میگرن و تغذیه

سردرد یکی از شایع‎ترین مشکلات در سراسر جهان است و میگرن نشان‎دهنده بخش قابل‎توجهی از سردرد‎های اولیه است که شایع‎ترین علت سردرد عروقی است. از نظر بالینی سندرم میگرن سردرد متناوب شدید

شوناز احمدی خطیر - کارشناس ارشد علوم تغدیه و رژیم‌درمانی

تحریریه زندگی آنلاین : میگرن چیست؟

معمولاً در یک طرف سر احساس می گردد و با فعالیت تشدید می گردد، ممکن است با تهوع همراه باشد و نوعاً اختلالات بینایی و احساس غیرمعمول بویایی نیز دیده می شود. اکثر بیماران تاری دید گذرا، برق زدن و نور درخشنده ای احساس می کنند. میگرن بیشتر بین سنین 15 تا 55 سال شایع است و اغلب زنان را بیشتر از مردان (حدود 15 درصد زنان و 6 درصد مردان) تحت تأثیر قرار می دهد.

بیشتربخوانید:

چند توصیه برای مبتلایان به میگرن

پاتوفیزیولوژی

اگرچه پاتوفیزیولوژی آن هنوز هم به طور کامل درک نشده است، تصور می‎شود میگرن یک واکنش عصبی عروقی به تغییرات ناگهانی در محیط داخلی و خارجی است. جریان خون مغز در حملات میگرن توسط سیگنال‎های سروتونرژیک و آمینرژیک تنظیم می‎شود که می‎تواند تحریک نورون‎های قشر مغز تحت تأثیر قرار دهد.

همچنین تصور می شود میگرن ریشه در عروق داشته باشد و به دنبال یک سابقه خانوادگی باشد. فرضیه غالب این است که عروق خونی سخت شامه گشاد شده و جریان خون موج‎دار در این عروق باعث درد می شود. جزء التهابی نیز برای سردرد میگرنی در کنار اختلال عملکرد میتوکندری پیشنهاد شده است.

التهاب نوروژنیک و گشادی عروق که پس از اثرات انتقال‎دهنده‎های عصبی رخ می‎دهد در توسعه درد نقش دارد. شناسایی عواملی که زمینه‎ساز التهاب در میگرن هستند برای پیشگیری و استراتژی درمان حملات حاد مهم است.

دو نوع میگرن وجود دارد

1) میگرن کلاسیک همراه با علائم آئورا (Aura) که با اختلالات حسی حرکتی و بینایی همراه است. در این نوع میگرن نورهای چشمک‎زن، از دست‎دهی موقت بینایی، مشکل در تکلم و بی‎حسی در اندام‎ها شایع است.

2) میگرن بدون علائم آئورا

بیشتربخوانید:

میگرن چشمی؛علائم و راهکارهای درمان

تغذیه درمانی پزشکی

فاکتورهای مختلفی از جمله مواد غذایی، بوها، تغییر در عادات خواب سردردهای میگرنی را تشدید می نمایند؛ حملات میگرنی به انواعی از معالجات پاسخ می دهند. از آنجا که ممکن است بعضی از مواد غذایی در بعضی افراد و برخی دیگر از غذاها در تعداد دیگری از بیماران، باعث تشدید حملات میگرنی گردند و آستانه عدم تحمل های غذایی در طول زمان متغیر است، لذا توصیه های کلی درمورد اجتناب از مواد غذایی، توصیه های ضعیفی هستند.

آمین های بیوژنیک از جمله تیرامین و فنیل‎اتیل‎آمین موجود در غذاهای مانند شراب، پنیر کهنه، باقلا و ... به عنوان عامل سردردهای میگرنی، مورد توجه قرار گرفته بودند و لذا رژیم محدود از تیرامین یا فنیل‎اتیل‎آمین ممکن است برای برخی بیماران توصیه شود. از آنجا که مواد غذایی مظنون را صرفاً زمانی می توان به درستی مشخص نمود که ابتدا حذف و سپس به رژیم اضافه گردند، لذا رژیم‎شناسان باید اقلام جانشینی غذایی که ارزش تغذیه ای مشابهی داشته باشند را به جای مواد غذایی حذف شده پیشنهاد نمایند.

در برخی بیماران دهیدراسیون ممکن است عامل تحریک حمله میگرنی باشد؛ روش ساده اثبات آن نوشیدن بیشتر (حداقل 3-2 فنجان) جهت هیدراسیون می‎باشد.

مصرف اسید‎های چرب امگا 3 و روغن زیتون در کاهش حملات میگرن مؤثر بوده است.

پرهیز از غذاهای حاوی منوسدیم‎گلوتامات و نگهدارنده

پرهیز از گرسنگی و استرس

بهبود خواب و مصرف متعادل کافئین و ورزش

بیشتربخوانید:

دمنوش های آرامش بخش و خواب آور

سعی در کنترل تغییرات محیطی مانند جابه‎جایی تغییرات زمانی و ارتفاع

بسیاری از بیماران محصولات گیاهی و یا مکمل‎های تغذیه‎ای را برای کنترل سردرد خود آزمایش می‎کنند. بابونه و گیاه بابا‎آدم نیز ممکن است مؤثر باشد. دو نوترینت ریبوفلاوین و کوآنزیم Q1O به دلیل نقش آنها در متابولیسم انرژی پیشنهاد می‎شود. همچنین نشان داده شده است که منیزیم در درمان سردردهای میگرنی مؤثر است. ویتامین B6 و B12 و فولیک اسید برای پروفیلاکسی حائز اهمیت می‎باشد.

درمان پزشکی

درمان بستگی به تکرر حملات و وجود بیماری همزمان دارد. تاریخچه کامل، کلیدی برای تشخیص پزشکی است. برای تأیید تشخیص سردرد میگرن، سردرد باید ضربان‎دار، اپیزودیک و شدید باشد. تاریخچه تهوع، استفراغ، ترس از نور و تظاهرات بینائی یا بویایی باید وجود داشته باشد.

درمان دارویی

داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی: (NSAID) مصرف ترکیب استامینوفن و آسپرین برای میگرن خفیف تا متوسط توسط اداره دارو و غذای آمریکا FDA مجاز شمرده شده است.

آگونیست‎های 5-HT1: تحریک گیرنده‎های 5 هیدروکسی تیریپتامین توسط ارگوتامین می‎توانند حملات میگرنی را مهار کنند. مصرف این دارو برای افراد مبتلا به بیماری قلبی - عروقی ممنوع می‎باشد.

آنتاگونیست‎های دوپامین: داروهایی مانند متوکلوپرامید سبب بهبود قابل‎ملاحظه در حملات میگرن می‎شوند در حملات میگرن این داروها با افزایش جذب اگونیست 5-HT1 و کاهش تهوع سبب بهبود سریع بیمار می‎شوند.

ویتامین B2 و میگرن

برخی تحقیقات حاکی از آن هستند که ویتامین B2 می‎تواند مانند آنتی‎اکسیدان عمل و اثرات مخرب رادیکال‎های آزاد را خنثی کند و به عنوان یک محافظت‎کننده عصبی و بهبود‎دهنده عملکرد و ساختار مغزی شناخته شده است. همچنین می‎تواند از شدت سردرد‎های میگرنی بکاهد. در مطالعات بررسی شده بر روی بزرگسالان نشان دادند که مکمل ریبوفلاوین در دوزهای بالا (400 میلی‎گرم) علاوه بر بهبود علائم، می‎تواند یک نقش پروفیلاکتیک یا پیشگیری‎کننده در پیشرفت حملات میگرنی نیز داشته باشد. مطالعات انجام شده در کودکان نشان داد که مصرف 400 میلی‎گرم ریبوفلاوین باعث بهبود علائم میگرن می‎گردد. به طور کلی ویتامین‎های گروه B ممکن است به جلوگیری یا درمان میگرن کمک کنند.

کوآنزیم Q1O و میگرن

کوآنزیم Q10 می‎تواند صدمات سلول‎های بدن که ناشی از عوامل محیطی و ... است را کاهش دهد. کوآنزیم Q10 یک شبه ویتامین است و در داخل هر یک از سلول‎های بدن برای تولید انرژی مورد نیاز است و در غشای میتوکندری و زنجیره انتقال الکترون نقش دارد و خواص آنتی‌اکسیدانی آن اثبات شده است و می‌تواند در بهبود وضعیت میگرن مؤثر باشد. مطالعات بالینی اولیه در این زمینه محدود است. گفته می‎شود در برخی افراد Q10 اثر پیشگیری‎کننده در کاهش شدت و تعداد دفعات حملات میگرن داشته است.

منیزیم و میگرن

یک ماده معدنی می‎باشد که در بسیاری از پروسه‎های داخل بدن مانند متابولیسم و تنظیم فشار خون نقش اساسی دارد. کمبود منیزیوم ممکن است از طریق پیشرفت افسردگی، تغییر انتقال‎دهنده‎های عصبی آزاد شده و افزایش تراکم پلاکت‎ها نقش مهمی در پاتوژنز سردرد میگرن داشته باشد. احتمالاً ﺳﻄﺢ ﻣﻨﯿﺰﯾﻢ در ﺑﯿﻤﺎران ﻣﯿﮕﺮﻧﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از اﻓﺮاد ﺳﺎﻟﻢ می‌باشد. برخی مطالعات نشان داده‎اند که مکمل‎های حاوی منیزیم، در کاهش تعداد دفعات و فواصل حملات سردرد میگرنی مؤثر می‎باشند، اما این فرضیه هنوز به طور کامل پذیرفته نشده است.

ویتامین D و میگرن

ویتامین D یک نورواسترویید با خواص اتوکرین/پاراکرین است. اثر ویتامین D فقط به حفظ سلامت استخوان با تنظیم هموستاز کلسیم محدود نمی‎شود و با خواص آپوپتوز، ضد التهاب و ایمنی شناخته می‎شود. اثر محافظت نورونی ویتامین D در CNS از طریق مکانیسم آنتی‎اکسیدانی، مدولاسیون کلسیم نورونی و مکانیزم سم‎زدایی است. ویتامین D نقش مهمی در ترشح واسطه در CNS بازی می‎کند که این نقش در پاتوفیزیولوژی میگرن و اثرات محافظت نورونی و آنتی‎اکسیدانی ممکن است با ابتلا به میگرن در ارتباط باشد. چند مطالعه منتشر شده در بزرگسالان گزارش می‎دهد که مصرف مکمل ویتامین D تکرر حملات میگرن را کاهش می‎دهد و می‎تواند یک گزینه درمانی برای میگرن باشد.