به قلم : ساناز حشمتی‌پور ؛ کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان و مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : واژه‌های اضطراب، باک، بیم، پروا، رعب، وحشت، خوف، تشویش و ... هم معنی با ترس هستند و ترس برای وجود انسان و ایمن نگه داشتن او از خطرات احساس مفیدی است. ترس برای حفظ بقا و زندگی سالم احساسی مورد نیاز است و شما بارها در زندگی این احساس را تجربه کرده‌اید. همواره ترس از زمان ظهور انسان تا به حال همراه انسان بوده است، اما ترس شکل‌ها و درجه‌های مختلفی دارد. علاوه بر آن نوع ترس‌ها با توجه به تغییر روحیات و شرایط انسان تغییر کرده است. از انواع ترس‌ها می‌توان ترس اجتماعی، ترس محیطی، ترس روحی و روانی، ترس جسمی و ... را نام برد، اما در اینجا ما قصد داریم همه ترس‌ها را در سه گروه مهم قرار دهیم:
* ترس سفید
* ترس زرد
* ترس قرمز
با توجه به ترتیب قرارگیری این ترس‌ها می‌توان این سه گروه ترس را از ضعیف‌ترین تا قوی‌ترین طبقه‌بندی کرد.
بیشتربخوانید:
ترس سفید یا ضعیف‌ترین نوع ترس
اصولا ترس سفید به ترسی اطلاق می‌شود که نابجا است، یعنی جزء مواردی است که باید بررسی و کنترل شود. این نوع ترس‌ها معمولا بر اثر ناآگاهی فرد یا اطلاعات غلط به وجود می‌آیند و باید مدیریت شوند تا فرد را دچار چالش نکنند، مانند ترس از تاریکی توسط یک فرد بالغ که باید با توجه به شدت آن مورد بررسی و کنترل قرار گیرد. می‌توان از ترس سفید به عنوان ترس نابجا یا غلط نیز نام برد.
ترس زرد یا ترس متوسط
ترس زرد همان‌گونه که از نامش مشخص است، به ترس‌هایی گفته می‌شود که عوامل درونی یا بیرونی باعث ایجاد آن می‌شوند و احتیاط در مورد آنها منطقی است و باید با مدیریت آگاهانه و حل معضل ترس این موضوع را کنترل کرد. اکثر ترس‌ها در این دسته قرار می‌گیرند و ما باید برای کنترل آنها آگاهی و مهارت کافی را کسب کرده باشیم. ترس‌ها تا حد زیادی می‌توانند نسبت به سایر نزدیکان و اعضای خانواده، سرایت‌پذیر باشند. پس برای کنترل آرامش خودمان و خانواده باید مهارت کنترل آن را یاد بگیریم و برای فرزندمان الگوی خوبی باشیم.
بیشتربخوانید:
ترس قرمز یا ترس درست و بجا
همانقدر که ترس بی‌مورد و نابجا می‌تواند افراد را دچار چالش کند، عدم احتیاط و نداشتن ترس بجا نیز می‌تواند صدماتی را به افراد وارد کند. همان طور که قبلا نیز گفتیم، ترس کنترل شده احساسی کارآمد است و باعث ایمن نگه داشتن افراد از خطرات می‌گردد. بنابراین ترس‌های قرمز مانند ترس از مقابله با حیوانات درنده و ترس از آسیب به بدن ترس‌هایی هستند که وجود دارند و به ما کمک می‌کنند تا مراقبت بیشتری از خودمان انجام دهیم که البته باید این گونه ترس‌ها نیز مدیریت و کنترل و در مسیر درست هدایت شوند تا به فوبیا تبدیل نشوند و زندگی ما را تحت تاثیر خود قرار ندهند و فلج نکنند.
راهکاری برای ترس‌هایمان
ترس‌ها اگر کنترل و ساماندهی نشوند، ما را تا حد زیادی از لحاظ روحی و پس از آن جسمی تحت تاثیر قرار خواهند داد. فردی که ترسو است یا بهتر بگوییم کنترل ترس ندارد، دچار استرس و بیماری‌های بسیاری می‌شود. کنترل رفتار او تحت تاثیر ترس قرار می‌گیرد و بازدهی او در کارهای روزانه دچار افت می‌گردد. علاوه بر آن افرادی که ترس به آنان غلبه دارد، نمی‌توانند شرایط و موقعیت‌های زندگی خود را کنترل کنند و تحت فرمان خود در آورند، بنابراین ترس‌های کنترل نشده زندگی این افراد را تا نابودی خواهد کشاند. هیچ عامل بیرونی به اندازه نیروی ذهن و قدرت تحلیل و کنترل خودتان نمی‌تواند این احساس را مدیریت کند و آن را در زمره حس‌های مفید و کارآمد قرار دهد.
بیشتربخوانید:
فوبیا
طبیعی است که ما در مواجهه با مسائلی که برای ما خطر دارند، احساس ترس کنیم، اما گاهی ترس‌های ما آنقدر شاخ و برگ پیدا می‌کنند و از حد عادی خارج می‌شوند که در اصطلاح به آن فوبیا گفته می‌شود. فوبیا یعنی ترس شدید و غیر قابل مدیریت که باعث ایجاد تنش زیادی در وجود فرد می‌شود. به عنوان مثال فردی از حاضر شدن در جمعیت زیاد واهمه و استرس دارد. این ترس در بعضی از افراد طبیعی است، اما گاهی آنقدر این ترس غیر قابل کنترل می‌شود که در سلامت جسمی و ظاهر فرد نیز رویت می‌شود و کاملا از حد عادی خارج می‌شود، مثلا فرد دچار ضربان قلب بالا، افت فشار و غیره می‌شود که از این ترس به عنوان ترس فوبیا یاد می‌شود، البته میزان ترس یک امر نسبی است و با توجه به جنس، سن و روحیات در افراد مختلف متفاوت است. در شماره بعد به راهکارهای مقابله و مدیریت ترس خواهیم پرداخت.
