دولت در دوره پهلوی اول برای سامان دادن به اوضاع فرش تصمیم می‌گیرد مکانی را تاسیس کند تا بر همه مسائل مربوط به فرش، از صادرات و تهیه مواد اولیه گرفته تا فروش و باقی قضایا نظارت داشته باشد.
به گزارش همشهری، همین دلیلی می‌شود برای تاسیس موسسه‌ای به نام «موسسه قالی ایران» که در سال 1309 فعالیتش را آغاز می‌کند. هر چند در مدت کوتاهی فعالیت و نام این موسسه تغییر کرد.
تورج ژوله، محقق و مدرس حوزه فرش، درباره این موسسه می‌گوید: «بهترین استادان طراح را از همه نقاط ایران مانند اصفهان، تبریز، همدان و اراک در این موسسه گرد هم آوردند با این انگیزه که بتوانند وضعیت قالی را با محوریت و هدایت از تهران ساماندهی کنند.
عمر فعالیت این موسسه نزدیک به 2 سال بود و در سال 1311 تعطیل شد. در نهایت برای رضایت دولت دوباره در سال 1314 در تهران شرکت فرش ایران به راه افتاد و تمام امور از نظارت تا خدمات طراحی، تولید و صادرات را به شرکت فرش محول کردند.»
ژوله درباره موسسه فرش و فعالیت آن در تهران روایت می‌کند: «شرکت سهامی فرش ایران در 14 بهمن 1314 تاسیس شد و رسالت اصلی‌اش در کنار انگیزه اقتصادی، سر و سامان بخشیدن و پاسداری از این میراث ملی گرانقدر بود.
اولین رئیس شرکت، مرتضی قزوینی، از مشاوران بانک بود که سال‌ها در احیای صنعت فرش کوشیده بود. او از طرف حسین‌علا، سفیر ایران در لندن، پشتیبانی می‌شد و علا را واردکنندگان لندنی متقاعد کرده بودند که صنعت فرش را تولید فرش‌های نامرغوب ضایع کرده است و باید صنعت فرش را نجات داد.
علا گزارش‌های مفصلی به تهران می‌فرستاد و در آنها متذکر می‌شد که برای کنترل کیفیت فرش‌های صادراتی باید سازمانی ایجاد کرد و به این ترتیب باعث ایجاد شرکت فرش ایران شد و بعضی از ساختمان‌های او. سی. ام. به اجاره شرکت فرش ایران درآمد. خود شرکت فرش در تهران، کانون بسیاری از تحولات هم در تهران و هم در سایر شهرهای کشور بود؛ از جمله بافت قالی در زندان‌های کشور که از اواخر دهه40 پررنگ شد.»
از دهه اول قرن بیستم تا سالی که موسسه فرش راه‌اندازی شد، انحصار فعالیت‌های فرش دستباف ایران در دست تعدادی از کمپانی‌های خارجی از جمله کمپانی «هند شرقی» لندن قرار داشت.
بعد از واگذاری تمامی وظایف به موسسه یادشده، موسسه فرش به عنوان یک شرکت دولتی به کار آموزش و ترویج صنعت فرش، تولید و تجارت آن پرداخت. این موسسه توانست با حدود 90سال قدمت، برای احیا و اعتلای هنر و صنعت فرش دستی ایران، حفظ ارزش های سنتی و ویژگی های اجرایی بازسازی طرح ها و همچنین نقشه های اصیل و قدیمی فرش و تربیت و اشتغال هزاران قالیباف قدم های موثری بردارد.
