به قلم : زهرا رومی ؛ کارشناس ارشد علوم تغذیه
تحریریه زندگی آنلاین : با توسعه سریع اقتصادی و تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی سنتی متکی به سبزیجات و کربوهیدرات‌ها به گوشت، محصولات لبنی و سایر غذاهای غنی از پورین تبدیل شده که ارتباط نزدیکی با هیپراوریسمی دارد. امروزه هیپراوریسمی به تدریج به عنوان یک موضوع بهداشت عمومی جهانی برای انسان‌ها تبدیل شده است.
تعریف نقرس
نقرس یا بیماری ثروتمندان نوعی آرتریت است که در آن کریستال‌های کوچکی در داخل و اطراف مفاصل ایجاد می‌شود که باعث حملات ناگهانی، درد شدید و تورم می‌گردد. هایپراوریسمی زمانی اتفاق می‌افتد که اسید اوریک سرم به دلیل تولید بیش از حد یا دفع ناکافی آن توسط کلیه‌ها یا عدم تعادل بین تولید و دفع اسید اوریک وجود داشته باشد که می‌تواند منجر به بیماری نقرس شود. در نتیجه اسید اوریک بیش از حد در مفاصل تجمع می‌یابد و باعث تولید کریستال‌های اسید اوریک می‌شود که باعث درد و التهاب بافت‌ها و مفاصل می‌گردد.
مردان 9 برابر زنان دچار بیماری نقرس می‌شوند. این عارضه عمدتاً مردان بالای 30 سال و زنان بعد از یائسگی را درگیر می‌کند. به طور کلی، نقرس در مردان شایع‌تر از زنان است.
عوامل مختلف رژیم غذایی می‌توانند با افزایش تولید پورین و کاهش دفع اسید اوریک، باعث بروز هیپراوریسمی شوند. از جمله این عوامل می‌توان مصرف زیاد الکل و نوشیدنی‌های شیرین شده با قند میوه (فروکتوز)، مصرف فراوان غذاهای غنی از پورین مانند غذاهای دریایی (ماهی ساردین، قزل‌آلا و ماهی تن)، گوشت قرمز و گوشت‌های اندام مانند جگر را نام برد.
بیشتربخوانید:
علائم و نشانه‌های نقرس
هر مفصلی ممکن است تحت تأثیر نقرس قرار گیرد، اما معمولاً مفاصل انتهای اندام‌ها مانند انگشتان پا، مچ پا، زانو و انگشتان دست را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
علائم و نشانه‌های نقرس عبارتند از:
درد شدید در یک یا چند مفصل
مفصل احساس گرم و بسیار حساس می‌کند
تورم در داخل و اطراف مفصل آسیب‌دیده
پوست قرمز و براق روی مفصل آسیب‌دیده
رابطه قند و نقرس
فروکتوز یک ماده غذایی بسیار محبوب است و مصرف فروکتوز در سال‌های اخیر به تدریج افزایش یافته است. مصرف زیاد فروکتوز با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های مختلف مانند نقرس، هیپراوریسمی، چاقی، فشار خون بالا، دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی عروقی و بیماری کبد چرب غیر الکلی مرتبط است. نوع خاصی از قند، فروکتوز، با نقرس مرتبط است. فروکتوز که در عسل و میوه یافت می‌شود، یک قند طبیعی است. شربت ذرت با فروکتوز بالا که یک شیرین کننده ساخته شده از ذرت است، دارای 42 تا 55 درصد فروکتوز بوده و بقیه مواد گلوکز و آب می‌باشد.
به نظر می‌رسد مصرف فروکتوز قند طبیعی و شربت ذرت با فروکتوز بالا و شیرین‌کننده مصنوعی خطر ابتلا به نقرس را افزایش می‌دهد. هنگامی که بدن شما فروکتوز را تجزیه می‌کند، پورین‌ها آزاد می‌شوند. با تجزیه این ترکیبات شیمیایی، اسید اوریک تولید می‌شود. اسید اوریک می‌تواند کریستال‌های دردناکی را در مفاصل ایجاد کند که باعث نقرس می‌شود. فروکتوز می‌تواند در عرض چند دقیقه پس از مصرف، اسید اوریک تولید کند.
بیشتربخوانید:
نقرس و آب‌میوه
فروکتوز به طور طبیعی در آب‌میوه‌هایی مانند آب پرتقال وجود دارد. طبق یک مطالعه، خطر ابتلا به نقرس برای زنانی که روزانه آب پرتقال می‌نوشیدند، 41 درصد بیشتر از زنانی بود که به ندرت آب پرتقال می‌نوشیدند.
چگونه از خوردن فروکتوز اجتناب کنم؟
از خوردن غذاها یا نوشیدنی‌های حاوی شربت ذرت با فروکتوز بالا خودداری کنید.
مقدار آب‌میوه‌های شیرین طبیعی را که می‌نوشید، محدود کنید.
از مصرف قندهای اضافه شده مانند عسل و شهد آگاو خودداری کنید.
آیا خوردن گیلاس نقرس را درمان می‌کند؟
مطالعاتی از جمله در سال‌های 2011 و 2012 انجام شده است که نشان می‌دهند گیلاس ممکن است به کاهش و یا حتی درمان نقرس کمک کند.
از چه غذاهایی باید اجتناب کرد؟
بسیاری از افراد مبتلا به نقرس می‌توانند از پیروی از یک رژیم غذایی متعادل که دارای چربی اشباع شده و قندهای افزوده کم و سرشار از سبزیجات و میوه است، سود ببرند. در بیشتر مواقع، اجتناب از غذاهای خاص ممکن است از الگوی کلی رژیم غذایی شما اهمیت کمتری داشته باشد.
با این حال، تعداد انگشت‌شماری غذا وجود دارد که مردم معمولاً آنها را با عود نقرس مرتبط می‌دانند. بیشتر اینها به چند دسته اصلی تقسیم می‌شوند: غذاهای حیوانی با پورین بالا، الکل، و غذاهای حاوی قندهای افزوده بالا.
بیشتربخوانید:
غذاهایی که ممکن است نیاز به محدود کردن داشته باشید، عبارتند از:
گوشت‌های اندام: این گوشت‌ها شامل جگر، کلیه‌ها، سیرابی و شیردان است.
گوشت‌های شکاری: به عنوان مثال می‌توان به گوزن اشاره کرد.
گوشت قرمز: گوشت گاو و بره رایج‌ترین آنها هستند.
برخی از انواع غذاهای دریایی: ماهی چرب و کنسرو ماهی.
نوشیدنی‌های قندی: به خصوص آب‌میوه‌ها و نوشابه‌های شیرین.
تنقلات شیرین: کیک، کلوچه، انواع شیرینی‌ها، آب نبات و موارد مشابه.
عصاره‌های مخمر: این عصاره‌ها در غذاهای یخ زده و سوپ‌های کنسرو شده، یافت می‌شوند.
ممکن است از محدود کردن کربوهیدرات‌های تصفیه شده مانند نان سفید و اقلام تهیه شده با آرد سفید و انتخاب غذاهای غلات کامل به جای آن فوایدی را بهره‌مند شوید.
همچنین کاهش مصرف چربی‌های اشباع شده در غذاهایی مانند کره، پنیرهای پرچرب، شیرینی و روغن پالم می‌تواند مفید باشد. در عوض، سعی کنید با چربی‌های اشباع نشده مانند روغن زیتون و سایر روغن‌های گیاهی مایع آشپزی کنید.
غذاهایی که باید روی آنها تمرکز کرد
میوه‌ها: گیلاس ممکن است با کاهش سطح اسید اوریک و کاهش التهاب به پیشگیری از حملات کمک کند.
سبزیجات: همه سبزیجات خوب هستند، از جمله سیب‌زمینی، نخود فرنگی، بادمجان و سبزیجات با برگ سبز تیره.
غلات کامل: این غلات شامل گندم کامل، برنج قهوه‌ای و جو است.
محصولات لبنی: به نظر می‌رسد لبنیات به ویژه کم‌چرب مفید باشد.
نوشیدنی‌ها: قهوه، چای و چای سبز.
گیاهان و ادویه‌جات: همه گیاهان و ادویه‌ها.
روغن‌های گیاهی: از جمله روغن‌های کانولا، زیتون و کتان.
غذاهایی که می‌توانید در حد اعتدال مصرف کنید
نیازهای غذایی شما ممکن است بر اساس علائم نقرس و سایر شرایط سلامتی تغییر کند. پزشک یا متخصص تغذیه می‌تواند توصیه‌های خاصی را برای شما ارائه دهد.
به طور کلی، پروتئین‌های حیوانی بدون چربی را می‌توان در حد اعتدال مصرف کرد. مرغ معمولاً یک گزینه مطمئن است. اگر نقرس به خوبی کنترل شود، ممکن است برخی از افراد نیز بتوانند ماهی را در این دسته قرار دهند. گوشت قرمز، کره، شیرینی‌ها و کربوهیدرات‌های تصفیه شده نباید بخشی از رژیم غذایی معمول شما باشند و فقط باید گاهی اوقات مصرف شوند.
به طور کلی، یک رژیم غذایی سازگار با نقرس همراه با چند تغییر سبک زندگی می‌تواند به کنترل سطح اسید اوریک و کاهش شعله‌ور شدن حملات نقرس کمک کند.
