غایب جهانی ۱۰۰ صبحانه برتر

 با نگاهی به تجربه سفرنویسان می‌توان دریافت که غذاهای محلی و خاص یک کشور، شهر و حتی روستا نقش مهمی در کیفیت سفر گردشگران داشته است. بنابراین، برخی از کشورها از ظرفیت تنوع غذایی خود استفاده کرده و تمرکز خود را بر جذب گردشگران از طریق غذای بومی می‌‌گذارند و گردشگری خوراک به یکی از اهداف مهم جذب گردشگر تبدیل می‌شود. در این راستا، می‌توان زیرساخت‌‌های لازم را فراهم کرده و در تمامی نقاط کشور  غذاها و خوراک محلی همان منطقه را تجربه کرد. «سی‌ان‌ان» در گزارشی از سفر به ترکیه، از دیدگاه خود، شهر «وان» و در مجموع این کشور را پایتخت صبحانه جهان معرفی کرد، زیرا این شهر و کشور از تمامی ظرفیت‌‌های غذایی خود در صبحانه استفاده کرده و به‌‌جای تهیه یک منوی صبحانه با لیستی از غذاهای خارجی، فقط غذاهای محلی خاص آن منطقه را به مسافران ارائه می‌دهد. همین امر، یکی از عوامل مهم جذب گردشگران به این کشور شده است. زیرا سرو غذاهای محلی تقریبا در تمامی هتل‌‌ها و رستوران‌‌ها‌‌ در شهرها و روستاها وجود دارد و فقط به چند رستوران خاص ختم نمی‌شود. اگرچه عوامل مختلفی در جذب گردشگر تاثیرگذار است، اما گردشگری خوراک یکی از مهم‌ترین عوامل در انتخاب مقصد برای مسافران خواهد بود. زیرا پیش از انتخاب مقصد، بررسی انواع غذاها در کنار جاذبه‌ها مورد توجه گردشگر قرار می‌گیرد. در اکثر کشورهای جهان صبحانه یکی از مهم‌ترین و کامل‌‌ترین وعده‌های غذایی است که اهمیت فراوانی برای افراد دارد. زیرا از جهتی در ایجاد سلامتی نقش مهمی دارد و عمدتا غذاهای پرانرژی، سالم و دارای کالری در صبح میل می‌شود تا بدن زمان لازم برای سوخت‌و‌ساز را داشته باشد و از طرف دیگر اکثر کشورها با توجه به فرهنگ غذایی خود، بهترین غذاها را در صبح سرو می‌کنند. همچنین باتوجه به طولانی بودن زمان هضم برخی غذاها همچون حبوبات یا برخی از شیرینی‌‌ها، صبح‌‌ها زمان بهتری برای خوردن بسیاری از غذاها است.

با یک جست‌وجو در سایت‌‌های جهان از میزان محبوبیت صبحانه‌ها در کشورهای مختلف درمی‌‌یابیم که هند و پس از آن آمریکا، ترکیه و چین از بیشترین تنوع و محبوبیت در صبحانه برخوردارند. سایت تست ایت لس (tasteatlas.com) 100 صبحانه محبوب در جهان را نام برد که در این لیست تقریبا از همه کشورها حتی از بولیوی، هندوراس و جاکارتا نیز نام برده شده است، اما نامی از غذاهای ایرانی که در واقع دارای متنوع‌‌ترین و بیشترین غذاها در جهان است، دیده نمی‌شود. این در حالی است که اگر به لیست 100 صبحانه برتر نگاه کنیم، مشخص می‌شود که نسخه اصل همه این غذاها با اندک تغییراتی در ایران وجود دارد. اما نامی از ایران در 100 صبحانه برتر جهان حتی یک غذا و خوراک برده نشده است که دلیل این امر را می‌توان در چند موضوع بررسی کرد. نخست آنکه ایران در امر گردشگری خوراک بسیار ضعیف عمل کرده است. با وجود اینکه دو شهر رشت و کرمانشاه به عنوان شهر خلاق خوراک ثبت جهانی شده‌‌اند و بسیاری از شهرهای ایران نیز به اشکال مختلف در جهان به ثبت رسیده‌‌اند، اما غذاهای ایرانی همچنان در جهان گمنام مانده‌‌اند. زیرا تمرکز بر گردشگری خوراک در ایران چندان جایگاهی ندارد و غذاهای محلی به‌‌ویژه صبحانه خاص ایرانی در منوی رستوران‌‌ها و هتل‌‌ها قرار ندارد و هتل‌‌ها عمدتا از غذاهای فرنگی یا دیگر کشورها برای رضایت گردشگران به‌‌ویژه خارجی‌‌ها بهره می‌‌برند.

حال آنکه اگر از صبحانه‌های ویژه ایرانی استفاده شود قطعا در معرفی و شناخت غذاهای ایرانی بسیار تاثیرگذار خواهند بود و در این لیست 100 صبحانه برتر جهان حداقل پنج خوراک ایرانی جای خواهد گرفت. دلیل دوم را می‌توان در آن دانست که بسیاری از غذاهای ایرانی زمان سرو آن متفاوت است و به‌‌جای صبحانه در زمان ناهار و شام یا میان‌وعده‌ها صرف می‌شود. آبگوشت، لوبیا، عدسی و بسیاری از دسرها و پیش‌غذاهای دیگر در وعده‌های غیر از صبحانه سرو می‌شوند، این در حالی است که در بسیاری از کشورها، غذاهایی که حجم سنگینی دارند و هضم آنها به زمان طولانی‌‌تری نیاز دارد در صبح به عنوان صبحانه میل می‌شود. همین امر می‌تواند در جای نداشتن غذاهای ایرانی در صبحانه‌های برتر جهان تاثیرگذار باشد. تنوع غذایی ایرانی که بشود در صبحانه مورد استفاده قرار داد آنقدر زیاد است که قطعا در یک منوی غذایی قابل استفاده نخواهد بود. زیرا با بررسی تمامی غذاهای محلی شاید بتوان به بیش از 100 نوع آش، صدها شیرینی، انواع عدسی‌‌ها و لوبیا، املت‌ها و لبنیات رسید. چای شیرین، نان و پنیر و گردو، رشته خشکار، کاکا، بژی، شوربا عدسی، قیساوا، دویماج، کاچی، خشیل، حلیم، کله پاچه، سیراج، حلواشکری، نان خرمایی، فرنی، زیتون، انگور، نان سنگک، بربری، تافتون و شیرمال، املت، آش شیر برنج، آش ماست و ترخینه فقط چند نمونه از صدها نوع غذایی در ایران است که می‌تواند در صبحانه مورد استفاده قرار گیرد.

تقریبا فقط چند مورد در صبحانه میل می‌شود و باقی در وعده‌های دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد و همین امر مانع توجه به غذاهای ایرانی شده است.

دلیل سومی که با دیدن صبحانه کشورهای دیگر همچون ترکیه به آن می‌‌رسیم، این است که به‌‌دلیل مشترک بودن برخی از فرهنگ‌‌های غذایی با کشورهای همسایه، بسیاری از غذاهای مشترک در چند کشور وجود دارد. اما کشورهای دیگر همچون ترکیه و لبنان به دلیل جذب گردشگر بیشتر یا تمرکز بر گردشگری خوراک، آن را به‌‌نام خود ثبت کرده‌‌اند یا لااقل مردم جهان آن غذا را خاص آن کشور می‌‌دانند. مثلا سرشیر و عسل که یکی از مهم‌ترین محصولات صبحانه در غرب کشور است، در جهان آن را صبحانه ویژه در ترکیه می‌‌دانند یا هندی‌‌ها با نخود، خوراکی به نام چول‌باتور شبیه آبگوشت یا همان آب‌نخود طبخ می‌کنند که غذای مخصوص هندی‌‌ها به‌‌شمار می‌‌رود؛ چرا که این غذاها در ایران در وعده‌های ناهار یا شام میل می‌شود.

«آرپا» غذای مشترک در ونزوئلا و کلمبیا نوعی کوکو یا کتلت محسوب می‌شود که در صبحانه سرو می‌شود. اگر بخواهیم آن را با غذای ایرانی مقایسه کنیم بسیار شبیه «شامی رشتی» است که عمدتا در افطارهای ماه رمضان مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگرچه غذای خاص ایرانی به ثبت رسیده است؛ اما وعده مصرفی آن در زمانی غیر از صبحانه است و همین امر مانع از معرفی کامل و جامع ظرفیت‌‌های غذایی ایران می‌شود. شیرینی «چوروس» در اسپانیا کاملا شبیه بامیا است و نوع طبخ آن نیز شبیه همین شیرینی است. اما در ایران فقط حکم یک شیرینی را دارد که در سال فقط در ماه رمضان مورد توجه قرار می‌گیرد یا فقط هنگام خوردن چای به عنوان نوعی شیرینی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در حالی که غذای محبوب اسپانیا برای صبحانه به شمار می‌‌رود.

البته باید به این نکته هم توجه کرد که هر کشور و مردمی ذائقه خاص غذایی خود را دارد و نمی‌توان الگوی غذایی را که در چین به‌‌کار می‌‌رود، در آمریکا، اروپا و دیگر کشورهای جهان به کار گرفت. سبک و ذائقه غذایی کشورها متفاوت است. اما نکته‌‌ای که باید به آن توجه کرد این است که با توجه به تنوع بیش از حد غذا در ایران و وجود اقوام و فرهنگ‌‌های مختلف، وعده صبحانه در ایران تنها محدود به چند گزینه خاص است؛ زیرا باقی غذاها و خوراک‌‌ها و شیرینی‌‌ها در وعده‌هایی غیر از صبحانه میل می‌شود، در حالی که اصولا در جهان، دو‌سوم غذاهایی که در ایران در زمان‌هایی غیر از صبحانه سرو می‌شود، هنگام صبحانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. ایراد و انتقاد مهمی که به عملکرد هتل‌‌ها و رستوران‌‌ها وارد است، این است که در منوی غذایی صبحانه بیش از آنکه غذاهای ایرانی دیده شود صبحانه‌های خارجی به چشم می‌‌خورد و صبحانه لوکس غذایی غیر ایرانی معرفی می‌شود. این امر می‌تواند عامل مهم عدم انتخاب غذاهای ایرانی حتی در میان 100 صبحانه برتر جهان باشد. حتی اگر از وعده صبحانه بگذریم، به دلیل توجه بسیار کم ایرانی‌‌ها به این وعده مهم، در کل غذاهای محلی جایگاه چندانی در منوی رستوران‌‌ها و هتل‌‌ها و حتی جوامع محلی ندارند. غذاها، معطوف به چند کباب و غذاهای فرنگی است و عمدتا مسافران فرصتی برای تجربه غذاهای محلی خاص که اسم آن را پیش از سفر شنیده بودند از دست خواهند داد؛ مگر اینکه از طریق یک دوست در کشوری دیگر فرصت تجربه غذایی به صورت شخصی را به دست آورند.