دکتر سید مهدی میرغضنفری
آیا تنوع در غذاخوردن خوب است یا نه؟ در پاسخ باید گفت در یک وعده غذایی بهتر است حتی المقدور تنوع نداشته باشیم. یعنی در یک وعده غذا باید از خوردن چند نوع غذا پرهیز کرد. گاهی دیده می‌شود سر سفره چند نوع غذا وجود دارد که یا تازه پخته شده‌اند و یا از قبل مانده‌‌اند. همچنین ممکن است از خوردنی‌های مختلف کنار غذا مانند سبزی، سالاد، دوغ، ماست و شربت و یا ادویه‌جات مختلف (مانند نمک، فلفل و ...) در سر سفره استفاده شود که این امر از نظر طبی پسندیده نیست، بلکه مضر و ناپسند است و توصیه نمی‌شود.
در احادیث هم این موضوع ذکر شده است. خط مشی ائمه بزرگوار ما نیز همین بوده است، همانطور که حضرت علی(ع) بسیار ساده زندگی می‌کردند و یک نوع غذا (مثلا نان و یا شیر) میل می‌فرمودند. این امر غیر از فواید معنوی، از نظر جسمی و طبی نیز پسندیده است، زیرا در صورت مصرف یک نوع غذا، معده و قوای هاضمه و جاذبه بدن، به خوبی عمل می‌کنند، آنزیم لازم برای آن نوع غذا ترشح می‌شود و بدن خود را برای آن غذا تنظیم می‌کند.
سیستم گوارش و غدد مرتبط با آن (مثل غدد بزاقی، پانکراس و ...) برای هر نوع غذایی با توجه به نوع و ترکیبات آن، نوعی (ترکیبی) خاص از شیره گوارشی شامل اسید یا آنزیم های هضم کننده پروتئین، چربی، هیدرات کربن و ... را آماده و به داخل لوله گوارش ترشح می نماید تا آن خوردنی به خوبی و بهینه هضم و سپس جذب شود.
در علم امروز هم فیزیولوژی گوارش این امر را اثبات کرده است که اگر فرد غذاهای حاوی کربوهیدرات، چربی و یا پروتئین بخورد، چه آنزیم‌هایی برای هر کدام ترشح می‌شود. بعضی از غذاها زودتر و برخی دیرتر هضم می‌شوند. اما اگر چند نوع غذا با هم وارد معده شود، سیستم هضم و جذب بدن اصطلاحاً دچار «تحیر» می‌شود و نمی‌داند چه کار کند. هر غذایی هضم خاص خود را دارد و آنزیم‌ها و اسیدهای خاص آن غذا باید ترشح شود.
ماندگاری غذاهای مخلوط در معده خیلی بیشتر از غذاهای ساده است، بنابراین افرادی که ادعا می‌کنند دچار سوء‌هاضمه هستند و بعد از خوردن غذا، ساعت‌ها غذا در معده باقی می‌ماند و گرسنه نمی‌‌شوند و طعم و بوی متعفن غذا را نیز هنوز در معده، مری و دهان حس می‌کنند، یکی از مهم‌ترین علت‌های آن، خوردن غذاها و چاشنی‌های مختلف در یک وعده است (مانند چلوکباب، ماست، سبزی، پیاز، سماق، آب، و...) که این امر در عصر امروز، اتفاق شایعی است که در بسیاری از منازل و مخصوصا مهمانی‌ها و رستوران‌ها اتفاق می‌افتد و کاملا ناپسند است.
تنوع غذایی در کل زندگی
تنوع غذایی در تعداد وعده‌‌های پراکنده و در کل زندگی توصیه می‌شود. مثلا اگر فردی ظهر برنج بخورد، شب می‌تواند از سوپ یا نان و ماست استفاده کند، نه اینکه این مواد را هم‌زمان بخورد. مخصوصاً در مواردی این موضوع منع شده که هر دو، غذای مطلق انسان باشند، مثلاً فرد برنج و گوشت بخورد که هر دو غذا هستند و توصیه می‌شود جدا جدا مصرف گردند، ولی امروزه خیلی به این مساله دقت نمی‌شود و حتی ممکن است به همراه آنها نان هم خورده شود که این امر باعث سنگینی بیش از حد غذا و سخت شدن هضم می‌شود.
بنابراین باید حداقل فقط از نان یا برنج همراه با گوشت استفاده شود. امروزه هم در بعضی از مناطق یا روستاها دیده می‌شود که یک وعده غذایی مثلا فقط نان گندم خوب پخته شده می‌باشد یا در یک وعده غذا فقط از برنج با مقداری روغن یا مقداری کشمش استفاده می‌کنند که البته این مواد افزون شده هم بی‌حکمت نیستند مثلا می تواند به دلیل گرم کردن مزاج برنج (که تقریبا سرد است) باشد.
خوردن چند جور غذا در یک وعده
ممکن است در اینجا این سوال پیش بیاید که خوردن چند جور غذا در یک وعده که مصلح هم هستند، چه حکمی دارد؟ این امر غلط است. مصلح برای مواردی است که انسان یک نوع غذا بخورد و برای راحت‌تر شدن هضم یا کاهش عوارض آن از ماده دیگری استفاده کند، مثلاً اگر غذایی چرب مانند کباب بخورد.
ریختن سماق بر روی آن مفید است، زیرا ترشی سماق، باعث کاهش چربی‌کباب و شکستن پیوندهای چربی می‌شود یا خوردن ترشی همراه با آبگوشت مفید است یا بعضی از انواع گوشت‌ها که در سرکه یا آبلیمو خوابانیده می‌شوند به دلیل کاهش سنگینی و سفتی گوشت و راحت‌تر شدن هضم آن است، بنابراین در صورت وجود دو ماده (و نه بیشتر)، مصلح مطرح می‌شود.
استفاده از مصلح هم همیشه لازم نیست و فقط در مواردی که عارضه‌ای دیده می‌شود باید از مصلح استفاده نمود، وگرنه انسان باید از ابتدا از غذای خوبی استفاده کند که نیازی به مصلح نداشته باشد...
برای خواندن بخش دوم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- باید ها و نبایدهای تنوع غذایی- اینجا کلیک کنید.
