دکتر حسین کریمی؛ متخصص توانبخشی اعصاب اطفال
سیستم بینایی به گونه‌ای است که اگر به هر دلیلی، دچار اشکال شود، یعنی بیمار نابینا و یا کم بینا شود در ظاهرا بسیار معلول بنظر می‌رسد، در حالی که با وجود تعدد وظایف سیستم بینایی مثل کمک این سیستم به سیستم‌های تعادل، صحیح‌ترین شکل حرکت (Finemovent ) و کمک در هماهنگی دست‌ها و پاها (Eye hands and foots coordination) و کلیه این همکاری‌ها کمک موثری به سیستم توجه، تمرکز وآموزش فرد می‌نماید.
بدین وسیله ارتباطات این سیستم با مناطق مختلف کورتیکال و Subcortical همکاری بینایی را با سیستم‌های فوق انجام می‌دهد و به همین دلیل کمتر سیستمی می‌باشد که با CNS تا این حد درگیری‌های متنوع داشته باشد، زیرا سیستم بینایی هدایت چندین کار اصلی را به عهده دارد.
بنابراین در افراد نابینا و یا کم بینا، ضروری است که به وسیله توانبخشی به تقویت و تصحیح این مناطق بپردازیم این نواحی مستقیما مربوط به دیدن نبوده ولی از اجزاء تشکیل‌دهنده و مرتبط به بینایی می‌باشد.
لازم به ذکر است اقدامات توانبخشی در مورد این سیستم‌ها خود یک دانش خاص Neurorehabilition را می‌طلبد و وقتی مطرح می‌گردد که سیستم بینایی به این مقدار وسیع با هسته‌ها و مراکز مغزی و ساقه مغزی مرتبط می‌باشد، ممکن است این طور تصور شود که اگر این سیستم از ابتدای تولد وجود نداشته باشد، چه معضل بزرگی پیش خواهد آمد، در حالی که اگر با تکیه بر دانش Neuroscience اقدامات Neurorehabilitionانجام دهیم، مانع تضعیف عملکرد مراکز فوق نمی شویم بلکه خواهیم توانست از این امکانات وسیع مغزی بدون فرایند دیدن، استفاده‌های شایانی را سبب شویم.
با توجه به اینکه گاها. دیدن باعث انحراف در توجه و تمرکز فرد می‌گردد، لذا فرایند توجه و تمرکز در کودک نابینا بهتر تصحیح می‌شود. این عمل را در کودکان نابینا با تکیه بر سیستم‌های حسی و Integration دقیق آنها ایجاد خواهیم کرد و در این کودکان ندیدن را یک عیب محسوب نخواهیم کرد بلکه از امکانات انحرافی دیدن برای بالا بردن توجه و تمرکز می‌توانیم بیشترین استفاده را ببریم.
این مناطق به طور خلاصه شامل هسته‌های زیر می‌باشد. در ناحیه oblangata Medulla هسته‌هایی که برای تنظیم دید افقی عمل می‌نماید هسته Prehypoglosal می‌باشد که به نام Nocleus Prepositus Hypoglossi نامیده می‌شود در ناحیه Pons هسته‌های بسیار مهمی است که مسئول تنظیم عملکرد اعصاب III و VI می‌باشد، بخصوص در موقع توجه و تمرکز در حالت دید افقی هسته دیگری با این هسته‌ها همکاری می‌نماید، به نام Paramedion Pontine Reticular Formation (PPRF) . در ناحیه Mid brain علاوه بر دو هسته عصب III وIV هسته‌های Superior colliculus قرار دارد که مسئول ایجاد هماهنگی بین تمامی هسته‌های حرکتی چشم می‌باشد.
علاوه بر آن، این هسته در رابطه با سیستم لیمبیک، کورتکس و ناحیه gyrus Cingulate با کمک هسته (Inferior colliculus) وظایفی مهمی برای ایجاد شروع برنامه توجه و تمرکز به عهده دارد. باید در نظر داشت کلیه این امکانات در مجموع در خدمت مراحل اولیه توجه وتمرکز می‌باشند.
البته این سیستم‌ها در هنگام هماهنگ‌سازی اولیه پروسه توجه و تمرکز، از امکانات حس‌های لمسی هم که نرون‌های آن در هسته Superior colliculus پیدا شده استفاده می‌نماید تا با کمک این پارامترها فرایند Sensory Integration را برای توجه و تمرکز انجام دهد. علاوه بر موارد فوق هسته‌های چهار قلو بینایی و شنوایی در مورد توجه و تمرکز، همکاری منسجمی را با یکدیگر دارند...
برای خواندن بخش دوم- توانبخشی سیستم Neurorehabilition- اینجا کلیک کنید.