بی‌اختیاری ادراری در سالمندان (۱)

دکتر شهر‌بانو مقصودنیا؛ فوق تخصص طب سالمندان

مطابق آمارها 8 تا 34 درصد افراد سالمند غیر بستری از بی‌اختیاری ادرار رنج می‌برند. این امر در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود و بیش از 50 درصد افراد سالمند بستری در بیمارستان‌ها یا خانه سالمندان نیز به بی‌اختیاری ادرار مبتلا هستند. هر چند که بی‌اختیاری ادراری قابل پیشگیری و درمان است و نمی‌توان از آن به عنوان اختلال طبیعی وابسته به افزایش سن یاد کرد اما متاسفانه هنوز در جامعه پزشکی توجه چندانی به این اختلال نمی‌شود.

با افزایش سن، ظرفیت مثانه و قدرت انقباض آن افت می‌کند و انقباض‌های مهار نشده مثانه افزایش می‌یابند. همچنین حجم ادرار باقیمانده پس از دفع، اندکی افزایش می‌یابد (حدود 100 میلی‌لیتر).

انواع بی‌اختیاری

بی‌اختیاری ادرار را معمولا به دو نوع گذرا و تثبیت شده تقسیم‌بندی می‌کنند:

الف) بی‌اختیاری گذرا: بی‌اختیاری گذرا برخلاف سالمندان در افراد جوان شایع نمی‌باشد. لذا در سالمندان باید به این نوع بی‌اختیاری شایع توجه کرد. علل این نوع بی‌اختیاری که برگشت‌پذیر نیز می‌باشد به طور خلاصه در کلمه DIAPPERS گنجانده شده‌اند:

 Delirium (دلیریوم)

 Infection (عفونت ادراری علامت‌دار)

 and vaginitis Atrophic urethritis (التهاب مجاری ادراری و تناسلی آتروفیک که در زنان یائسه دیده می‌شود).

Pharmaceuticals (داروها) که شامل الکل و برخی داروها می‌باشد.

 Psychiatric disorders (اختلالات روانی) که عموما شامل افسردگی شدید و طولانی‌مدت می‌باشد.

 Excessive urine output (برون ده زیاده از حد ادرار) که به علت مصرف زیاد مایعات، استفاده از دیورتیک (شامل کافئین و الکل) و اختلالات متابولیک (از قبیل هایپرگلیسمی و هایپرکلسمی) می‌باشد.

بی‌اختیاری شبانه می‌تواند به علت بیماری‌های مربوط به ادم محیطی و دفع زیاده از حد شبانه مثل نارسایی قلب، نارسایی وریدی محیطی، هایپوآلبومینمی و مصرف دارو (مثل NSAIDs و داروهای فشارخون کلسیم بلوکر) ایجاد یا تشدید شود.

 Restricted mobility (محدودیت حرکتی) که به هر دلیل ممکن مانع رسیدن فرد به دستشویی شود. چنانچه نتوان این محدودیت را رفع کرد، تعبیه یک صندلی لگن‌دار در کنار تخت بیمار می‌تواند به حل مشکل کمک کند.

 Stool impaction یا فکالوم (فشردگی و تراکم مدفوع در راست روده)، علل رایج بی‌اختیاری ادرار در سالمندان می‌باشد که معمولا علائم Urge incontinence یا مثانه بیش از حد پر یا کلب را نشان می‌دهد. تخلیه به موقع مدفوع از این نوع بی‌اختیاری جلوگیری می‌کند.

ب) بی‌اختیاری ادراری تثبیت شده: اگر بی‌اختیاری ادرار با از میان برداشتن علل بی‌اختیاری گذرا رفع نشد، بی‌اختیاری تثبیت شده به علت وجود مشکل در دستگاه ادراری تحتانی را باید مدنظر داشت.

علائم و نشانه‌ها

علائم و نشانه‌های مربوط به بی‌اختیاری بر حسب علت زمینه‌ای متفاوت هستند.

تشخیص

گرفتن شرح حال جامع، معاینه فیزیکی کامل، (شامل لگنی، توشه رکتال، اعصاب (S2-S4) و ...) به تشخیص کمک می‌کنند. عنصر بسیار مهم ارزیابی بی‌اختیاری، داشتن چارت ادراری به مدت 48 تا 72 ساعت توسط بیمار یا مراقبانش می‌باشد. این چارت کمک بسیاری در تشخیص و تدوین پروتکل درمانی می‌کند.Stress testing اگر به درستی انجام شود حساسیت و ویژگی بالای 90 درصد دارد...

برای خواندن بخش دوم- بی‌اختیاری ادراری در سالمندان- اینجا کلیک کنید.