4 - شفاعت از چه کسانی صادر میشود؟
(اقسام شفاعت و شفعاء)
از آنچه تاکنون از نظر خواننده گذشت میتوان این معنا را بدست آورد، که شفاعت دو قسم است، یکی تکوینی، و یکی تشریعی و قانونی، اما شفاعت تکوینی که معلوم است از تمامی اسباب کونی سر می زند، و همه اسباب نزد خدا شفیع هستند، چون میان خدا و مسبب خود واسطه اند، واما شفاعت تشریعی و مربوط باحکام، (که معلوم است اگر واقع شود، در دائره تکلیف و مجازات واقع میشود)نیز دو قسم است، یکی شفاعتی که در دنیا اثر بگذارد، و باعث آمرزش خدا، و یا قرب بدرگاه او گردد، که شفیع و واسطه میان خدا و بنده در این قسم شفاعت چند طائفه اند.
اول توبه از گناه، که خود از شفیعان است، چون باعث آمرزش گناهان است، همچنانکه فرمود: (قل: یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم، لا تقنطوا من رحمة الله، ان الله یغفر الذنوب جمیعا، انه هو الغفور الرحیم، و انیبوا الی ربکم، بگو: ای بندگانم، که بر نفس خود زیاده روی رواداشتید، از رحمت خدا مایوس نشوید، که خدا همه گناهان را می آمرزد، چون او آمرزگار رحیم است، و بسوی پروردگارتان توبه ببرید) (2) ، که عمومیت این آیه، حتی شرک را هم شامل میشود، وقبلا هم گفتیم: که توبه شرک را هم از بین می برد.
دوم ایمان برسولخدا(ص)است، که در باره اش فرموده: (آمنوا برسوله تا آنجا که می فرماید: یغفر لکم، برسول او ایمان بیاورید، تا چه و چه و چه، و اینکه گناهانتان را بیامرزد) (3).
یکی دیگر عمل صالح است، که در باره اش فرموده: (وعد الله الذین آمنوا و عملواالصالحات: لهم مغفرة و اجر عظیم، خدا کسانی را که ایمان آورده، و اعمال صالح کردند، وعده
............................................
1 - سوره بقره آیه 80
2 - سوره زمر آیه 54
3 - سوره حدید آیه 28
داده: که مغفرت و اجر عظیم دارند) (1) ، و نیز فرموده: (یا ایها الذین آمنوا اتقوا الله، و ابتغوا الیه الوسیلة، ای کسانیکه ایمان آورده اید، از خدا بترسید، و(بدین وسیله)وسیله ای بدرگاهش بدست آورید) (2) و آیات قرآنی در این باره بسیار است.
یکی دیگر قرآن کریم است، که خودش در این باره فرموده: (یهدی به الله من اتبع رضوانه، سبل السلام و یخرجهم من الظلمات الی النور باذنه، و یهدیهم الی صراط مستقیم، خداوند بوسیله قرآن کسانی را که در پی خوشنودی اویند، باذن خودش بسوی راه های سلامتی هدایت نموده، وایشانرا از ظلمت ها بسوی نور هدایت نموده، و نیز بسوی صراط مستقیم راه مینماید) (3).
یکی دیگر هر چیزیست که با عمل صالح ارتباطی دارد، مانند مسجدها، و امکنه شریفه، ومتبرکه، و ایام شریفه، و انبیاء، و رسولان خدا، که برای امت خود طلب مغفرت می کنند، همچنانکه در باره انبیاء فرموده: (و لو انهم اذ ظلموا انفسهم، جاؤک، فاستغفروا الله و استغفر لهم الرسول، لوجدوا الله توابا رحیما، و اگر ایشان بعد از آنکه بخود ستم کردند، آمدند نزد تو، و آمرزش خدا راخواستند، و رسول هم برایشان طلب مغفرت کرد، خواهند دید که خدا توبه پذیر رحیم است) (4).
و یکی دیگر ملائکه است، که برای مؤمنین طلب مغفرت می کنند، همچنانکه فرمود: (الذین یحملون العرش و من حوله، یسبحون بحمد ربهم، و یؤمنون به، و یستغفرون للذین آمنوا، آن فرشتگان که عرش را حمل می کنند، و اطرافیان آن، پروردگار خود را بحمد تسبیح می گویند، و باوایمان دارند، و برای همه آن کسانیکه ایمان آورده اند، طلب مغفرت می کنند) و نیز فرموده: (5)
(و الملائکة یسبحون بحمد ربهم، و یستغفرون لمن فی الارض، الا ان الله هو الغفور الرحیم، و ملائکه با حمد پروردگار خود، او را تسبیح میگویند، و برای هر کس که در زمین است طلب مغفرت می کنند، آگاه باشید که خداست که آمرزگار رحیم است) (6).
یکی دیگر خود مؤمنینند، که برای خود، و برای برادران ایمانی خود، استغفار می کنند، وخدایتعالی از ایشان حکایت کرده که می گویند: (و اعف عنا، و اغفر لنا، و ارحمنا، انت مولینا، وبر ما ببخشای، و ما را بیامرز و بما رحم کن، که توئی سرپرست ما) (7).
(قسم دوم از شفاعت)قسم دوم شفیعی است که در روز قیامت شفاعت می کند، شفاعت بان معنائی که شناختی، حال ببینیم این شفیعان چه کسانی هستند؟یک طائفه از اینان انبیاءعلیهم السلامند، که قرآن کریم در باره شفاعتشان می فرماید: (و قالوا: اتخذ الرحمن ولدا، سبحانه،
............................................
1 - سوره مائده آیه 9
2 - سوره مائده آیه 35
3 - سوره مائده آیه 16
4 - سوره نساء آیه 64
5 - سوره مؤمن آیه 7
6 - سوره شوری آیه 5
7 - سوره بقره آیه 286
بل عباد مکرمون، تا آنجا که می فرماید: (و لا یشفعون الا لمن ارتضی، مشرکین می گفتند: خدافرزند گرفته منزه ست خدا، بلکه فرشتگان بندگان مقرب خدایند، (تا آنجا که می فرماید)وشفاعت نمی کنند مگر برای کسیکه خدا بپسندد) . (1)
که یکی از آنان عیسی بن مریم ع است، که در روز قیامت شفاعت می کند، و نیزمی فرماید(و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة، الا من شهد بالحق، و هم یعلمون، آن کسانیکه مشرکین بجای خدا میخوانند، مالک شفاعت نیستند، تنها کسانی مالک شفاعتند، که بحق شهادت میدهند و خود دانای حقند) (2).
و این دو آیه شریفه، علاوه بر اینکه دلالت می کنند بر شفاعت انبیاء، دلالت بر شفاعت ملائکه نیز دارند، چون در این دو آیه گفتگو از فرزند خدا بود، که مشرکین ملائکه را دختران خدامی پنداشتند و یهود و نصاری مسیح و عزیر را پسر خدا می پنداشتند.
دسته ای دیگر از شفیعان روز قیامت ملائکه هستند، که قرآن کریم در باره شفاعت کردن آنان می فرماید: (و کم من ملک فی السماوات، لا تغنی شفاعتهم شیئا، الا من بعد ان یاذن الله لمن یشاء ویرضی، و چه بسیار فرشته که در آسمانهایند، و شفاعتشان هیچ اثری ندارد، مگر بعد از آنکه خدابرای هر کس بخواهد اجازه دهد) (3) ، و نیز می فرماید: (یومئذ لا تنفع الشفاعة، الا من اذن له الرحمن، و رضی له قولا، یعلم ما بین ایدیهم، و ما خلفهم، امروز شفاعت سودی نمی بخشد، مگرکسیکه رحمان باو اجازه داده باشد، و سخن او پسندیده باشد، خدا آنچه را که پیش روی ایشانست، و آنچه را از شت سر فرستاده اند، میداند) (4).
طائفه دیگر از شفیعان در قیامت شهدا هستند، که آیه: (و لا یملک الذین یدعون من دونه الشفاعة، الا من شهد بالحق، و هم یعلمون)، (5) که ترجمه اش گذشت، دلالت بر آن دارد، چون این طائفه نیز بحق شهادت دادند، پس هر شهیدی شفیعی است، که مالک شهادت است، چیزیکه هست این شهادت، همانطور که در سوره فاتحه گفتیم، و بزودی در تفسیر آیه: (و کذلک جعلناکم امة وسطا، لتکونوا شهداء علی الناس) (6) نیز خواهیم گفت، مربوط باعمال است، نه شهادت بمعنای کشته شدن در میدان جنگ، از اینجا روشن میشود: که مؤمنین نیز از شفیعان روز قیامتند، برای اینکه خدایتعالی خبر داده، که مؤمنین نیز در روز قیامت ملحق بشهداء میشوند، و فرموده: (و الذین آمنوا بالله و رسله، اولئک هم الصدیقون، و الشهداء عند ربهم، و کسانیکه بخدا و رسولش ایمان
............................................
1 - سوره انبیاء آیه 28
2 - زخرف آیه 86
3 - سوره نجم آیه 26
4 - سوره طه آیه 110
5 - سوره بقره آیه 143
6 - سوره زخرف آیه 86
آوردند، ایشان همان صدیقین و شهداء نزد پروردگارشانند) (1) ، که انشاء الله بزودی بیانش خواهدآمد.
............................................
1 - سوره حدید آیه 19
