دکتر مسعود جعفری پور - متخصص گوش و حلق و بینی و جراحی سر و گردن
تحریریه زندگی آنلاین : هرساله میلیون‌ها نفر در جهان عفونت حداقل یک سینوس را تجربه می‌کنند. میلیون‌ها نفر در سال از حمله‌های مکرری رنج می‌برند که آنان را وادار می‌کند تا چندین دوره، سه یا چهار هفته متوالی یا با فاصله، آنتی‌بیوتیک مصرف کنند. به‌علاوه حساسیت نیز عفونت سینوس را تشدید می‌کند، بسیاری به دلیل عفونت‌های مکرر سینوس در دو فصل زیبای بهار و پاییز، یعنی هنگام تشدید شدن علائم حساسیت، خانه‌نشین می‌شوند و از درس یا کار عقب می‌مانند. خوشبختانه امروزه درمان‌های طب سنتی و دارویی مؤثرتر و جدیدتری برای عفونت‌های سینوسی مکرر در دسترس است. در طی دوره نقاهت بعد از جراحی آندوسکوپی سینوس‌ها بسیار مهم است که دستورالعمل مراقبت‌های جراحی آندوسکوپی بینی را به‌طور دقیق و کامل رعایت کنید. دو هفته اول بعد از جراحی سینوس، بیشترین اهمیت را در بهبودی بیمار دارد. پس سعی کنید در این مدت به بایدها و نبایدها به‌دقت توجه کنید تا روند بهبودی شما به‌خوبی طی شود و بعد از این بتوانید به‌راحتی نفس بکشید.
بیشتربخوانید:
تعریف سینوس و سینوزیت
سینوس به کیسه‌های هوای داخل استخوان‌های جمجمه و صورت گفته می‌شود که به بینی متصل هستند و ترشحات آن‌ها درون‌بینی تخلیه می‌شود. هشت حفره سینوسی در اندازه‌های متفاوت در جمجمه وجود دارد. دیواره این حفره‌ها با لایه‌ای بافتی پوشانده شده است که جریان مداومی از مایع و مخاط را برقرار می‌کند تا هوای استنشاقی مرطوب بماند و بینی تمیز شود. این جریان مخاطی مداوم بینی و گلو را از باکتری‌ها، ویروس‌ها و آلودگی‌های موجود در هوا پاک می‌کند.ترشحات این 8 حفره سینوسی درون سوراخ‌های بسیار ظریفی در بینی تخلیه می‌شود. زمانی که این گذرگاه‌های تخلیه مسدود شود، تخلیه سینوس‌ها به‌خوبی انجام نمی‌شود و ترشحات در حفره سینوسی باقی می‌ماند. درنتیجه پاکسازی بینی و گلو متوقف می‌شود و مایع و ترشحات باقی‌مانده در حفره سینوسی رشد باکتری‌ها و ویروس‌ها را تسهیل می‌کند. نتیجه نهایی این فرایند عفونت سینوس است.عفونت سینوسی معمولاً با یک دوره یک تا سه هفته‌ای مصرف آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. حمله‌های بیماری در موارد سینوزیت مزمن (مکرر) 4 تا 10 بار در سال رخ می‌دهد.
عامل انسداد سینوس‌ها
عامل‌های متعددی در انسداد مجراهای سینوسی نقش دارند. انسداد موقت مجراهای سینوس به دلیل تورم ناشی از سرماخوردگی یا حساسیت‌هایی مانند تب یونجه شایع‌ترین حالت سینوزیت است. شرایط کالبدشناختی خاصی مانند انحراف تیغه بینی، شکستگی بینی، پولیپ یا بزرگ شدن شاخک‌های بینی (بافت‌های تصفیه‌کننده هوا در بینی) نیز موجب انسداد می‌شود. سپتوم یا تیغه بینی دیواره‌ای غضروفی و استخوانی است که دو سمت راست و چپ بینی را از یکدیگر جدا می‌کند. تیغه بینی به‌طور مادرزادی یا در اثر شکستگی بینی کج یا خمیده می‌شود و باعث انسداد مجراهای تنفسی و ابتلا به سینوزیت می‌شود.
بیشتربخوانید:
عوارض سینوزیت حاد
حمله‌ی آسم: سینوزیت می‌تواند به‌عنوان آغازگر حمله‌ی آسم عمل کند.
سینوزیت مزمن: سینوزیت حاد می‌تواند به سینوزیت مزمن تبدیل شود. اگر علائم سینوزیت بیش از 8 هفته به طول بیانجامد سینوزیت مزمن روی داده است.
مننژیت: ممکن است عفونت به مغز نیز گسترش یابد و موجب بروز مننژیت شود.
مشکلات بینایی: اگر عفونت به حفره‌ی چشم گسترش پیدا کند ممکن است به کاهش بینایی و حتی در مواردی به نابینایی منجر شود. این حالت یک اورژانس پزشکی است و برای پیشگیری از آسیب دائمی چشم نیاز به درمان فوری دارد.
آسیب عروقی: عفونت می‌تواند به سیاهرگ‌هایی که اطراف سینوس‌ها قرار دارند انتشار پیدا کند و موجب ایجاد تداخل در جریان خون مغز شود و فرد را در معرض خطر سکته‌ی مغزی قرار دهد.
عفونت گوش: عفونت حاد سینوس‌ها می‌تواند همراه با عفونت گوش ایجاد شود.
پیشگیری از سینوزیت
با انجام این اقدامات می‌توانید از خطر بروز سینوزیت بکاهید:
خطر بروز عفونت‌های تنفسی فوقانی را کاهش دهید. تماس خود را با افرادی که دچار سرماخوردگی هستند، کاهش دهید. دست‌های خود را متناوباً با آب و صابون بشویید، این کار به‌خصوص قبل از خوردن اهمیت زیادی دارد.
حساسیت و آلرژی خود را کنترل کنید. اگر دچار حساسیت هستید به پزشک مراجعه کنید تا علائم شما کنترل شود.
از سیگار کشیدن و قرار گرفتن در هوای آلوده اجتناب کنید. همه‌ی دخانیات می‌توانند موجب تحریک و التهاب راه‌های هوایی فوقانی، بینی و ریه‌ها شوند.
از مرطوب‌کننده های هوا و بخور مرطوب استفاده کنید. اگر هوایی که تنفس می‌کنید خشک باشد برای پیشگیری از التهاب سینوس‌ها هوا را مرطوب کنید. دستگاه‌های مرطوب‌کننده را مرتباً تمیز کنید و از عاری بودن آن‌ها از گردوغبار اطمینان حاصل کنید.
بیشتر بخوانید:
نشانه‌ها و علائم سینوزیت
علائم سینوزیت حاد شامل این موارد است:
ترشحات غلیظ زرد یا سبزرنگ از بینی یا پشت حلق.
احتقان یا انسداد بینی که موجب مشکل در تنفس از طریق بینی می‌شود.
درد، حساسیت به لمس، تورم یا احساس فشار در اطراف چشم‌ها، گونه‌ها، بینی یا پیشانی.
درد در فک فوقانی و دندان‌ها.
کاهش حس بویایی و چشایی.
سرفه که ممکن است شب‌ها بدتر شود.
سردرد سینوزیت ناشی از عفونت‌هایی است که در سینوس‌ها ایجاد می‌شود.
برخی علائم دیگر ممکن است شامل این موارد باشند: درد گوش، گلودرد، بوی بد دهان، خستگی، تحریک‌پذیری، تب، تهوع.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر شما علائم سینوزیت خفیف را دارید، می‌توانید ابتدا اقدامات اولیه و درمان‌های اولیه خانگی را شروع کنید و درصورتی‌که هر یک از موارد زیر برایتان رخ داد به پزشک مراجعه کنید:
درصورتی‌که علائم شما طی چند روز بهبود نیابد و یا بدتر شود.
اگر تب بالای 1/38 سانتی‌گراد داشته باشید.
درصورتی‌که سابقه‌ی سینوزیت مکرر یا سابقه‌ی سینوزیت مزمن دارید.
اگر دچار علائم زیر هستید، فوراً به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است این علائم نشان‌دهنده‌ی عفونتی جدی باشند:
درد شدید یا تورم اطراف چشم‌ها، تورم در پیشانی، سردرد شدید، احساس گیجی، دوبینی یا هرگونه تغییر در دید طبیعی، خشکی یا سفتی گردن، تنگی نفس.
مراقبت‌های خانگی در درمان سینوزیت
این اقدامات می‌توانند به تسکین علائم سینوزیت کمک کنند:
به‌اندازه‌ی کافی استراحت کنید. این عمل موجب می‌شود بدن شما بهتر با عفونت مبارزه کند و زودتر بهبود یابید.
مایعات فراوان بنوشید. این کار ترشحات مخاطی را رقیق‌تر می‌کند و تخلیه آن‌ها را آسان‌تر می‌کند. از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید چون تورم مخاط بینی و سینوس‌ها را تشدید می‌کنند.
بینی خود را بخور بدهید. با یک حوله‌ی بزرگ سر خود را بپوشانید و بخاری که از آب داغ بلند می‌شود را تنفس کنید. البته باید مراقب دمای بخارآب باشید تا سوزاننده نباشد. می‌توانید از دوش آب گرم استفاده کنید و در هوای گرم و مرطوب آن تنفس کنید. این کار به کاهش تورم و درد و تخلیه‌ی ترشحات مخاطی کمک می‌کند.
از کمپرس آب گرم بر روی صورت استفاده کنید. از حوله‌های گرم برای کمپرس صورت گونه‌ها و اطراف چشم‌ها استفاده کنید. این عمل درد را کاهش می‌دهد.
بینی خود را شستشو دهید. با آب جوشیده‌ی سرد شده همراه کمی نمک و یا با سرم شستشو، بینی خود را شستشو دهید. برای این کار می‌توانید از سرنگ نیز استفاده کنید. شستشوی بینی به بهبودی شما کمک می‌کند.
هنگام خواب سر خود را بالاتر قرار دهید. این عمل به تخلیه‌ی سینوس‌ها کمک می‌کند و گرفتگی و احتقان بینی را کاهش می‌دهد.
درمان با استفاده از گیاهان دارویی و طب سنتی
ترب کوهی یکی از بهترین درمان‌های خانگی و مواد غذایی مفید برای درمان سینوزیت است. ترب کوهی دارای ترکیبات درمانی حاوی گوگرد (سولفور) است که میکروب‌ها را از بین می‌برد و سینوس‌ها را باز می‌کند. گزنه حاوی آنتی‌هیستامین‌ها و ضد التهاب‌های طبیعی مانند کوئرستین است که مجراهای گرفته بینی و نایژه را باز می‌کند تا علائم حساسیت مانند بینی و سینوس تسکین یابد. پودر فلفل قرمز نیز در درمان سینوزیت کاربرد دارد، تنها کافی است مقدار بسیار کمی از آن استنشاق شود تا مجراهای مسدود باز شود.
