گیاهان دارویی یکی از منابع بسیار ارزشمند در گستره وسیع منابع طبیعی ایران هستند. یکی از مهمترین و پرمصرف ترین گیاهان معطر و دارویی، گیاه رازیانه است. رازیانه در کتب طب سنتی با نام «رازیانج» و در مناطق مختلف ایران «رازیانه» و «بادیان سبز» خوانده می شود.
به گزارش بهداشت نیوز، رازیانه با نام علمی Foeniculum vulgare Mill گیاهی دو ساله یا چند ساله از تیره چتریان است. میوه رازیانه ظاهری باریک، دراز و استوانه ای دارد. ابعاد آن بر حسب محل رویش گیاه متفاوت است. سطح آن بی کرک، شیاردار، برنگ سبز روشن و گاهی نیز در بعضی نمونه ها، زرد روشن به طول 6 تا 10 میلیمتر و به عرض 2 تا 3 میلی متر است.
طعم دانه رازیانه معطر، کم و بیش شیرین بوده و بوی آن ملایم است. رازیانه بومی مدیترانه و جنوب اروپا است اما در حال حاضر در مرکز اروپا، کشورهای آسیایی و بسیاری از کشورهای آفریقایی و همچنین در برزیل و آرژانتین کشت می شود. در مناطق مختلف ایران استان های عمده تولیدکننده این محصول شامل خراسان، همدان، کهکیلویه و بویر احمد، لرستان، تهران، کرمان و گلستان می باشند.
این گیاه در زبان عربی به «شمر» معروف است. رازیانه دارای گونه های متعددی است که یکی از گونه های آن Foeniculum vulgare Mill است که برگ های آن به عنوان ادویه در غذا مصرف می شود.
در ایران فقط همین گونه رازیانه به صورت زراعی و وحشی یافت می شود. اسانس رازیانه به دلیل داشتن ویژگی های ضد میکروبی و آنتی اکسیدانی در انواع مواد غذایی و نوشیدنی ها به عنوان طعم دهنده استفاده می شود.
قسمت تجاری گیاه رازیانه دانه آن است که برای استخراج اسانس مورد استفاده قرار می گیرد. میزان تولید جهانی دانه رازیانه 830 هزار تن در سال است که ایران با تولید حدود 5 درصد این مقدار چهارمین تولیدکننده بزرگ آن است. اسانس حاصل از رازیانه در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد.
تمام پیکر رازیانه حاوی اسانس بوده و دانة آن مهم ترین اندام تولیدکننده ی اسانس است و مهمترین ترکیب اسانس را آنتول (50 تا 75 درصد) تشکیل می دهد. استفاده از گیاه دارویی رازیانه از گذشته های بسیار دور مرسوم بوده است. دیوسکورید (پزشک، داروساز و گیاهشناس یونانی) برای رازیانه، اثر زیادکننده ترشحات شیر، مقوی معده، قاعده آور و مدر قایل بوده و شیره گیاه را برای چشم مفید می دانسته است.
از مواد مؤثرة این گیاه در داروسازی برای مداوای سرفه، دل درد، نفخ، سوء هاضمه در کودکان و تحریک شیردهی در مادران شیرده استفاده می شود.
