از نیازهای عاطفی کودک غافل نشویم

اعظم حاجی یوسفی - بنیانگذار خیریه کود‌کان نیکوکار موعود‌ ایرانیان

تحریریه زندگی آنلاین : تامین توجه و عاطفه مورد نیاز کودک یکی از مهم‌ترین کارهایی است که والدین باید انجام دهند. این روزها با توجه به وضع موجود در جامعه، والدین نگرانی‌ها و فعالیت‌های زیادی دارند که همین موضوع ممکن است باعث غفلت آنها از کودک‌شان شود.  والدینی که همیشه درگیر کار و زندگی شخصی خود هستند، ممکن است فرصت کافی برای توجه به فرزندشان نداشته باشند و در نتیجه آن گونه که باید نتوانند علاقه و عشق خود را به آنها نشان دهند و این در حالی است که کم‌توجهی به کودکان توسط والدین در دوران کودکی و در بزرگسالی پیامدهای منفی بسیاری خواهد داشت. وقتی در کودکی به نیازهای عاطفی کودک بی‌توجهی شود، بدیهی است که او با گذشت زمان یاد می‌گیرد که نیازهای عاطفی‌اش چندان مهم نیستند و همین امر باعث بروز مشکلاتی در بزرگسالی او خواهد شد، البته این امکان نیز وجود دارد که برای والدین سخت باشد که متوجه شوند نسبت به کودک خود بی‌توجه هستند. بیشتر آسیب‌های ناشی از غفلت عاطفی و کم‌توجهی به کودکان به یک‌باره مشخص نمی‌شود، بلکه اثرات بی‌توجهی با گذشت زمان ظاهر می‌گردد. از شایع‌ترین علائم غفلت و بی‌توجهی به کودکان می‌توان افسردگی، اضطراب، بی‌علاقگی و ... را نام برد. والدین موظفند برای تربیت و پرورش درست فرزند خود محیطی سرشار از مهرورزی و عاطفه فراهم سازند. در اینجا می‌توان به یکی از عوامل مهم و تاثیرگذار در کم توجهی به کودکان اشاره کرد.

 بیشتربخوانید:

آیا رشد حرکتی و ذهنی کودک من طبیعی است؟ - بخش دوم

اعتیاد والدین به فضای مجازی

 همان‌گونه که در بالا ذکر شد، این روزها مشغله زیاد والدین از یک سو و از سوی دیگر اعتیاد آنها به فضاهای مجازی ممکن است باعث کم‌توجهی به کودکان شود. در سال‌های اخیر با رشد فناوری‌های جدید متاسفانه فاصله ارتباطی میان افراد نه تنها نزدیک‌تر نشده، بلکه با استفاده نادرست از این فضا کانون خانواده هم دستخوش تغییرات بسیاری شده است. کارشناسان معتقد هستند که بسیاری از مشکلات رفتاری اجتماعی کودکان و نوجوانان ناشی از رفتارهای موجود در خانه است.

رفتارهایی مثل:

افراط والدین به وقت‌گذرانی در فضاهای مجازی و روابط نادرست عاطفی پدر و مادر با یکدیگر و همچنین عدم نظارت بر معاشران کودکان.

استفاده مستمر والدین از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند زندگی روزمره اعضای خانواده را دچار اختلال کند و بر تربیت فرزندان و رفتارهای اجتماعی آنها تاثیرگذار باشد.

 والدینی که بیشترین زمان خود را در فضای مجازی می‌گذرانند، نه تنها زمانی برای تاثیر بر رشد کودک ندارند، بلکه این مدل از زندگی را نیز به کودک انتقال می‌دهند و از آنجا که والدین الگوهای غیرقابل انکار فرزندان هستند کودکان با مشاهده والدینی که خود را در فضای مجازی محصور کرده‌اند، از آنها الگوبرداری می‌کنند. علاوه بر آن این وقت‌گذرانی والدین در فضای مجازی موجب غفلت آنها از نیازهای کودک و سرخوردگی او می‌شود. این فضا حتی ممکن است باعث شود، والدین نکات تربیتی را یاد بگیرند که از بار علمی تهی و حتی روش نادرست را آموزش می‌دهد و همین موضوع می‌تواند، باعث ایجاد فاصله بین والدین و فرزندان شود.

باید به این مهم دقت کرد که تعامل موثر والدین و فرزندان در رشد مهارت‌های عاطفی، روانی، اجتماعی و تحصیلی آنها نقش اساسی ایفا می‌کند. کودکانی که از جانب والدین مورد غفلت قرار می‌گیرند، دچار خود کم‌‌بینی می‌شود و در نتیجه در روابط اجتماعی با مشکل روبرو خواهند شد. در اینجا به ویژگی‌های والدینی که کودکان موفق به جامعه تحویل داده‌اند، می‌پردازیم.

ویژگی‌های والدین کودکان موفق

این‌گونه والدین به فرزند خود فرصت انجام کارهای روزمره خانه را می‌دهند

 کارشناسان حوزه کودک بر این باورند که مشارکت کودک در امور روزمره خانه نه تنها تمرینی عالی برای خودکفایی او است، بلکه به او می‌آموزد که برای بهبود عملکردش تلاش کند و در نتیجه از دیگر افراد خانواده انتظارات بی‌جا نداشته باشد.

 بیشتربخوانید:

پایانی خوش برای شیر‌دهی

والدینی که به فرزندان خود مهارت‌های اجتماعی را می‌آموزند

 محققان دانشگاه پنسیلوانیا با بررسی بیش از 700 کودک در سنین مهد کودک و سپس 25 سالگی آنها دریافتند که ارتباط قابل توجهی بین مهارت‌های اجتماعی کودکان در خردسالی و موفقیت آنها به عنوان یک بزرگسال پس از بیست سال زندگی وجود دارد. طبق این مطالعه 20 ساله کودکانی که مهارت‌های اجتماعی را آموخته‌اند، در بزرگسالی در حل مشکلات توانایی بیشتری دارند.

والدینی که از فرزندان خود انتظارات بالایی ندارند

 در یک بررسی که روی 6600 کودک انجام شد، نشان داده شد سطح توقعات والدین از فرزندان تاثیرات مهمی بر دستاوردهای کودک خواهد داشت. بدیهی است که والدین باید انتظاراتی مبتنی بر توانمندی‌های کودکشان داشته باشند.

والدینی که تلاش می‌کنند فضای آرام و بدون تنش برای فرزندشان ایجاد کنند

 مشخص شده که کودکان پر تنش در مقایسه با کودکان خانواده‌هایی که روابطی خوب و همراه با آرامش دارند، عملکرد اجتماعی و عاطفی ضعیف‌تری دارند و زندگی برای آنها دشوار‌تر خواهد شد. شاید بتوان گفت کودکانی که تنش‌های خانوادگی را در خردسالی تجربه می‌کنند، در بزرگسالی نیز با احساساتی مانند: خشم نهفته دست و پنجه نرم خواهند کرد.

والدینی که به سه سال اول زندگی فرزندشان توجه ویژه‌ای دارند

در مطالعه‌ای که در مجله رشد کودک به چاپ رسید و بر روی 243 کودک صورت گرفت، مشخص شد کودکانی که در سه سال اول زندگی تحت مراقبت دقیق والدین قرار داشتند، عملکرد آکادمیک بهتر و روابط سالم‌تر و موفق‌تری در مدرسه و حتی تا سن 30 سالگی تجربه کرده‌اند.

والدینی که استرس خود را مدیریت می‌کنند

 تحقیقات نشان داده است که حالات روحی فردی که با او زندگی می‌کنیم، اثر مستقیم بر روی شادمانی و غمگینی ما دارد. این تأثیر‌پذیری در مورد کودکان بسیار بیشتر از بزرگسالان است. والدین افسرده و مضطرب این حالات را به سرعت به کودکان خود انتقال می‌دهند.

والدینی که به تلاش کودکشان اهمیت می‌دهند

این‌گونه والدین کودک را تلاش‌گر می‌نامند، نه فقط باهوش. در اینجا لازم است ذکر شود که غفلت عاطفی از کودک لزوما سوء‌استفاده عاطفی نیست، سوء‌استفاده یا آزار عاطفی اغلب عمدی و هدفمند صورت می‌گیرد.

والدین آگاه باید وقتی متوجه می‌شوند، کودکشان از چیزی ناراحت است حتما به موضوع توجه کرده، با کودک همدلی نمایند و به احساس کودک اهمیت دهند. در غیر این صورت با گذشت زمان و ادامه یافتن این‌گونه رفتار والدین، کودک فکر می‌کند نیازهای عاطفی‌اش مهم نیستند و در نتیجه به دنبال دریافت حمایت از والدینش نخواهد بود و حتی این امکان وجود دارد که خواسته‌هایش را با آنها در میان نگذارد، بنابراین والدین بهتر است بیشتر بر روی رفتارهای خود با کودک دقت کنند، هر چند ممکن است برای آنها سخت باشد که متوجه رفتار و غفلت‌های عاطفی خود شوند، چرا که در این رابطه، بعضی از کارشناسان معتقد هستند که اگر فردی در کودکی کمبود محبت را تجربه کرده باشد، ممکن است در بزرگسالی خود تبدیل به پدر و یا مادری شود که به فرزندانش بی‌توجهی می‌کند و شاید دلیل این باشد که آنها به اهمیت احساسات خود در کودکی پی نمی‌برند و احتمالا نمی‌دانند چگونه احساسات را در فرزندان خود پرورش دهند و به آنها توجه لازم را داشته باشند.  از سویی اگر کودکی عادت کند که احساساتش را سرکوب کند، این امکان وجود دارد که در بیان احساساتش نیز دچار مشکل شود. به طور کلی غفلت عاطفی از کودک می‌تواند به عزت نفس و سلامت روحی و عاطفی او آسیب برساند و حتی ممکن است این آسیب آنقدر عمیق شود که باعث درگیری او با مشکلات بسیاری در بزرگسالی شود، بنابراین لازم است، والدین بیشتر یاد بگیرند که چگونه می‌توانند ارتباط بهتری با فرزند خود داشته باشند.

راه‌هایی برای برقراری ارتباط بهتر با کودکان

 روانشناسان بر این باورند که مهم‌ترین نیازهای عاطفی و روانی کودک در محیط خانواده و در کنار توجه به احترام، مهر و محبت به او تامین می‌گردد. کودک باید احساس کند که دیگران او را دوست دارند و این گونه به حس ارزشمندی رسیده و نیاز عاطفی او تا حدی ارضا شود.

کودکان نیاز دارند، با آنها با احترام رفتار شود. این گونه آنها می‌توانند احساس محترم بودن را تجربه کرده و بیاموزند که چگونه به دیگران احترام بگذارند، بنابراین تا می‌توانید به کودک احترام بگذارید و از فریاد زدن، پرخاشگری و صحبت‌ کردن با طعنه و تحقیر کردن بپرهیزید.

لطفا حوصله بخرج دهید، چرا که بی‌حوصلگی و عصبانیت رفتار نامناسبی است که می‌تواند مانع شود کودک بتواند احترام و محترم بودن را احساس و درک کند. حتما از کلمات مودبانه مانند: لطفا، خواهش می‌کنم و ... زیاد استفاده کنید و اگر اشتباهی کردید، آن را قبول نمایید و پای اشتباهتان بایستید. در پایان، تا می‌توانید به کودکان احترام بگذارید و آنها را دست کم نگیرید، چرا که آنها آینده‌ساز هستند و امیدواریم بتوانند دنیایی بهتر بسازند.