالت استراحت).
- آرام شدن و کندی حرکات .
- سختی حرکت (و خشک شدن) دست، پا و بدن.
- نداشتن تعادل
تشخیص بیماری
تشخیص بیماری معمولاً مبتنی بر معاینه فیزیکی است. اما بررسی‌‌های طبی و اسکن مغز نیز برای اطمینان از عدم وجود بیماری‌های دیگر و رد سایر اختلالات انجام میشود. همچنین غربالگری حس بویایی نیز میتواند به تشخیص زودهنگام بیماری پارکینسون قبل از ظهور علایم حرکتی این بیماری کمک کند.
یک تحقیق جدید نشان می‌دهد مردانی که کمترین قدرت بویایی را داشتند 5/2 برابر کسانی که قویترین حس بویایی را داشتند به پارکینسون مبتلا شدند. بنابراین اختلال یا از دست دادن حس بویایی پیش نشانگر پارکینسون بوده و میتواند بیماری را از چندین سال قبل پیش بینی کند. این موضوع برای توقف یا کند کردن پیشرفت بیماری اهمیت زیادی خواهد داشت.
به‌طور کلی این بیماری در افراد 50 تا 70 ساله ایجاد میشود و میزان شیوع آن در مردان بیشتر از زنان می‌‌باشد. با این حال ابتلای به این بیماری در سنین پایین‌تر نیز گزارش شده است.
پارکینسون یک اختلال حرکتی است که بر اثر نابودی برخی سلول‌های مغزی بروز می‌کند. افراد مبتلا دچار لرزش میشوند، اما این بیماری غیرقابل علاج میتواند به فلج و نهایتا مرگ نیز منجر شود.
علت بیماری
علت بیماری پارکینسون کاملاً معلوم نیست، اما مطالعات اخیر نشان داده‌اند که عوامل ژنتیکی و محیطی از قبیل سابقه فامیلی مثبت، جنسیت مذکر، ضربه به سر، تماس با آلاینده‌‌ها (بویژه حشره کش‌‌ها و آلودگی هوا)، آسیب مغزی، رژیم‌های غذایی حاوی مقادیر بالای چربی‌های اشباع نشده، کمبود اسید فولیک و ویتامین D و B12، دیابت، استفاده از آب چاه یا مصرف ترکیبات آفت‌کش، استرس و شیوه نوین زندگی در بروز این بیماری موثرند.
پیشگیری
بنابراین با حذف یا کاهش عوامل خطرساز در طول زندگی، تغییر سبک زندگی و تغذیه سالم می‌‌توان به پیشگیری کمک نمود. لازم بذکرست 50-80 درصد موارد پارکینسون به دمانس (اختلال در مهارت‌‌های ذهنی و عملکردی، از دست دادن حافظه و سایر تواناییهای شناختی) مبتلا می‌‌گردند.
اما متاسفانه تاکنون درمانی برای این بیماری یافت نشده و درمان‌‌های موجود به منظور کاهش علایم، کنترل بیماری، جلوگیری از ناتوان شدن و از کار افتادگی بیمار مبتلا انجام می‌‌پذیرد. تحقیقات علمی در جهت شناسایی علل، راه‌های پیشگیری و درمان این بیماری ادامه دارد.
از آنجایی که خطر ابتلا به پارکینسون در افرادی که با سموم آفت‌کش در ارتباط هستند بالا است، کشاورزان بیشتر در معرض ابتلا به پارکینسون هستند.
