راه‌های مقابل با مشکلات گوارشی (۱)

دکتر حمید محقق

دستگاه گوارش یکی از بزرگترین و طویل‌ترین دستگاه‌های بدن است که اعضای زیادی را شامل می‌شود. روزانه حجم زیادی از غذا و مایعات مختلف وارد دستگاه گوارش می‌شود که می تواند اثرات مختلفی بر این دستگاه بگذارد. به علاوه، این دستگاه دارای غدددرون‌ریز وبرون‌ریز مهمی مانند لوزالمعده است که در تنظیم متابولیسم بدن کارایی بالایی دارند. 

علایم و نشانه های گوارشی، از شایع‌ترین شکایاتی هستند که به دلیل آنها بیمار به پزشک مراجعه می‌کند و هزینه گزافی به بیمار و جامعه تحمیل می‌کند. تقریبا تمام انسان‌ها در طول عمر خود، علایم گوارشی نظیر سوءهاضمه، تهوع، استفراغ، درد معده و شکم، یبوست و اسهال را تجربه کرده‌اند.

از آنجا که بیماری‌های گوارشی بسیار شایع هستند، خوشبختانه اطلاعات زیادی در مورد این بیماری و روش‌های فوق‌العاده مؤثر درمانی و پیشگیری ازآن وجود دارد و فقط کافی است که مؤثرترین روش را انتخاب کنید. در اینجا رایج‌ترین علائم گوارشی و مؤثرترین روش‌های پیشگیری و درمان آنها معرفی می‌شوند.

یبوست

برای جلوگیری از یبوست فقط کافی است، از فیبر و منیزیم استفاده کنید. همانطور که می‌دانید مصرف فیبر کافی موجب دفع آسان سموم و مدفوع از بدن می‌شود. منیزیم، اصلی‌ترین ماده شکل‌دهنده عضلات است و موجب حرکت مواد در بدن می‌شود و مدفوع را پر آب می‌کند.

از منابع غنی منیزیم می‌توان به ریحان، بادام، کلم براکلی، کدو حلوایی و اسفناج اشاره کرد. مصرف مکمل آن، به‌ویژه در هنگام سفر که درون ماشین و یا هواپیما کمتر حرکت می‌کنید و حرکت کمتر و نوشیدن آب کمتر یبوست را به همراه دارد، می‌تواند کمک کننده باشد. قرار گرفتن در معرض انواع مختلف باکتری‌های آب و غذا می‌تواند مشکل یبوست را حادتر کند.

در مواردی که مبتلا به یبوست شدید و راه‌های جلوگیری از آن با شکست مواجه شد، می‌توانید از یک ملین ملایم برای درمان استفاده کنید؛ البته اگر واقعاً مصرف آن را ضروری می‌دانید و بیش از سه روز است که دچار یبوست هستید. از آنجا که ملین‌ها ریتم طبیعی بدن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، بهتر است از آنها به صورت مقطعی استفاده کنید تا بدن شما به مصرف آنها عادت نکند.

می‌توانید از روان‌کننده‌های طبیعی همچون روغن زیتون نیز استفاده کنید که به صورت طبیعی همان تأثیر ملین‌ها را دارند. دارویی مانند موسیلیوم غنی از فیبر است و خوردن 1 تا 3 قاشق غذاخوری از آن قبل از خواب و یا صبح‌ با معده خالی بسیار مفید می‌باشد؛ به این ترتیب مصرف آنها با جذب مواد غذایی و یا داروهای دیگر تداخل ایجاد نمی‌کند.

همراه با آن نیز یک لیوان آب و یا آب میوه بنوشید. در موارد شدید، می‌توان از ملین‌های گیاهی مانند فراورده‌های سنا (Senna) یا داروهای شیمیایی با تجویز پزشک استفاده کرد. عصاره گیاه آلوئه‌ورا برای سرعت بخشیدن به حرکات روده مفید است. ضمن اینکه آلوئه‌ورا ترشح اسید معده را نیز متعادل می‌کند. ماساژ نیز کمک‌کننده خواهد بود، به این صورت که 2 تا 3 دقیقه روی شکم خود را به سمت پایین ماساژ دهید.

اسهال

برای جلوگیری از اسهال‌های غیرعفونی و غیرالتهابی، غذاهای بدون قند را در رأس رژیم غذایی خود قرار دهید. شیرین‌کننده‌های مصنوعی به‌ویژه مانیتول و سوربیتول نیز در برخی از افراد اثر ملین دارند؛ به خصوص اگر در دوزهای زیاد مصرف شوند. از نوشیدن کافئین نیز پرهیز کنید و استرس را به حداقل برسانید، زیرا حرکات روده را سرعت می‌بخشند.و مصرف مواد غذایی مانند موز، برنج، سیب و نان سفیدرا دربرنامه غذایی تان بگنجانید.

استرس و بیماری‌های روانی: استرس و بیماری‌های روانی باعث تشدید آن می‌شوند. مصرف مکمل‌های ملاتونین در درمان اسهال و سندرم روده تحریک‌پذیر مؤثر است و به خواب آرام نیز کمک می‌کند.

نوشیدن 1 تا 2 لیوان چای سیاه در اسهال‌های عفونی مفید می‌باشد. تانن و فلاوونوئیدهای موجود در چای سیاه با میکروب اسهال مبارزه می‌کنند و فعالیت بیش ازحد روده را کاهش می‌دهند. نوشیدن آب کافی در دوران بیماری بسیار مهم است.

فقط از نوشیدن، نوشابه‌های شیرین خودداری کنید،چرا که موجب می‌شود روده آب بیشتری جذب کند و بدین ترتیب اسهال تشدید می‌شود. به طور منظم آب، چای‌های گیاهی و یا دوغ بنوشید که منبع بسیار عالی از الکترولیت‌هاست.

آرامش وکاهش استرس: آرامش و کاهش استرس مفیدترین روش جلوگیری از اسهال ناشی از سندرم روده تحریک‌پذیر است. دراین بیماری که سابقا به آن کولیت عصبی نیز می‌گفتند، حرکات روده دچار اختلال شده و بیمار ممکن است دچار درد شکم، نفخ، یبوست یا اسهال شود.

تهوع و استفراغ

اگر سابقه ابتلا به حالت تهوع در طی سفر دارید، حتماً قبل از سفر دارویی ضدتهوع مصرف کنید.  این داروها در مغز به گونه‌ای عمل می‌کنند که نوع درک فرد را از حرکت تغییر می‌دهند. برای توقف حالت تهوع ناشی از ویروس و یا بیماری صبحگاهی، بهتر است غذاهای سرد بخورید، چرا که گرما و بوی غذا، حالت تهوع را بدتر می‌کند.

ماندگاری طعم غذا به مدت طولانی در دهان نیز حالت تهوع را افزایش می‌دهد، برای پیشگیری از حالت تهوع از دهانشویه و یا ترکیب جوش‌شیرین و آب استفاده کنید و دهان را با یک‌چهارم قاشق چایخوری جوش‌شیرین و یک فنجان آب غرغره کنید. هیچ‌گاه معده خود را خالی نگه ندارید، زیرا هیچ ماده‌ای برای جذب اسید معده درون معده وجود ندارد و حالت تهوع بدتر می‌شود...

برای خواندن بخش دوم- راه‌های مقابل با مشکلات گوارشی- اینجا کلیک کنید.