حجت‌الاسلام والمسلمین عباس اسکندری از شاگردان آیت‌الله العظمی جوادی آملی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به ابعاد مختلف علمی و شخصیتی ایشان پرداخت و با اشاره به روش تفسیر قرآن به قرآن به عنوان روش متخذه از سوی علامه جوادی آملی گفت: برای تفسیر قرآن چند روش داریم که از عهد ائمه(ع) رواج دارد.
وی ادامه داد: تفسیر قرآن به قرآن، تفسیر قرآن به سنت و تفسیر عقلی قرآن سه مدلی است که در طول تاریخ اسلام رواج داشته است البته در برخی زمان‌ها شاهد تلفیقی از این روش‌ها نیز بوده‌ایم.
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان قم با اشاره به برخی تقسیم‌بندی‌ها که تفسیر به رای را جزء تفسیر آورده‌اند افزود: تفسیر به رای منهج نیست که در این اقسام درآید چون مفسر بر سر قرآن ننشسته است تا از قرآن بهره ببرد بلکه درصدد تحمیل دیدگاه‌ها و عقاید خود بر آیات قرآن است.
قرآن؛ سفره‌ای مشحون از طعام نورانی
اسکندری با اشاره به تعبیری از آیت‌الله العظمی جوادی آملی در همین باره تصریح کرد: ایشان در تعبیری فرمودند که قرآن سفره‌ای نیست که طعام نداشته باشد و دیگران بخواهند دست‌پخت‌های خود را داخل آن بگذارند که استنادی است بر روایت شریف «ان هذا القرآن مادبه الله فتعلموا مادبته ما استطعتم» که تاکید دارد قرآن سفره پر از غذاست و غذای آماده و نورانی برای مخاطبان را دارد و انسان باید یاد بگیرد چگونه از آن استفاده کند.
تفسیر قرآن به قرآن؛ روش تایید شده ائمه(ع)
شاگرد آیت‌الله جوادی آملی با بیان اینکه مکتب تفسیری متخذه از سوی علامه جوادی، تفسیر قرآن به قرآن است اظهار کرد: ایشان معتقدند که شیوه‌ای که از اهل بیت(ع) به ما رسیده است همین شیوه است، شیوه خاصی که در خود آیات تدبر می‌شود و مفهوم و مراد آیه‌ای با تعمق علمی در آیات مرتبط به دست می‌آید و مراد جدی متکلم علاوه بر مراد استعمالی آن روشن می‌شود.
اسکندری با اشاره به دیدگاه‌های آیت‌الله جوادی آملی در این مشی تفسیری گفت: استاد علامه معتقدند که قرآن از دو حقیقت عربی مبین و ظاهری و حقیقتی که از آن تعبیر به ام الکتاب می‌شود برخوردار است.
وی ادامه داد: در سوره زخرف می‌خوانیم «إِنَّا جَعَلْنَاهُ قُرْآنًا عَرَبِیًّا لَّعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ»؛(آیه 3 سوره 43) یعنی اگر کسی با ادبیات عرب و علوم مرتبط آشنا شد می‌تواند آیات را ترجمه کند و معنای آن را بفهمد که البته خود استفاده ظاهری نیز دارای آدابی است مانند آنکه نباید بدون وضو دست به قرآن بزنیم و تلاوتش ثواب دارد.
حقیقت ذووجهی قرآن
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان قم تصریح کرد: از دید ایشان اما این همه حقیقت قرآن نیست و به تعبیر خود قرآن «وَإِنَّهُ فِی أُمِّ الْکِتَابِ لَدَیْنَا لَعَلِیٌّ حَکِیمٌ»(آیه 4 سوره 43) یعنی قرآن حقیقت دیگری هم دارد که در ام الکتاب است و این حقیقت عنداللهی قرآن را باید از خود قرآن به دست آوریم.
وی تاکید کرد: براساس آیه شریفه قرآن در سوره واقعه حقیقت عنداللهی قرآن را کسی جز مطهرون نمی‌توانند به دست آورند و کشف این حقیقت نیازمند طهارت باطنی و شرط اصلی آن است.
این محقق دینی با بیان اینکه مصداق چنین افرادی را قرآن در سوره احزاب بیان فرموده است عنوان کرد: در آیه‌ای از این سوره مبارکه می‌خوانیم«إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَیُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیرًا»(آیه 33 سوره 33) یعنی خداوند اراده فرموده است که اهل بیت(ع از هر گونه رجس و پلیدی پاک باشند و از مجموع چند آیه قرآن به دست می‌آید که حقیقت ظاهری قرآن را می‌توان از طریق آشنایی با همین علوم متعارف مورد نیاز به دست آورد اما فهم باطنی نیازمند طهارت باطنی است.
اسکندری تاکید کرد: شک نداریم که مرتبه اتم و اکمل مطهرین معصومین(ع) هستند اما این طور نیست که دیگرانی هم که در مسیر اهل بیت(ع) قدم برمی‌دارند و در مسیر اطاعت پروردگار هستند و پا جای پای ائمه(ع) می‌گذارند و به ذوات مقدسه نزدیک‌تر هستند نتوانند از این حقیقت بهره‌ای ببرند.
شاگرد آیت‌الله جوادی آملی تصریح کرد: این گونه افراد که عالمان عامل و پاک هستند می‌توانند به اندازه خود از حقایق عنداللهی بهره‌مند شوند.
تفسیر قرآن به قرآن بی توجهی به روایات نیست
وی تاکید کرد: در تفسیر تسنیم از این شیوه تفسیر قرآن به قرآن استفاده شده است و ایشان به عنوان دانشمندی عامل بهره‌های فراوانی از قرآن برده‌اند البته نباید تصور شود که در تفسیر قرآن به قرآن بی توجهی و بی نیازی به روایات اهل بیت(ع) وجود دارد.
اسکندری اظهار کرد: ابدا چنین چیزی مراد نیست و در بسیاری از مواضع به مباحثی برمی‌خوریم که مفسر از فهم آن ناتوان می‌شود و با علوم متعارف نمی‌تواند آیه‌ای را فهم کند بنابراین به روایات رو می‌آورد که علامه طباطبایی(ره) نیز از این روش بهره برده‌اند و علامه جوادی نیز از نگاه عمیق اهل بیت(ع) نسبت به قرآن با استفاده از روایات رسیده از ایشان به فهمی رو‌شمند دست یافته‌اند.
موهبت؛ هدیه الهی به علامه جوادی
رئیس سازمان تبلیغات اسلامی استان قم گفت: حقیقت این است که وجود مبارک ایشان توفیقات زیادی به دست آورده‌اند و برداشت من این است که استاد هر آن چه را که از اسلام و قرآن فهمیده و می‌فهمند به آن عمل کرده و پایبند به آن هستند و در تحقق آن اهتمام جدی دارند.
ادامه دارد...
