مراکز علمی آمریکا: آیا روغن ماهی می تواند برای افراد در معرض خطر ابتلا به آلزایمر مفید باشد؟

عصر ایران- بر اساس گزارشی از موسسه ملی بهداشت آمریکا، دفتر مکمل های غذایی، ماهی های روغنی و چرب بخش مهمی از یک رژیم غذایی سالم به شمار می روند زیرا منبع خوبی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. افرادی که ماهی های چرب را در رژیم غذایی خود قرار نمی دهند، ممکن است تمایل بیشتری به استفاده از مکمل های روغن ماهی داشته باشند. این مکمل ها با تعدادی از مزایای سلامتی از جمله موارد زیر همراه هستند:

- فواید قلبی عروقی

- محافظت از سلامت چشم

- رشد سالم جنین

- کمک به تقویت حافظه و سایر مزایای سلامت روان

با این حال، برخی از ادعاهای سلامتی مربوط به روغن ماهی مورد مناقشه هستند و مصرف این دسته از مکمل ها ممکن است با خطرات سلامتی در برخی از افراد همراه باشد. از این رو توصیه می‌ شود که بدون تجویز پزشک یا مشورت با داروساز، از استفاده خودسرانه مکمل های روغن ماهی پرهیز شود.

یک مطالعه کوچک نشان داده است که مکمل‌ های روغن ماهی می‌ توانند برای افراد مسن دارای ژن APOEε4 مفید باشند. این ژن خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را افزایش می‌ دهد. پژوهش مورد نظر که توسط مجلهJAMA Network Open در اختیار علاقه مندان قرار گرفته است، کاهش تجزیه سلول ‌های عصبی را در افرادی که دارای این ژن بودند و روغن ماهی دریافت کردند، نشان داد، اما مصرف آن هیچ فایده قابل‌ توجهی برای افراد فاقد ژن مذکور نداشت.

ژن خطر آلزایمر

با توجه به گزارشات انجمن آلزایمر، عوامل متعددی وجود دارند که ممکن است خطر ابتلا به بیماری آلزایمر را در افراد مختلف افزایش دهند، شامل:

- سن

- استعمال سیگار

- رژیم غذایی ناسالم و/یا اضافه وزن

- عدم ورزش و تحرک فیزیکی

- سابقه خانوادگی و ژنتیک

در این میان یک سری از ژن‌ ها شناسایی شده‌ اند که با بیماری آلزایمر مرتبط هستند و از جمله شناخته‌ شده‌ ترین آنها می توان به ژن APOE اشاره کرد.

یک نسخه از این ژن یعنی APOEε4، خطر ابتلا به آلزایمر را افزایش می دهد، به ویژه در کسانی که APOEε4 را از هر دو والد خود به ارث برده اند.

3 کپسول نرم خوراکی روغن ماهی در روز

در این مطالعه 102 داوطلب 75 ساله و بالاتر که سطوح نسبتا کمی از اسیدهای چرب امگا 3 داشتند، مورد بررسی قرار گرفتند. همه شرکت ‌کنندگان به طور کلی سالم و عاری از نشانه های زوال عقل (که در ابتدا با معاینه وضعیت ذهنی بررسی شد) بودند، اما درجاتی از ضایعات در ماده سفید مغز را نشان دادند (تغییرات رایج در سلول‌ های عصبی مغز در افراد مسن).

محققان روزانه 1.65 گرم امگا 3 را در 3 کپسول ژله ای نرم به نیمی از شرکت کنندگان دادند. آنها به گروه کنترل 3 کپسول نرم حاوی روغن سویا دادند که از نظر طعم، ظاهر، بو و بافت با کپسول های امگا 3 یکسان بودند.

نه محققین و نه شرکت‌ کنندگان نمی ‌دانستند که چه کسی کدام درمان را دریافت می‌ کند.

در پیگیری های بعدی طی این روند کارآزمایی 3 ساله، محققان توسعه ضایعات ماده سفید را در همه شرکت‌ کنندگان با اسکن MRI اندازه‌ گیری و عملکرد شناختی را نیز ارزیابی کردند.

اثرات مثبت فقط در افراد دارای ژن APOEε4

همه شرکت کنندگان درمان را به خوبی تحمل کردند، بدون اینکه عوارض جانبی خاصی ناشی از درمان ایجاد شود.

در کل اعضای گروه، محققان تفاوت قابل توجهی در نتیجه میان افرادی که از درمان امگا 3 استفاده می کردند و گروه دارونما، مشاهده نکردند. با این حال، برای افرادی که دارای ژن APOEε4 بودند، تفاوتی معنی دار در پیشرفت ضایعات ماده سفید بین گروه ها رویت شد.

افراد دارای آلل APOEε4 در گروه امگا 3 به طور قابل توجهی تجزیه سلول های عصبی کمتری نسبت به افراد دارای همین آلل در گروه دارونما داشتند.

اما روغن ماهی چگونه ممکن است چنین تاثیری داشته باشد؟

ناقلان ژن APOEε4 در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به بیماری آلزایمر قرار دارند و ممکن است پاسخ متابولیکی یا التهابی متفاوتی نیز نسبت به امگا-3 در مقایسه با افرادی که ناقل نیستند داشته باشند. این ژن با افزایش التهاب در مغز و استرس اکسیداتیو مرتبط است که امگا 3 می تواند آنها را کاهش دهد.

به مطالعات بزرگتری نیاز است

متخصصین با توجه به اینکه یافته‌ های مذکور کاملا جالب توجه هستند، بر نیاز به مطالعات بیشتر تاکید کرده اند:

تحقیقات تکمیلی باید شامل حجم نمونه‌ بزرگتر و متنوع‌ تر به منظور تایید این یافته‌ ها و همچنین تعیین تعمیم‌ پذیری نتایج باشند. مطالعات در عین حال باید اثرات بلند مدت امگا 3 بر عملکرد شناختی و سلامت مغز و همچنین دوز بهینه مکمل‌ های روغن ماهی را بررسی کنند.

از این رو پیشنهاد می شود که در مطالعات پیش رو دوزهای امگا 3 با هدف ارزیابی بیشتر اثرات آن، تغییر یابند:

کارآزمایی‌ های تصادفی‌ کنترل‌ شده در مقیاس بزرگ و طولانی‌ مدت مطمئنا سودمند خواهند بود. همچنین افزایش دوز از 1.65 گرم ارائه شده در این مطالعه، می تواند با نتایج جدید جالبی همراه باشد. برای مثال 2-4 گرم EPA و DHA، دوز درمانی مناسب برای بهینه سازی مقدار اسیدهای چرب و کاهش سطح تری گلیسیرید در نظر گرفته می شود. مشخص شده که این دوز در شرایط مرتبط با التهاب مزمن مانند بیماری‌ های قلبی عروقی و آرتریت روماتوئید فواید متنوعی به دنبال دارد. بدین ترتیب مصرف دوز 2 گرمی یا بیشتر طی روز، ممکن است اثر قابل توجهی بر سلامت بدن داشته باشد. البته همانطور که اشاره شد، استفاده خودسرانه از مکمل های امگا 3 به خصوص در افراد سالم توصیه نمی شود.