سرویس ورزش مشرق - کمتر از 3 هفته تا شروع جام جهانی 2022 در کشور قطر زمان باقی مانده است. جام جهانی به لطف میزبانی قطر، برای اولین بار در طول تاریخ شاهد حضور بیشترین تیم آسیایی خواهد بود. 6 تیم آسیایی قطر، ایران، کرهجنوبی، ژاپن، عربستان و استرالیا موفق به حضور در جام جهانی 2022 شده اند.
پیش از جام جهانی قطر، 10 تیم (هندِ شرقی هلند (اندونزی فعلی)، کره جنوبی، ژاپن، ایران، عربستان، کره شمالی، عراق، چین، کویت و امارات) از قاره آسیا و استرالیا که پس از پیوستن به AFC در جام جهانی حضور پیدا کرده اند و در برخی ادوار جام جهانی نتایج بسیار خوبی گرفته اند که تعجب و تحسین همگان را در پی داشته است؛ از کره شمالی که در جام جهانی 1966 طوفان زرد لقب گرفت تا کره جنوبی که در جام جهانی 2002 در کشور خودش (البته با ژاپن مشترکاً میزبان بودند) به مقام چهارم جهان رسید تا تاریخی ترین رتبه آسیایی ها رقم بخورد هرچند به عقیده بسیاری از کارشناسان داوری برای چشم بادامی ها بسیار جانبدارانه بود. صعود عربستان و ژاپن به مرحله حذفی نیز بسیار جالب به نظر می رسید.
البته برخی کشورها نیز نتایج بسیار ضعیفی داشته اند که به عنوان نتایج پرگل جام جهانی به حساب می آیند و با این نتایج عنوان زنگ تفریح جام را به خود اختصاص دادند؛ ضعیفترین نتیجه آسیاییها در ادوار مختلف جام جهانی در سال 1954 ثبت شده جایی که تیمملی فوتبال کره جنوبی با نتیجه 9-0 به مجارستان یکی از قدرتهای دهه 50 باخت. البته یک نتیجه تحقیرآمیز دیگر نیز در کارنامه آسیا ثبت شده است و آن هم باخت عربستان برابر آلمان با نتیجه 8-0 در جام جهانی 2002 است.
در گزارش زیر به طور مختصر نتایج تیمهای آسیایی در مسابقات جامجهانی فوتبال را مرور کرده ایم:
* جام جهانی 1938 فرانسه – 1317 شمسی:
در سال 1938، تیم هندِ شرقی هلند (اندونزی فعلی) به نمایندگی از آسیا در جام جهانی حاضر بود و در تنها بازی خود با نتیجه سنگین 6-0 به مجارستان پرقدرت باخت و حذف شد. (در آن دوره بازیها به صورت تک حذفی برگزار می شد.)
جام جهانی 1954 سوییس – 1333 شمسی:
پس از یک دوره غیبت کرهجنوبی به نمایندگی از آسیا در جامجهانی حاضر بود اما چه حضوری که اگر آسیا در این جامجهانی نمایندهای نداشت بهتر بود! در این جام کرهجنوبی با مجارستان و آلمان قدرتمند که بعدا به فینال جامجهانی رفتند و تیم ملی ترکیه، همگروه بود. کره جنوبی در این رقابتها که به شکل نوظهور دو بازی در گروههای چهار تیمی برگزار میشد نتوانست به رتبه قابل قبولی برسد و با نتایج 9-0 و 7-0 به مجارستان و ترکیه باخت و بین 16 تیم جامجهانی پنجم به رتبه شانزدهم رسید!
جام جهانی 1966 انگلیس – 1345 شمسی:
پس از دو دوره غیبت و در سال 1966 اعتبار و آبروی آسیاییها در مسابقات فوتبال جام جهانی حفظ شد و یک کره البته از نوع شمالی آن در جام جهانی طوفان به پا کرد.
کرهشمالی که کار را با شکست 3-0 برابر تیمملی شوروی آغاز کرده بود، در ادامه با تیمملی شیلی 1-1 مساوی کرد و در آخرین دیدار گروهی تیمملی ایتالیای قدرتمند را که برای صعود یک مساوی می خواست برخلاف انتظار 1-0 برد و علاوه بر حذف لاجوردی پوشان به دور بعد صعود کرد، اتفاقی که هنوز همگان از آن حرف میزنند.
در بازی یک چهارم نهایی، کرهشمالی در حالی که 3-1 از پرتغال پیش بود با درخشش اوزه بیوی فقید ملقب به پلنگ سیاه 5-3 به پرتغال باخت و حذف شد. پرتغالی که در پایان این رقابتها تیم سوم جامجهانی شد.
** در سال 1970 هم اسراییل غاصب به عنوان نماینده آسیا در جامجهانی حاضر شد اما چون امروز اسراییلیها در اروپا بازیهای مقدماتی را برگزار میکنند از عنوان کردن این تیم بین تیمهای آسیایی در مسابقات فوتبال جامجهانی خودداری میکنیم.
جام جهانی 1974 آلمان غربی – 1353 شمسی:
در این رقابتها استرالیا که با عبور از ایران و کرهجنوبی به جامجهانی آلمان غربی رسیده بود (در آن دوره آسیا و اقیانوسیه مشترکاً در رقابتهای انتخابی جام جهانی شرکت می کردند) و در آنجا برابر آلمان غربی و آلمان شرقی با نتایج 2-0 و 3-0 شکست خورد و با شیلی بدون گل مساوی کرد و بدون یک گل زده از عرصه رقابتها حذف شد.
جام جهانی 1978 آرژانتین – 1357 شمسی:
در جامجهانی یازدهم ایران که برای اولین بار به این تورنمنت معتبر صعود کرده بود نماینده آسیا در رقابتها بود. ایران توانست با اسکاتلند 1-1 مساوی کند و برابر هلند با نتیجه 3-0 و پرو 4-1 بازی را واگذار کرد. مساوی ایران برابر اسکاتلند چهارمین دیدار امتیازآور آسیاییها به شمار می رفت. قبلا کرهشمالی توانسته بود از شیلی و ایتالیا امتیاز بگیرد و استرالیا هم با شیلی مساوی کرده بود.
جام جهانی 1982 اسپانیا – 1361 شمسی:
جامجهانی دوازدهم در کشور اسپانیا و با افزایش تیمها باحضور 24 تیم برگزار شد. برای اولین بار از آسیا دو تیم به جام جهانی اعزام شد؛ کویت و نیوزیلند. نیوزیلند از هر سه همگروه خود یعنی اسکاتلند (5-2)، شوروی (3-0) و برزیل (4-0) باخت، اما تیم کویت با چکسلواکی 1-1 مساوی کرد و برابر فرانسه با نتیجه 4-1 و انگلیس با نتیجه 1-0 بازنده شد.
جام جهانی 1986 مکزیک – 1365 شمسی:
تا قبل از برگزاری جام سیزدهم تیمهای کرهجنوبی، کرهشمالی، استرالیا، ایران، کویت و نیوزیلند هر کدام یک بار در جامجهانی حاضر بودند که از بین آنها تنها کرهشمالی توانسته بود نتیجه قابل توجه و شایستهای را به دست آورد.
در جامجهانی 1986 که در کشور مکزیک برگزار شد، کرهجنوبی حضورهای متوالی خود که تاکنون نیز ادامه داشته است را آغاز کرد و برای دومین بار به جام جهانی صعود کرد و به همراه عراق که اولین و آخرین حضورش تا الآن بوده نمایندگان آسیا را تشکیل دادند. در این جام، عراق در گروه میزبان و بلژیک و پاراگوئه بود که با 3 باخت با جام خداحافظی کرد؛ 1-0 به پاراگوئه باخت، 2-1 به بلژیک و 1-0 به مکزیک.
اما کره جنوبی که در گروه سختی قرار داشت به آرژانتین قهرمان آن دوره و ایتالیا به ترتیب 3-1 و 3-2 باخت و با بلغارستان 1-1 مساوی کرد تا ششمین دیدار بیشکست آسیاییها در جامجهانی ثبت شود.
جام جهانی 1990 ایتالیا – 1369 شمسی:
در جامجهانی چهاردهم که در کشور چکمه برگزار شد کرهجنوبی و امارات حاضر بودند و هر دو تیم با 3 شکست متوالی به خانه بازگشتند؛ کره به ترتیب 2-0 به بلژیک و 3-1 به اسپانیا و 1-0 به اروگوئه باخت و امارات که مانند عراق اولین و آخرین حضورش بود به کلمبیا 2-0، به آلمان که در پایان قهرمان هم شد 5-1 و به یوگوسلاوی 4-1 باخت اما دو گلزن این تیم در این جام دو دستگاه رولز رویس از مسئولان کشور خود پاداش گرفتند!
جام جهانی 1994 آمریکا – 1373 شمسی:
برگزاری اولین جام جهانی در آمریکای شمالی برای آسیا خوش یمن بود و دو نماینده این قاره پهناور حضوری نسبتاً فوق العاده داشتند. کرهجنوبی با اسپانیا 2-2 و با بولیوی 0-0 کرد و به آلمان با نتیجه نزدیک 3-2 باخت و حذف شد.
اما عربستان در اولین حضور آبروداری کرد و پس از شکست 2-1 در اولین دیدار برابر هلند قدرتمند آن هم با گل دقایق پایانی در دو بازی بعدی به ترتیب مراکش و بلژیک را با نتایج 2-1 و 1-0 برد و پس از هلند به عنوان تیم دوم صعود کرد(با امتیاز و تفاضل گل برابر و فقط به خاطر شکست در بازی رو در رو) و در یک هشتم نهایی به تیم خوب سوئد که در پایان سوم شد 3-1 باخت و بهترین نتیجه آسیاییها را از لحاظ امتیازگیری تا آن دوره به دست آورد. گل زیبای سعید العویران به میشل پرودوم دروازه بان سرشناس بلژیک هنوز هم در خاطر فوتبال دوستان هست که از نیمه زمین حرکت کرد و یک گل بسیار زیبا به ثمر رساند. (این گل زیبا را اینجا ببینید)
جام جهانی 1998 فرانسه – 1377 شمسی:
در جامجهانی شانزدهم که در فرانسه برگزار شد سهم آسیا 4 تیم بود (یک تیم در پلی آف با قاره اقیانوسیه انتخاب میشد). این جام برای ایرانی ها خاطره انگیزترین جام جهانی به حساب می آید چرا که پس از صعود ژاپن، عربستان و کره جنوبی به طور مستقیم ایران در یک دیدار خاطره انگیز و معجزه وار استرالیای قدرتمند را برد و برای دومین بار در تاریخ خود به جام جهانی صعود کرد.
نمایندگان آسیا در مجموع 12 دیدار خود در این جام جهانی یک برد، 2 تساوی و 9 باخت کسب کردند که در این میان تنها برد نصیب ایران شد و سهم ژاپن از باخت ها بیشتر بود و در هر سه دیدار خود به ترتیب به آرژانتین(1-0) به کرواسی (1-0) و به جامائیکا (2-1) باختند.
سه نماینده دیگر آسیا هرکدام 2 باخت کسب کردند اما نتایج ایران آبرومندانه تر از دوتیم دیگر بود چرا که یک برد تاریخی کسب کرد؛ ایران پس از شکست 1-0 برابر یوگوسلاوی، 2-1 آمریکا را برد (این دیدار به خاطر روابط سیاسی دو کشور بازی قرن لقب گرفت) و به آلمان 2-0 باخت.
عربستان پس از دو شکست 1-0 به دانمارک و 4-0 به فرانسه میزبان، در آخرین دیدار خود با آفریقای جنوبی 2-2 مساوی کردند تا نتایج خوب این تیم در دور گذشته تکرار نشود.
کره جنوبی هم که حالا برای ششمین دوره در جام جهانی حاضر می شد ابتدا 3-1 به مکزیک باخت، سپس برابر هلند با 5 گل تسلیم شد و در بازی آخر خود با بلژیک 1-1 مساوی کرد.
جام جهانی 2002 کره جنوبی-ژاپن – 1381 شمسی:
جامجهانی هفدهم برای اولین بار در قاره آسیا برگزار شد و ژاپن و کره جنوبی به طور مشترک عهده دار این میزبانی شدند و به همراه دو تیم عربستان و چین 4 نماینده آسیا در این مسابقات را شکل دادند. در این جام کره و زاپن رویایی کار کردند، خصوصا کره جنوبی که در نهایت به مقام تاریخی چهارم رسید.
چین که اولین حضور خود را تجربه می کرد با سه باخت قابل پیش بینی از جام بیرون رفت؛آنها 2-0 به کاستاریکا، 4-0 به برزیل و 3-0 به ترکیه باختند.
اما عربستان در این جام شاهکار کرد و یکی از تاریخی ترین باخت های جام جهانی را رقم زد و در اولین دیدار 8-0 به آلمان باخت! در دو دیدار بعدی نیز کامرون با نتیجه 1-0 و ایرلند با 3 گل سعودی ها را شکست دادند.
ژاپن میزبان که با بلژیک، روسیه و تونس همگروه بود پس از تساوی 2-2 با بلژیک تیمهای روسیه و تونس را به ترتیب 1-0 و 2-0 برد و به عنوان اولین تیم گروه برای اولین بار به یک هشتم نهایی رسید، اما در این مرحله 1-0 به تیم خوب ترکیه که در نهایت سوم شد باخت و وداعی تلخ با جام هفدهم داشت.
آخرین نماینده آسیا کره جنوبی بود که بهترین نتیجه تاریخ آسیایی ها را در کل ادوار جام جهانی کسب کرد؛ کرهایها در این جام در مرحله گروهی 2-0 لهستان را شکست دادند (این اولین برد کره در جام جهانی محسوب می شود)، با آمریکا 1-1 مساوی کردند و پرتغال را 1-0 بردند و به عنوان تیم اول در دور بعد به مصاف ایتالیا رفتند و در وقت های اضافه و در دیداری که اعتراض لاجوردی پوشان را در پی داشت با گل طلایی 2-1 پیروز شدند و به جمع 8 تیم رسیدند. خیلی از کارشناسان که حضور کره تا اینجای جدول را نیز برای شاگردان گاس هیدینک کافی می دانستند فکر نمی کردند که در این مرحله آنها حریف اسپانیا شوند اما در کمال تعجب در پایان 120 دقیقه تلاش بدون گل دو تیم، کره جنوبی در ضربات پنالتی اسپانیا را برد و به نیمه نهایی رسید!
اما خوش اقبالی چشم بادامی ها در این مرحله پایان یافت و با شکست 1-0 برابر آلمان و 3-2 در دیدار رده بندی برابر ترکیه کره در رده چهارم ایستاد.
جام جهانی 2006 آلمان – 1385 شمسی:
در جامجهانی هجدهم با اضافه شدن استرالیا، پنج تیم از آسیا و اقیانوسیه به جامجهانی صعود کردند؛ ایران، ژاپن، عربستان، کرهجنوبی و استرالیا.
ایران با دو شکست 3-1 برابر مکزیک و 2-0 برابر پرتغال مقابل آنگولا هم 1-1 کرد و با یک امتیاز به کار خود پایان داد. عربستان هم مثل ایران یک تساوی و دو شکست نصیبش شد؛ با تونس 2-2 کرد و به اوکراین 4-0 و اسپانیا 1-0 باخت.
کره جنوبی که با عنوان چهارمی دوره پیش به آلمان آمده بود این جام را خوب شروع کرد و با پیروزی 2-0 برابر توگو و تساوی بدون گل برابر فرانسه مدعی صعود نشان داد اما در دیدار آخر 2-0 به سوئیس که در گروه اول هم شد باخت و نتوانست به دور بعد صعود کند.
ژاپن با استرالیا که آخرین دوره حضورش در کنفدراسیون اقیانوسیه بود همگروه شد و 3-1 به این تیم باخت. ژاپن با کرواسی بدون گل مساوی شد و به برزیل 4-1 باخت و حذف شد، اما استرالیا پس از شکست ژاپن با نتیجه 2-0 به برزیل باخت و با کرواسی 2-2 مساوی کرد و به عنوان تیم دوم راهی مرحله بعد شد اما در این مرحله با پنالتی مشکوک دقیقه 95 که توسط فرانچسکو توتی گل شد 1-0 به ایتالیا که قهرمان این جام هم شد باخت و از دور رقابت ها کنار رفت.
جام جهانی 2010 آفریقای جنوبی – 1389 شمسی:
در جامجهانی 2010، 4 تیم از آسیا به همراه نیوزیلند از اقیانوسیه در آفریقای جنوبی حاضر بودند؛ کره جنوبی، ژاپن، استرالیا، کره شمالی و نیوزیلند.
در این جام دو تیم شرق آسیا یعنی کره جنوبی و ژاپن موفق به صعود از گروه خود شدند. کره جنوبی با یک برد 2-0 برابر یونان، یک باخت 4-1 برابر آرژانتین و یک تساوی 2-2 برابر نیجریه به عنوان تیم دوم به یک هشتم نهایی صعود کردند ولی در این مرحله 2-1 به اروگوئه باختند و حذف شدند.
ژاپن هم با 2 برد 1-0 برابر کامرون و 3-1 برابر دانمارک و شکست 1-0 برابر هلند به مرحله بعد رسید اما در این مرحله پس از تساوی 0-0 برابر پاراگوئه با نتیجه 5-3 در ضربات پنالتی باخت و وداع تلخی با جام داشت.
دیگر نمایندگان آسیا در این جام هم توفیقی به دست نیاوردند و در مرحله گروهی حذف شدند؛ استرالیا که به خاطر تفاضل گل کمتر نسبت به غنا از صعود بازماند برابر آلمان 4-0 باخت، غنا را 1-1 متوقف کرد و صربستان را 2-1 شکست داد.
کره شمالی ضعیف ترین نتایج را در این جام کسب کرد و با گلهای خورده زیاد به خانه بازگشت؛ آنها ابتدا 2-1 به برزیل باختند اما در ادامه 7-0 به پرتغال و 3-0 به ساحل عاج بازی را واگذار کردند و با جام وداع کردند.
نیوزیلند نیز که پس از عضویت استرالیا در کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) کار ساده تری برای صعود به جام جهانی دارد جام را بدون شکست و با 3 تساوی به پایان رسانید؛ دو تساوی 1-1 برابر اسلواکی و ایتالیا و یک تساوی بدون گل برابر پاراگوئه.
جام جهانی 2014 برزیل - 1393 شمسی:
جام جهانی 2014 برزیل با حضور چهار تیم آسیایی استرالیا، ایران، کره جنوبی و ژاپن برگزار شد. تمامی نمایندگان آسیا در این جام جهانی عملکرد بدی داشتند. همگی آنها در گروه خود آخر شدند و از صعود به مرحله حذفی بازماندند.
تیم ملی استرالیا با سه شکست برابر شیلی، هلند و اسپانیا نتوانستند امتیازی کسب کنند. آنها به شیلی با نتیجه 3 بر 1 شکست خوردند. سپس برابر هلند 3 بر 2 بازنده بازی شدند و در برابر اسپانیا مدافع عنوان قهرمانی با 3 گل از جام جهانی خداحافظی کردند.
ژاپن هم با کسب یک امتیاز در گروه خود چهارم شد ولی وضعیت بهتری نسبت به استرالیا داشت. ژاپنیها پس از شکست 2 بر 1 مقابل ساحل عاج، با تیم ملی یونان با نتیجه بدون گل به تساوی رسیدند. آنها در دیدار آخر برابر کلمبیا شگفت انگیز 4 -1 بازی را واگذار کردند تا رتبه ای بهتر از چهارمی به دست نیاورند.
تیم ملی ایران در اولین بازی خود برابر نیجریه قدرتمند قرار گرفت که این بازی با نتیجه تساوی بدون گل به پایان رسید اما در ادامه با وجود عملکرد خوب ایران برابر آرژانتین با گل دقیقه 93 مسی شکست خورد. ایران که همچنان برای صعود به مرحله حذفی شانس داشت، مقابل بوسنی احتیاط را کنار گذاشت و همین مسئله باعث شکست 3 بر 1 تیم ملی ایران شد تا با یک امتیاز در رده چهارم قرار گیرد.
کره هم همانند تیم ملی ایران در بازی ابتدایی خود با روسیه 1-1 مساوی کرد. سپس ببرها برابر الجزایر و بلژیک ، با نتیجههای 4 بر 2 و 1 بر 0 شکست خوردند تا از صعود به مرحله حذفی ناکام باشند. در پایان جام جهانی 2014 چهار تیم کره جنوبی، ایران، ژاپن و استرالیا به ترتیب در جایگاههای 27، 28، 29 و 30 را کسب کردند تا قاره کهن شاهد یکی از بدترین عملکردهای نمایندگانش باشد.
جام جهانی 2018 روسیه - 1397 شمسی:
5 نماینده از قاره آسیا موفق شدند جواز حضور در جام جهانی 2018 روسیه را بگیرند. تیمهای استرالیا، ایران، کره جنوبی، ژاپن و عربستان پنج تیم صعود کننده به جام جهانی از قاره کهن بودند. تیمهای آسیایی در این دوره نسبتا عملکرد قابل قبولی داشتند و نتایج خوبی به دست آوردند.
تیم ملی عربستان در نخستین بازی خود در دیدار افتتاحیه به مصاف روسیه میزبان رفت و با 5 گل بدرقه شد. آنها بازی دوم خود را هم برابر اروگوئه واگذار کردند ولی در بازی سوم خود برابر مصر به پیروزی 2 بر 1 رسیدند و در جایگاه سوم گروه خود قرار گرفتند.
عملکرد تیم ملی ایران در جام جهانی 2018 فوقالعاده بود و این تیم با بدشانسی نتوانست جواز حضور در مرحله حذفی را کسب کند. ایران در نخستیم گام برابر مراکش با یک گل به برتری رسید و دومین پیروزی خود را در جام جهانی به دست آورد. یوزها سپس برابر اسپانیا قرار گرفتند و با یک گل شکست خوردند. شاگردان کیروش در آخرین دیدار خود با مصاف یاران رونالدو رفتند و این بازی با نتیجه 1 بر 1 به پایان رسید. تیم ملی ایران برای اولین بار در تاریخ جام جهانی موفق شد چهار امتیاز به دست آورد و با یک امتیاز کمتر نسبت به پرتغال و اسپانیا نتوانست به مرحله حذفی جام جهانی صعود کند.
استرالیا هم به تیمهای فرانسه و پرو باخت و برابر دانمارک به تساوی 1 - 1 رسید. کانگوروها برابر قهرمان جام جهانی 2018، 2 بر 1 بازی را واگذار کردند و دو گل هم از پرو در بازی آخر خود دریافت کردند تا در گروه خود آخر شوند و به مرحله حذفی راه نیابند.
تیم ملی کره جنوبی در جام جهانی 2018 علیرغم ناکامی در صعود از مرحله گروهی، دست به کار بزرگی زد و موجب حذف آلمان، مدافع عنوان قهرمانی شد. کره ابتدا در دو بازی اول خود برابر سوئد و مکزیک با نتیجههای 1-0 و 2-1 شکست خورد، ولی آنها در بازی آخر بینظیر ظاهر شدند و تیم ملی آلمان را 2 بر 0 شکست دادند تا مانشافتها را به قعر جدول بفرستند.
اما بهترین عملکرد تیمهای آسیایی در جام جهانی 2018 به عملکرد تیم ملی ژاپن بازمیگردد. ژاپنیها در گروهی که تیمهای قدرتمند کلمبیا، لهستان و سنگال حضور داشتند دوم شد و به مرحله یک هشتم جام جهانی راه یافتند. آنها در بازی ابتدایی خود از سد کلمبیا گذشتند. چشم بادامیها پس از تساوی 2 - 2 برابر سنگال، با یک گل از لهستان شکست خوردند تا با چهار امتیاز و تفاضل برابر با سنگال و به خاطر دریافت 2 کارت زرد کمتر در جایگاه دوم قرار بگیرند و رقیب بلژیک در مرحله حذفی شوند. ژاپنیها برابر بلژیک عالی ظاهر شدند و در حالی که تا دقیقه 69 از شیاطین سرخ پیش بودند، در 20 دقیقه 3 گل دریافت کردند تا از ماجراجویی ساموراییها در روسیه به اتمام برسد.