محمدرضا دژکام - روان شناس، روان درمانگر و مشاور ازدواج و خانواده
تحریریه زندگی آنلاین : صرع چیست؟
صرع یک بیماری شایع، ناشی از تخلیه ناگهانی و شدید الکتریکی سلول‌های مغزی است که در 1 تا 5 درصد جمعیت جامعه کودکان دیده می‌شود. در حدود 75 تا 90 درصد موارد مردم، اولین تشنج را در دوره کودکی یا نوجوانی خود تجربه کرده‌اند! خوشبختانه فقط تعداد کمی از این کودکان دارای صرع در بزرگسالی هستند. 70 تا 80 درصد کودکان مصروع، به داروهای ضد تشنج جواب داده و در نهایت تشنج آنان از بین خواهد رفت. حدود 20 درصد آنها در بزرگسالی تشنج دارند! بیشتر کودکان مبتلا، قدرت یادگیری کامل را دارند و فقط درصد کمی از آنها ناتوانی‌های دیگر شامل اختلال یادگیری را نیز دارند! کلمه اپی‌لپسی Epilepsy ، یک کلمه یونانی به معنی «محکم گرفتن، منصرف شدن، و یا تصرف شدن» است.
در دوران باستانی مردم فکر می‌کردند که مصروعین تحت استیلا قرار دارند و بقراط پزشک بزرگ یونانی در 400 سال قبل از میلاد مسیح، صرع را به عنوان یک بیماری مغزی توصیف کرد و گفت: زمانی که تشنج در یک طرف مغز اتفاق بیفتد، ناشی از عمل نامناسب طرف مقابل مغز است. دلایلی از قبیل: ارث، صدمه به سر و بیماری‌هایی که روی مغز اثر می‌کنند، می‌توانند صرع را توجیه کنند، ولی اغلب علتی را نمی‌توان یافت! عدم تعبیر مناسب و داغ اجتماعی که هنوز درباره صرع وجود دارد، بیشتر ناشی از این حقیقت است که بعضی از تشنج‌ها واقعا در زمان بروز ترسناک هستند. به هر حال، در بسیاری از تشنج‌ها به خصوص تشنج‌های بزرگ، عدم کنترل، افتادن و بروز حرکات شدید غیر کنترل شده، بی‌اختیاری، زبان گاز گرفتن و خروج کف از دهان، وجود دارند. در بعضی از موارد صرع، باید به عنوان یک حالت آزار دهنده محسوب شود که با درمان صحیح قابل کنترل است.
بیشتربخوانید:
زندگی با صرع
در اغلب اوقات برای والدین سخت است که در رابطه با صرع کودک‌شان حرف بزنند و حتی می‌ترسند که در این باره فکر کنند! بیشترین نگرانی والدین این است که دیگران نظر منفی نسبت به فرزندشان پیدا کرده و حتی او را طرد کنند! گاهی والدین، احساسات را به درون برده و از بیماری فرزندشان صحبت نکرده و بیماری را در خانواده پنهان می‌کنند! حتی گاهی اوقات از شرح مساله برای بیمار خودداری می‌کنند! به عقیده روان پزشکان، متخصصان علوم رفتاری و متخصصان مغز و اعصاب، والدین باید نسبت به این موضوع باز فکر کرده و نسبت به مشکل فرزندشان امانت‌دار باشند و بهترین راه علیرغم امکان دید منفی نسبت به صرع این است که موضوع را به فرزند خود بگویند.
اگرچه موضوع سخت است، اما رفتار با دید باز به والدین فرصتی می‌دهد که مطلع شده، آموزش گرفته و موارد را به فرزند خود بگویند.
علل و عوامل به وجود آورنده صرع
1- ارثی
2- صدمه مغزی شدید قبلی
3- عفونت قبلی مغزی
4- انسفالیت
5- تومور مغزی
6- ناهنجاری‌های مغزی
7- ضایعات دژنراتیو مغزی
8- اختلال‌های کروموزومی
9- اختلال متابولیک ارثی
تشخیص
لرزش عضلانی شدید، مشت قفل شده، قوسی شدن پشت که ممکن است موارد زیر نیز وجود داشته باشند: تب، لرزش صورت، قطع تنفس، آب ریزش از دهان، از دست دادن یا اختلال هوشیاری و ... .
موارد احتیاط
از سرد شدن بیش از حد کودک ممانعت به عمل آورید. اگر کودک بی‌هوش شد، راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید. آماده باشید تا درصورت لزوم، احیای تنفسی و ماساژ سینه را آغاز کنید.
بیشتربخوانید:
عملیات
1- کودک را در برابر آسیب محافظت کنید. اجسام موجود در اطراف کودک را دور کنید. دور کودک چند بالشتک نرم قرار دهید.
2- بدن کودک را خنک کنید. لباس‌های کودک را خارج کنید. اطمینان حاصل کنید که جریان مناسبی از هوای خنک برقرار است.
3- بدن کودک را با آب ولرم خیس کنید. از سر کودک شروع کنید و به سمت پایین ادامه دهید.
4- کودک را در وضعیت بهبود قرار دهید. پس از پایان تشنج، راه تنفسی را باز و تنفس را کنترل کنید و سپس کودک را در وضعیت بهبود قرار دهید.
5- با مرکز اورژانس تماس بگیرید و آمبولانس درخواست کنید. وضعیت کودک را کنترل کنید. تا زمان ورود نیروهای امدادی، علائم حیاتی مانند: سطح پاسخ دهی، نبض و تنفس را کنترل و ثبت کنید.
آنچه خانواده‌ها و والدین باید آموزش ببینند!
وقتی تشخیص صرع برای یک کودک مطرح می‌شود، والدین دچار احساسات مختلفی از جمله: خشم، افسردگی، اضطراب، احساس گناه و... می‌شوند! این واکنش‌ها طبیعی و گذرا است. آنچه که باید به آن تاکید شود، توانایی کودک مبتلا و خانواده‌اش در کنترل حملات و پیشگیری از عود آنها و سازگاری با این بیماری مزمن است. در ادامه پیام‌های آموزشی روان‌شناسی و مشاوره‌ای پزشکی به شما عزیزان داده می‌شود. پس لطفا همراه من باشید.
1- معمولا بیشتر کودکان مبتلا به صرع، مشکل رفتاری خاصی ندارند و به مقررات مناسب کلاس درس که برای سایر شاگردان مدرسه اعمال می‌شود، پاسخ مثبت می‌دهند.
2- در صورتی که احساس کردید کودک مبتلا به صرع، نسبت به حملات تشنج و طرز تلقی سایر کودکان از بیماریش نگران است و یا می‌ترسد، با توضیح این که آنچه اتفاق افتاده قسمتی از صرع است، به وی آرامش بدهید.
3- به هیچ وجه احساس اضطراب خود را از حملات کودک مبتلا به صرع به وی انتقال ندهید.
4- اگر مربی مهد کودک، اطلاعات مناسب و کافی از صرع داشته باشد، به کودک کمک می‌نماید تا آموزش دقیق‌تر و بیشتری را که کودک به آن نیاز دارد، به وی آموزش دهد.
توصیه‌های روان شناسی برای حفظ سلامت و ایمنی کودکان مبتلا به صرع
1- داشتن زندگی سالم و لذت‌بخش.
2- داشتن فعالیت‌های روزانه مناسب برای کودک مبتلا به صرع
3- ورزش مناسب برای کودک مبتلا به صرع از جمله: شنا، اسکی روی آب، قایق‌سواری
4- دوچرخه‌سواری
5- ژیمناستیک
6- ورزش‌های گروهی مانند: فوتبال، هاکی روی یخ و بسکتبال.
کلام و توصیه‌های پایانی روان‌شناس
پدران و مادران عزیز و دلسوز ایران زمین، اگر علائم و نشانه‌های اختلال صرع را در کودکان خود دیدید، خیلی زود و در اولین فرصت ممکن، کودک‌تان را نزد یک متخصص مغز و اعصاب و یا روان‌پزشک اطفال ببرید و تمام آنچه از او می‌دانید را به درمانگر کامل، شفاف و دقیق شرح دهید. نگران هیچ چیز نباشید. بیماری صرع نیز به مانند دیگر بیماری‌ها، قابل کنترل، پیشگیری و درمان است. از حرف و حدیث افرادی که در این باره اطلاعات درستی ندارند تا جایی که می‌توانید دوری کنید. استرس، تنش، اضطراب را از خودتان و کودک‌تان دور کنید.
اگر پزشک معالج کودک‌تان به شما داروهای مناسبی را برای درمان کودک‌تان داد، حتما آنها را به موقع و درست به کودک‌تان بدهید به راهنمایی‌ها و توصیه‌های درمانگرتان کاملا توجه کنید. نگران نباشید و با همکاری و صبر و شکیبایی، مطمئن باشید که بیماری کودک شما درمان خواهد شد. در صورت نیاز با یک روان‌شناس کودک نیز در ارتباط باشید و از او راهکارهای روان‌شناسی را یاد بگیرید. امیدوارم سلامت جسم و روان برای تمامی ایرانیان در هر جای این کره خاکی که هستند جاری و ساری باشد.
روزگارتان سرشار از عشق و مهربانی!
