فاطمه علی‌اصغر : تصاویر منتشرشده از کاخ سعدآباد تکان‌دهنده بود. کامیونی داشت درختان قطع‌شده را از مجموعه خارج می‌کرد. کاربران می‌گویند؛ درختان سعدآباد را قطع کردند. سوال این است که مگر می‌شود درختان مهم‌ترین باغ-دره تاریخی و طبیعی ایران را قطع کرد؟ کاخ سعدآباد یکی از مجموعه‌های ثبت ملی ایران است که بسیاری از درختانش شناسنامه‌دار هستند. آن هم در تهرانی که نزدیک 10 سال است دارد از آلودگی هوا خفه می‌شود. کارشناسان بارها اعلام کرده‌اند، مجموعه 110 هکتاری سعدآباد یکی از مهم‌ترین تنفس‌گاه‌های پایتخت است. روابط‌عمومی کاخ سعدآباد اما با انتشار بیانیه‌ای این خبر را تکذیب می‌کند و آن را «خنثی‌سازی توطئه» سرقت «یک اثر ملی» می‌داند. روز سه‌شنبه اعلام کرده بودند: «پایه ستون قاجاری در محدوده کاخ سبز مدفون شده است که نشان از یک سرقت دارد.» در این بیانیه آمده بود: «مدیریت مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد بدون توجه به هرگونه حاشیه‌سازی عالمانه یا جاهلانه به عموم علاقه‌مندان حفاظت از اموال تاریخی ملت ایران متعهد می‌شود که ذره‌ای در مقابل دزدان اموال تاریخی کوتاه نخواهد آمد.»
دلسوزان و میراث‌بانان نگران نباشند
برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره این درختان با سیدحسین علوی، رئیس کاخ- موزه سعدآباد تماس گرفتیم، اما او عنوان کرد که همه صحبت‌های من در بیانیه‌ای که از سوی روابط عمومی کاخ منتشر شده، آمده است. در این بیانیه خطاب به تمامی عاشقان حفاظت از میراث ملی «برای نخستین‌بار» اعلام شده است: «طی روزهای اخیر کشف یک پایه ستون نفیس قاجاری و انتشار خبر آن نگرانی‌ها و حمایت‌های دلسوزان و میراث‌بانان را برانگیخته بود که به فاصله یک روز از انتشار این خبر، خبری مبنی بر قطع تعداد زیادی از درختان سعدآباد منتشر شد.» در ادامه این بیانیه آمده: «تصویر منتشره از تعدادی درخت در یک خودروی باربری، مربوط به جمع‌آوری تنه‌های رها شده ناشی از خشکه‌گیری سال گذشته است.»
در این اطلاعیه این مجموعه همچنین با اشاره به سقوط یک درخت خشکیده سعدآباد روی یک شهروند و متعاقبا شکایت قضایی او علیه سعدآباد، آورده شده: «شرکت مجری اداره فضای سبز محوطه سعدآباد را مکلف به حرس تنه‌های خشکیده، قارچی و آفت‌زده‌ای خواند که به دلیل کج‌شدن روی سر عابرین، هر لحظه جان مردم را تهدید می‌کند.» در این بیانیه آمده: «با انتشار تصاویر سه تنه‌ای که دو سال است از ریشه، خشکیده بوده و با انحنا به روی مردم، جان عابرین را تهدید و مسیرهای عمومی را ناامن می‌کرده، خطاب به تمام کسانی که عکس‌ها و اخبار کذب این روزها را با پشتیبانی رسانه رسمی دولت بریتانیا بی‌بی‌سی فارسی منتشر کرده‌اند، باید مستندات ادعاهای کذب منتشرشده را به زودی در دادگاه ارائه کنند.» در آخر هم تاکید شده: «سعدآباد به زودی جزئیات عملیات تجسس، کشف و خنثی‌سازی توطئه سرقت اموال تاریخی ملت را به استحضار مردم ایران، خصوصا میراث‌بانان و میراث‌یاران خواهد رساند.» محمد حیدری، روابط عمومی کاخ سعدآباد در تماس با «دنیای اقتصاد» می‌گوید که به زودی نشستی در این زمینه برگزار می‌شود.
سال 1387 هم شایق تکذیب کرد
سال 1387، زمانی که عشرت شایق، مدیریت مجموعه کاخ سعدآباد را به عهده داشت، خبرهای مربوط به قطع درختان این مجموعه منتشر شد. عشرت شایق در گفت‌وگو با رسانه‌ها این خبر را تکذیب و اظهار کرد: «شهریور سال جاری که باد شدیدی در تهران وزیده بود هیچ یک از درختان چنار و سایر درختان مجموعه تاریخی سعدآباد دچار آسیب‌دیدگی نشدند.» او در ادامه گفت: «با نظارت، رسیدگی و پشتیبانی قوی و همه‌جانبه سازمان میراث فرهنگی هم اکنون صیانت جدید و به ویژه شناسنامه‌دارشدن چنارهای سعدآباد در حال انجام است. هیچ گزارشی از دفاتر فنی، حقوقی، مدیریت حراست، فرماندهی یگان انتظامی و حفاظت فیزیکی، مسوولان فضای سبز و ناظران مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد در مورد قطع چناری دریافت نکرده‌ام.» یکی از موضوعاتی که مطرح شد، این بود که خشکسالی، گیاهان مجموعه را دچار مشکل کرده است.
کاخ سعدآباد چند منبع آبی دارد
مساله باغ مجموعه سعدآباد را با محمد عبدالعلی‌پور، رئیس سابق کاخ موزه سعدآباد در میان گذاشتیم. او با بیان اینکه کاخ سعدآباد یکی از مهم‌ترین باغ‌دره‌های حیثیتی ایران و تنفس‌گاه زنده پایتخت است، می‌گوید: «من نمی‌توانم این خبر را تایید یا تکذیب کنم، اما سعدآباد پیش از اینکه تبدیل به کاخ و کاخ‌موزه شود، باغ بود، یکی از قدیمی‌ترین باغات ایران. در دوره پهلوی اول دور این باغ دیوار کشیده و فضای سبز آن محدود شد. در واقع به نوعی سعدآباد مرز بین باغ و پارک را شکل داده است.»به گفته او، از این باغ که یکی از زیباترین باغات تهران است، رود دربند رد می‌شود و جنگل دره جنی در شمال کاخ را شکل می‌دهد.
این کاخ بیش از 30 هکتار جنگل دارد و منابع آبیاری آن نه تنها چاه عمیق و نیمه‌عمیق است، بلکه از آب پس‌قلعه که از دوره احمدشاهی مانده سیراب می‌شود. افزون بر این دو منبع آب، این مجموعه نزدیک دوازده رشته قنات دارد که از دوران قدیم تا امروز باقی مانده‌اند که با استفاده از همه این منابع فضای سبز کاخ سعدآباد آبیاری می‌شود. این باغ همچنین یکی از قدیمی‌ترین تصفیه‌های طبیعی ایران را دارد و توپوگرافی آن به شکلی است که آبیاری در آن را به بهترین شکل ایجاد می‌کند و بعید است دچار خشکسالی شود.