شهرزاد شوکتی : دانشجوی دوره کارشناسی ارشد تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
پروفسور منصور شهرکی : متخصص تغذیه و رژیم درمانی ؛ و استاد تمام تغذیه دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی زاهدان
تحریریه زندگی آنلاین : بسیاری از خانم‌ها در دوران بارداری ممکن است کاهش اشتها را تجربه کنند. اما باید به این نکته توجه شود که کاهش اشتها به معنی بی میلی نسبت به خوردن یک یا چند خوراکی خاص نیست، زیرا که این بی‌میلی در دوران بارداری نسبتاً رایج است. کاهش اشتها در خانم‌های باردار می‌تواند عوامل مختلفی دااشته باشد و باید کنترل گردد، زیرا که در صورت ادامه کم‌اشتهایی، جنین به قدر کافی رشد نخواهد کرد و روند بارداری با خطراتی مواجه خواهد شد.
بیشتر بخوانید:
چه عواملی باعث کاهش اشتها در دوره بارداری می‌شود؟
چندین عامل ممکن است باعث کاهش اشتها در دوران بارداری شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:
تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ صبحگاهی در دوران بارداری مخصوصاً در سه ماهه اول شایع است. اگرچه برخی از خانم‌ها ممکن است این علائم را در تمام دوران بارداری خود نیز تجربه کنند. هر دو حالت خفیف و شدید تهوع و استفراغ دوران بارداری، می‌توانند به میزان قابل توجهی در میزان مصرف غذا و اشتها تأثیر بگذارند. تحقیقات نشان داده‌اند که نوسان هورمون‌های لپتین و گنادوتروپین جفتی انسان (HCG) در دوران بارداری ممکن است منجر به کاهش اشتها و حالت تهوع و استفراغ بیشتر شود. یک مطالعه که بر روی 2270 زن باردار انجام شد، نشان داد که در بین زنانی که حالت تهوع و استفراغ متوسط یا شدید دارند، میزان مصرف مواد غذایی در اوایل بارداری به ترتیب 42 درصد و 70 درصد کاهش دارد.
مشکلات روحی و روانی
مشکلات مختلف روحی و روانی از جمله اضطراب و افسردگی ممکن است روی اشتهای مادر در دوران بارداری تأثیر بگذارند. در حقیقت خانم‌های باردار به دلیل تغییرات مختلف جسمی و بیوشیمیایی ممکن است مستعد ابتلا به مشکلات روانی باشند. از بین تمام این مشکلات، افسردگی ممکن است بیشتر منجر به تغییر عادات غذایی از جمله کاهش اشتها و کاهش مصرف غذاهای سرشار از مواد مغذی شود. در یک مطالعه که بر روی 94 خانم باردار انجام شد، 51 درصد از مبتلایان به افسردگی دارای رژیم غذایی نامناسبی بودند. این امر پس از 6 ماه به 71 درصد افزایش یافت. علاوه بر این، افسردگی در دوران بارداری به کاهش اشتها برای مصرف غذاهای سالم و افزایش اشتها برای مصرف غذاهای ناسالم و همچنین کاهش مصرف مواد مغذی مهم مانند فولات، اسیدهای چرب، آهن و روی کمک می‌کند. این عادت غذایی ممکن است روی سلامت جنین و مادر تأثیر منفی بگذارد.
بیشتربخوانید:
داروها
برخی از داروهایی که در دوران بارداری مصرف می‌شوند ممکن است عوارض جانبی مانند کاهش اشتها را ایجاد کنند. به طور مثال داروهای پروزاک (Prozac) و زلفت (Zoloft) که در خانم‌های باردار مبتلا به اضطراب یا افسردگی، تجویز می‌شوند، می‌توانند روی اشتها تأثیر گذاشته و باعث کم اشتهایی در مادر باردار شوند.
سایر عوامل
از عوامل دیگر می‌توان به استرس زیاد مادر در این دوران و همچنین عوارض گوارشی احتمالی مربوط به بارداری مانند سوزش سر دل، تأخیر در تخلیه معده و یبوست اشاره کرد که باعث کاهش اشتها در مادر باردار می‌شود.
چه زمانی باید به متخصص مراجعه کرد؟
بی‌اشتهایی دوران بارداری در صورتی که بسیار مداوم و جدی باشد غیر طبیعی و خطرناک است و بهتر است به پزشک و متخصص تغذیه مراجعه شود، اما در صورتی که بی اشتهایی به دلایل طبیعی اتفاق بیفتد با کمک برخی راهکارهای خانگی نیز می‌توان به رفع آن پرداخت. در ادامه به برخی از این راهکارها اشاره شده است.
خوردن مایعات کافی
مصرف مایعات به اندازه مصرف مواد غذایی مغذی اهمیت دارد. خوردن 8-6 لیوان آب خالص در طول روز ضروری است. مصرف مایعاتی مثل لیموناد و چای زنجبیل نیز در کاهش حالت تهوع در دوران بارداری مؤثر هستند.
کم حجم کردن غذاها
به جای مصرف سه وعده غذایی در حجم بالا، در دفعات بیشتر و به مقدار کم‌تر غذا خورده شود بهتر است. غذا در حجم کم راحت‌تر هضم می‌شود و حالت تهوع کمتری نیز ایجاد می‌کند.
مصرف مواد مغذی
بیشتر از مقدار وعده‌هایی که مصرف می‌کنید، ارزش غذایی آن‌هاست که اهمیت دارد. در نتیجه تلاش کنید تا مواد ضروری برای بدن خود و جنین را بشناسید و آنها را در برنامه غذایی خود بگنجانید. مصرف پروتئین، ویتامین‌ها، آهن، کلسیم و فیبر در این دوران بیش از هر زمان دیگری اهمیت دارد.
بیشتربخوانید:
ایجاد تنوع در مواد غذایی
با ایجاد تنوع در غذای مصرفی، اشتهای خود را تحریک کنید. ممکن است نسبت به بعضی غذاها ویار داشته باشید به همین خاطر برای هر غذایی که در شما حالت تهوع ایجاد می‌کند، یک جایگزین پیدا کنید. مثلاً اگر کلم دوست ندارید می‌توانید با مصرف سبزیجات دیگر مانند اسفناج مواد مغذی آن را دریافت کنید.
غذای تازه و جدید را در رژیم غذایی خود قرار دهید
راه دیگر برای افزایش اشتها در طول بارداری این است که غذاهای متنوع را به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
هنگامی که برخی از گزینه‌های جدید و هیجان انگیز را در وعده‌های غذایی خود بگنجانید، می‌توانید اشتهای خود را مجدداً تغییر دهید. سعی کنید به کمک دوستان و یا جستجو در اینترنت دستورالعمل‌های غذایی جدید را یافته و امتحان کنید. با انجام دادن این کار می‌توانید شروع به خوردن غذاهای بهتر و متنوع کنید و در نهایت اشتهای خود را افزایش دهید.
تغییر دمای غذا
غذاهای گرم به این دلیل که بوی بیش‌تری دارند باعث کاهش میل به غذا خوردن در خانم‌های باردار می‌شوند. مصرف غذاها و نوشیدنی‌های خنک تأثیر زیادی در افزایش اشتها دارد.
خودداری از مصرف فست‌فود
فستفودها به علت نداشتن مواد مغذی باعث کمبود غذایی در مادر می‌شوند. هم چنین مواد تشکیل‌دهنده فستفودها باعث ایجاد و تشدید بی‌اشتهایی در زنان باردار می‌شوند.
ورزش
عدم تحرک در دوران بارداری ممکن است باعث کاهش اشتها در این دوره فیزیولوژیک شود. ورزش کمک می‌کند که فعالیت دستگاه گوارش بهتر شده و اشتها افزایش پیدا کند. بهترین ورزش در دوران بارداری پیاده‌روی ملایم است. علاوه بر این یوگا و راه رفتن در آب نیز به زنان باردار توصیه می‌شود.
مصرف مکمل و ویتامین
با مشورت متخصص تغذیه می‌توانید از ویتامین‌ها و مکمل‌ها استفاده کنید تا اشتهایتان بیشتر شود و مواد غذایی لازم به بدن شما و به تبع آن به جنین شما برسد.
باتوجه به نکات ذکر شده و انجام دادن آنها نه تنها می‌توانید اشتهای خود را افزایش دهید، بلکه قادرید رشد بهتر جنین و متعاقباً نوزاد سالم‌تری داشته باشید.
