اسنادی که بهتازگی از حالت محرمانه خارج شدهاند، نشان میدهند که مارگارت تاچر، نخستوزیر سابق بریتانیا، در افشای اطلاعات و یافتههای محرمانه درباره رئیس سابق سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا نقش داشت.
به گزارش تایمز، این افشاگری پس از گذشت 43 سال حالا به یک رسوایی سیاسی بزرگ در بریتانیا تبدیل شده و حاکی از آن است که «مارگارت تاچر در همکاری با رابرت آرمسترانگ اطلاعاتی را که نشاندهنده همکاری احتمالی سر راجر هالیس، رئیس وقت امآی5، سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا، با دستگاه اطلاعاتی شوروی بود، در اختیار یک روزنامهنگار بریتانیایی قرار داد.»
این درحالی که است که رابرت آرمسترانگ در پارلمان بریتانیا سوگند خورده بود که از اتهامات مطرحشده علیه رئیس امآی5 اطلاعی ندارد و به همین دلیل اعضای پارلمان را در روند بررسی این پرونده و صحتسنجی مطالب منتشرشده در رسانهها گمراه کرده بود.
دریافتکننده این اطلاعات چپمن پینچر، روزنامهنگار نزدیک به محافظهکاران، بود که وجود احتمالاتی مبنی بر «جاسوسی دوجانبه راجر هالیس برای بریتانیا و شوروی» را تایید میکرد.
این رسوایی به اوایل دهه 1980 بازمیگردد؛ زمانی که درباره سر راجر هالیس که بین سالهای 1956 تا 1965 مدیرکل سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا بود، ادعاهایی مطرح شد و چپمن پینجر، روزنامهنگار بریتانیایی، سال 1981 در کتابی با عنوان «تجارت آنها خیانت است»، نوشت که راجر هولیس احتمالا عامل کا.گ.ب شوروی بوده است.
در ادامه این پرونده، انتشار کتاب دیگری با عنوان «صیاد جاسوسان» به قلم پیتر رایت، افسر سابق امآی5، در بریتانیا توجه بیشتری را به خود جلب کرد. رایت در این کتاب روایتی جنجالی و مفصل از عملیات داخلی سازمان اطلاعات داخلی بریتانیا و پرونده هالیس ارائه داد.
دولت بریتانیا در دهه 1980 تلاش کرد انتشار کتاب پیتر رایت را که در آن به موضوع جاسوسی سر راجر هولیس پرداخته شده بود، متوقف کند و با اخذ احکام قضایی، انتشار این کتاب را در بریتانیا و استرالیا ممنوع کرد. رابرت آرمسترانگ، وزیر مشاور در کابینه وقت بریتانیا، هم به نمایندگی از دولت در دادگاههای استرالیا حضور یافت.
در جریان این دادگاهها، مالکلم تورنبول، وکیل رایت که بعدها به نخستوزیری استرالیا رسید، از آرمسترانگ پرسید که چرا دولت به کتاب چپمن پینچر اجازه انتشار داد، اما تلاش میکند کتاب رایت را توقیف کند؟ آرمسترانگ در پاسخ، این ادعا را که تصمیمهای دولت به نفع پینچر بود، رد کرد و آن را «تئوری توطئه بیاساس» خواند.
اما به گزارش تایمز لندن، حالا اسناد جدیدی منتشر شده که نشان میدهد شهادت آرمسترانگ دروغ بوده است. آرمسترانگ طی یک یادداشت داخلی به تاریخ ژوئن 1980، به همکارانش در حزب محافظهکار نوشته است که پینچر و سایر روزنامهنگاران در حال تحقیق درباره پرونده هالیساند. او همچنین پیشنهاد کرده بود با پینچر تماس بگیرند تا او را متقاعد کنند دیدگاهی همسو با دولت داشته باشد.
مارگارت تاچر، نخستوزیر وقت، به خط خود پای این یادداشت موافقت کرده بود تا با لرد رولینسون، یکی از همپیمانهای حزب محافظهکار، تماس بگیرند و اطلاعاتی را در اختیار پینچر قرار دهند که به او کمک کند تحقیقاتش را پیش ببرد. اسناد دیگر هم نشان میدهند که آرمسترانگ و تاچر مخفیانه به پینچر کمک میکردند؛ در حالی که بارها در انظار عمومی، این کمکها را انکار کردند.
دوید هوبر، وکیل پیتر رایت، میگوید اظهارات گمراهکننده آرمسترانگ نوعی شهادت دروغ بوده و تایمز هم نوشته که اسنادی دیگر نشان میدهند تاچر مجلس را در مورد تحقیقاتی که سر بورک تریند انجام داده، گمراه کرده است. تاچر ادعا کرده بود که تریند بیگناهی کامل هولیس را اثبات کرده است.
در واقع نتایج تحقیقات تریند مبهمتر بود. خلاصهای از گزارش تریند به نوشته آرمسترانگ در فوریه 1981، نشان میدهد که تریند به این نتیجه رسیده بود که احتمال بیگناهی هولیس 80 درصد و احتمال گناهکاری او 20 درصد است.
از سوی دیگر تیم تیت، مورخی که برای نوشتن کتاب «دستگیری یک جاسوس» خواهان انتشار عمومی جزئیات این پرونده شده بود، میگوید مارگارت تاچر دروغ گفته است: «20 درصد احتمال وجود داشت که هالیس عامل شوروی باشد. این میزان درصد برای رئیس یک سازمان مانند امآی5 ریسک بزرگی خواهد بود، درست است؟»
اسناد جدید همچنین نشان میدهند که ممکن است امآی5 از چپمن پینچر برای انتشار اطلاعات کنترلشده و گمراهکننده استفاده کرده باشد. با وجود روشهای جنجالی او، پینچر همچنان به دستگاههای امنیتی نزدیک بود و حتی عضو در کمیتههای وزارت دفاع هم عضویت داشت.
در بخش پایانی گزارش تایمز آمده که این افشاگریها نشان میدهند در پرونده هالیس و جلوگیری از انتشار کتاب «صیاد جاسوسان» تا چه میزان فریبکاری وجود داشته است. این اسناد سوالاتی را هم در مورد بیطرفی روندهای دولتی و قضایی در آن زمان مطرح میکنند و بر درک تاریخی ما از وقایع و «اهمیت پاسخگویی» تاثیر میگذارند.