رکسانا خوشابی - کارشناس ارشد مشاوره
تحریریه زندگی آنلاین : همه ما، چه در کودکی و چه در بزرگسالی بی‌حوصلگی را تجربه کرده‌ایم. گرچه تجربه بی‌حوصلگی، برای ما تجربه ناخوشایندی است، اما بدتر از آن، تجربه رویارویی با افراد بی‌حوصله است! در واقع در بسیاری موارد نمی‌دانیم با فرد بی‌حوصله چه باید کرد؟ اگر این فرد بی‌حوصله، کودک، یعنی فرزندمان باشد، کار سخت‌تر می‌شود و بسیاری از مادر و پدرها، از مواجهه با کودک کم‌حوصله‌شان خسته شده و احساس درماندگی می‌کنند و در همین حال، کودک هم انتظار دارد والدین به او کمک کنند تا از بی‌حوصلگی درآید، بنابراین مادر و پدرها بهتر است رفتار با کودک بی‌حوصله را بیاموزند تا بتوانند فضای روانی بهتری در خانه برقرار کنند.
بیشتربخوانید:
کودک بی‌حوصله
وقتی کودک شما بی‌حوصله می‌شود، ممکن است در اطراف شما بچرخد و مرتبا تکرار کند که حوصله‌اش سر رفته است. گاهی هم بد قلقی می‌کند و با اخم و ناراحتی زانوهایش را در بغل می‌گیرد و به رفتارهای شادی‌بخش شما بی‌اعتنایی می‌کند. در هر حال، او به زبانِ بی‌زبانی می‌تواند به شما نشان دهد که حوصله‌اش سر رفته است. برخی از مادر و پدرها گمان می‌کنند رفتار با کودک بی‌حوصله کار بسیار سختی است، اما رفتار با کودک بی‌حوصله سخت نیست و اگر کودکی در خانه شما هست که این مشکل را دارد، بهتر است رفتارهای درست را بشناسید تا بتوانید کودکان را از بی‌حوصلگی رها کنید. پس اگر شما هم پدر و مادری هستید که با واژه‌های حوصله ندارم و بی‌حوصله شده‌ام از سمت فرزند خود رو به رو شده‌اید، باید سعی کنید فعالیت‌هایی را برای کودکان خود در نظر بگیرید تا بتوانید آنها را سرحال آورده و از بروز بی‌حوصلگی و حتی افسردگی در آنها جلوگیری کنید.
دلایل بی‌حوصلگی در کودکان
در اینجا می‌خواهیم به دلایلی اشاره کنیم که باعث بی‌حوصله شدن کودکان می‌شوند. برخی از این دلایل، بیشتر جنبه جسمانی دارند و بعضی دلایل روانشناختی دارند که عبارتند از :
بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی یا سایر بیماری‌ها
کمبود استراحت و کم‌خوابی
نداشتن محرک‌های محیطی شادی‌بخش و بازی‌های پر تحرک
خوردن غذای نامناسب و چرب
نداشتن برنامه‌ریزی روزانه
حساس شدن به سیستم پاداش‌های والدین
بیشتربخوانید:
اول: مشکلات جسمانی
برخی از مشکلات جسمانی که منجر به بی‌حوصلگی می‌شوند، عبارتند از:
کم‌خونی یا فقر آهن
یکی از مهم‌ترین علت‌هایی که می‌تواند منجر به بی‌حوصله شدن و حتی پرخاشگر شدن کودک شما شود، کم‌خونی است. زمانی که کودک شما این مشکل را داشته باشد، مواد غذایی و اکسیژن به اندازه نیاز به مغز نمی‌رسد و حالات متفاوتی را تجربه خواهد کرد. از مشکلات دیگری که به دنبال آن کم‌خونی رخ می‌دهد، کمبود میزان ویتامین B12 و اسید فولیک در بدن است، بنابراین در این صورت حتما کودک خود را برای آزمایش پیش یک متخصص ببرید.
کم‌کاری و یا پر‌کاری تیروئید
این غده در بدن دارای یک سری کارکردهای خاصی می‌باشد و در صورتی که کار آن کم و زیاد شود، می‌تواند منجر به ایجاد یک سری مشکلات شدید در کودکان شود که بی‌حوصلگی یکی از آنها است. می‌توان گفت که غدد فوق کلیه انسولین تولید می‌کنند و بر خلق و خوی افراد تاثیر بسیار زیادی دارند. در نظر داشته باشید که اگر کارکرد این غدد دچار مشکل شود، ممکن است خلق و خوی کودک شما تغییر کند و کودک نسبت به انجام بسیاری از کارها بی‌میل شده و بیان می‌کند که بی‌حوصله است.
تغذیه بد
عجیب نیست بگوییم که یکی از مهم‌ترین و تاثیر‌گذارترین دلایلی که ممکن است کودکان را بی‌حوصله و پرخاشگر کند، نداشتن تغذیه مناسب و خوب است. در واقع تغذیه بر سیستم عصبی کودکان تاثیر می‌گذارد و زمانی که شما نتوانید مواد غذایی مورد نیاز بدن آنها را تامین کنید، مشکلاتی برایشان ایجاد خواهد شد.
توجه داشته باشید که در حین غذا خوردن کودک، او را مجبور نکنید که این کار را با سرعت بالایی انجام دهد و سعی کنید محیط شاد و خوبی را برای او فراهم کنید تا از غذا خوردن لذت ببرد. همچنین مواد مغذی مانند پروتئین، سبزیجات، ویتامین‌ها، لبنیات و ... باید در برنامه غذایی فرزندان‌تان وجود داشته باشد.
بیشتربخوانید:
دوم: مشکلات روانشناختی در کودکان
بروز مشکلات روانشناختی در زندگی کودکان و فرزندان ما ممکن است از موضوعات زیر ناشی شود. در نتیجه لازم است این موضوعات نیز توسط والدین با دقت بررسی گردند:
نداشتن برنامه متنوع در کارها و زندگی
کودکی که همیشه یک برنامه یکنواخت دارد، به سرعت خسته می‌شود و دیگر حوصله انجام کاری را ندارد. بهتر است برای کودکان خود برنامه‌های شاد و مفرح در نظر بگیرید تا از بروز این مشکل پیشگیری کنید. در واقع کودکان پر انرژی و خلاق هستند و برنامه‌های ثابت و یکنواخت، آنها را خسته می‌کنند. کودک نیاز دارد برنامه‌ای داشته باشد که بتواند انرژی خود را به خوبی مصرف کرده و خلاقیت خود را بروز دهد.
جلب توجه والدین از روش منفی!
بسیاری از کودکان برای اینکه توجه مادر و پدر خود را جلب کنند، اظهار بی‌حوصلگی می‌کنند و سعی می‌کنند خود را افسرده یا بی‌حال نشان دهند. در برخی از موارد پدر و مادرها نمی‌توانند به اندازه لازم به فرزندان خود توجه کنند و این امر بیشتر به دلیل این است که کارهای بیرون از خانه تمامی وقت آنها را می‌گیرد. بهتر است هر طور شده روزانه وقتی برای کودک خود بگذارید تا با استفاده از این کارها مجبور به جلب کردن توجه شما نباشد. برای مثال می‌توانید هر روز یک ساعت را به طور کامل به بازی با فرزندتان اختصاص دهید یا برای آنها کتاب بخوانید و داستان تعریف کنید تا کودک‌تان نخواهد برای جلب محبت یا توجه شما دست به کارهایی بزند که او را بی‌حوصله و خسته نشان دهد.
عدم وقت‌گذرانی با گروه همسالان
کودکان و نوجوانان نیاز جدی دارند که با همسالان خود وقت بگذرانند. هر قدر هم که شما به عنوان مادر یا پدر خوب و مهربان باشید، جای همسالان فرزندان‌تان را نمی‌گیرید، بنابراین همیشه و خصوصا در تابستان و در تعطیلات، دوستان خوب و همسالان مناسب برای فرزندان‌تان فراهم کنید. برخی از والدین از ترس اینکه دوستان فرزندان باعث بی‌ادب بار آمدن کودک‌شان شوند، آنها را از همسالان دور می‌کنند، اما خود این کار می‌تواند به افسردگی و بی‌حوصلگی فرزندمان منجر شود. کودک نیاز دارد با همسالان خود بازی کند و خیلی چیزها را از آنها یاد بگیرد.
چسبیدن والدین به کودک
بسیاری از والدین از روی دلسوزی یا برای مراقبت بیشتر، سعی می‌کنند همیشه همراه کودک باشند. در این صورت کودک شما متوقع می‌شود و دوست دارد که همیشه کارها را برایش آسان کنید و زمانی که از او می‌خواهیم کاری را بدون ما انجام دهد اظهار بی‌حوصلگی می‌کند. سعی کنید انجام کارهای شخصی کودک را به خود او واگذار کنید و از چسبیدن بیش از حد به فرزندتان خودداری کنید.
کارهایی که می‌تواند کودک‌تان را از بی‌حوصلگی نجات دهد
کمک گرفتن از کودکان در کارهای خانه
اگر فرزند شما ابراز بی‌حوصله بودن می‌کند، بهتر است برای آنها فهرستی از ایده‌های خلاقانه تعیین نمایید و سعی کنید از آنها در کارهای خانه کمک بگیرید و به آنها مسئولیتی بدهید تا بتوانند علاوه بر اینکه بر عهده گرفتن مسئولیت را درک کنند، حواس‌شان از موضوع بی‌حوصله شدن پرت شود و دیگر چنین چیزی را بیان نکنند. در نظر داشته باشید که گاهی آنها دوست دارند به شما کمک کنند و این خواسته خود را این چنین بررسی می‌کنند. از کودکان در خرید از فروشگاه‌های امن و نزدیک، در آشپزی و تمیز کردن منزل و ... می‌توان کمک گرفت. این کار این ویژگی مثبت را هم دارد که فرزندان در کنار ما کارهای زیادی یاد می‌گیرند.
محدود کردن استفاده از تلویزیون و بازی‌های رایانه‌ای
در رفتار با کودک بی‌حوصله سعی کنید مدت زمان استفاده از بازی‌های کامپیوتری و استفاده از تلویزیون را به حداقل برسانید. در واقع هر چه میزان استفاده از این وسایل برای کودک آزاد‌تر باشد، کودک بیشتر خلاقیت‌های خود را از دست می‌دهد و دیگر علاقه‌ای به انجام بازی‌های پر تحرک ندارد و مدام ابراز بی‌حوصلگی و خستگی می‌کند.
کمک گرفتن از فعالیت‌های ورزشی
مهم‌ترین و موثرترین روش برای کودک بی‌حوصله، داشتن برنامه‌های ورزشی و خصوصا ورزش‌های دسته‌جمعی است. اگر کودک شما ابراز بی‌حوصلگی می‌کند، بهتر است یک برنامه روتین ورزشی برای خود و او تهیه کنید. این برنامه به شما کمک می‌کند تا بتوانید خلق و خوی کودک خود را بهبود بخشیده و از بروز مشکلات روانی در او پیشگیری کنید. کودکان انرژی زیادی دارند و فعالیت‌های ورزشی ضمن مصرف انرژی، باعث رشد مغزی آنها شده و آنها را شاد نگه می‌دارند.
موفق باشید.
