بهترین زمان کناره‏‌گیری

بحث داغ انتخابات آمریکا و کناره‌‌گیری بایدن هم این موضوع را پررنگ‌‌تر کرده است. البته مساله کناره‌‌گیری به موقع بحث تازه‌‌ای نیست. چه در کسب و کار و دولت و چه در ورزش و سرگرمی، بسیاری افراد با نحوه و زمان کناره‌گیری‌‌شان دست به گریبان بوده‌‌اند. جای تعجبی هم ندارد. کناره‌‌گیری یک تصمیم حرفه‌‌ای و اغلب دردناک است،  چون افراد طمع موفقیت بیشتر دارند. به هر حال، تجربه مدیران و ستارگان نشان می‌دهد این موضوع برای هر فرد با توجه به شرایط کاری و زندگی‌اش متفاوت است و یک قانون کلی برای همه وجود ندارد. برخی همچون «جری ساینفلد» کمدین و «جف بزوس»، زمانی از مشاغل و پروژه‌‌های بسیار مهم کناره‌‌گیری کردند که از نظر خیلی‌‌ها هنوز زود بود و ضرورتی نداشت. نگاهی به چرایی این کار و نحوه تصمیم‌گیری برای ورود به مرحله‌‌ای جدید در زندگی می‌تواند برای هرکسی که نقطه عطف شغلی سختی پیش رو دارد، مفید و راهگشا باشد.

جری ساینفلد

این کمدین در سال 1997 تصمیم گرفت سریال کمدی بسیار محبوبش در شبکه NBC را پس از 9 فصل تمام کند. شبکه پیشنهادهای بسیار سنگینی به جری داد که سریال را برای فصل دهم هم تمدید کند، اما او هیچ‌‌کدام را نپذیرفت و این برنامه معروف با 9 فصل به پایان رسید. دلیل این تصمیم سخت این بود که او می‌‌خواست در اوج کناره‌‌گیری کند. جری ساینفلد در سال 2020 در پادکستی به تیم فریس گفت: «من نمی‌‌خواستم در قایقی باشم که سوراخ می‌شود و خطر غرق‌‌شدگی دارد. چنین تجربه‌‌ای را نمی‌‌خواستم. مهم‌تر از آن چنین تجربه‌‌ای را برای مخاطبانم نمی‌‌خواستم. این برنامه هدیه من به آنها بود و می‌‌خواستم مثل یک هدیه هم تمام شود. طوری که همیشه به نیکی از آن یاد کنند و هر زمان حرفش شد بگویند دهه 90 برنامه بسیار زیبایی بود که زیبا هم تمام شد. از طرف دیگر می‌توانم این سریال تلویزیونی را مثل یک رویداد جوی هم توصیف کنم که رفته رفته شدت می‌گیرد و تبدیل به توفان می‌شود، اما هر توفانی در نهایت آرام می‌گیرد. انرژی توفانی آن سریال هم داشت ته می‌‌کشید، انرژی خود من هم همین‌طور.»

جف بزوس

بنیان‌گذار آمازون این شرکت را 30 سال پیش در گاراژی در واشنگتن راه انداخت و در سال 2021 از مقام خود به عنوان مدیرعامل شرکت کناره‌‌گیری کرد و زمام امور را به دست «اندی جیسی» نزدیک‌‌ترین معاون خود داد. اکنون او به عنوان مدیر اجرایی آمازون به فعالیت خود ادامه می‌دهد. دلیل او برای واگذاری نقش مدیرعاملی چه بود؟ وقت. بزوس می‌‌خواست به پروژه‌‌ها و سرمایه‌گذاری‌‌های دیگرش بپردازد و انرژی خود را برای شرکت فضایی بلو اوریجین و واشنگتن پست اختصاص دهد. او در ایمیلی که سال 2021 برای کارکنان آمازون فرستاد، نوشت: «مدیرعاملی آمازون یک مسوولیت سنگین و عمیق است و تمام وقت و انرژی شما را می‌گیرد. وقتی چنین مسوولیتی دارید، نمی‌توانید به هیچ‌‌چیز دیگری توجه کنید.» او در مصاحبه‌‌ای که سال گذشته در پادکست لکس فریدمن داشت افزود که می‌‌خواست بلو اوریجین با سرعت بیشتری رشد کند و تا زمانی که مدیرعامل آمازون بود نمی‌توانست روی این هدف متمرکز شود. او به فریدمن گفت که اگر قرار باشد مدیرعامل یک شرکت سهامی عام باشد تمام وقت و توجهش را به آن اختصاص می‌دهد.

وین گرتسکی

وین گرتسکی، اسطوره هاکی، گفته که وقتی متوجه شد حریفانش مدارایش را می‌کنند و خیلی به او سخت نمی‌‌گیرند، فهمید که وقتش رسیده از صحنه یخی هاکی خداحافظی کند. گرتسکی می‌‌گوید: «آخرین سال بازی‌‌ام بود و بازیکنان تیم حریف قبل از زدن ضربه نامم را فریاد می‌‌زدند و می‌‌گفتند مراقب باش یا از سر راه برو کنار. همان موقع بود که فهمیدم وقت بازنشستگی است. یادم می‌‌آید آن زمان با خودم فکر می‌‌کردم که یک جای کار می‌‌لنگد و چیزی درست نیست.» گرتسکی می‌‌گوید بر اساس حس درونی‌‌اش تصمیم به کناره‌‌گیری گرفته و تصمیم بسیار سختی هم بوده. او در مصاحبه تلویزیونی بعد از آخرین بازی‌‌اش در سال 1999 گفت: «من از خدایم است که بتوانم حالا حالاها بازی کنم. از خدایم است که بتوانم ادامه دهم. واقعیت این است که شاید الان باهوش‌‌تر از 20 سال قبلم باشم، اما از نظر بازی به خوبی 20 سال پیش یا حتی 10 سال پیشم نیستم. چه از نظر جسمی و چه از نظر روحی دیگر وقتش است. با تمام وجودم احساس می‌‌کردم به نقطه‌‌ای رسیده‌‌ام که باید تغییراتی را در زندگی اعمال کنم.»

ایندرا نویی

ایندرا نویی 24 سال در شرکت پپسی فعالیت کرد و 12 سال از این مدت را مدیرعامل شرکت بود تا اینکه در سال 2018 از سمتش کناره‌‌گیری کرد. او در طول دورانی که مدیرعامل پپسی بود از چالش‌‌های سرمایه‌گذارانی که برای تاراج پپسی می‌‌آمدند جان سالم به در برده بود و می‌توانست تا سال‌های سال هم سمتش را حفظ کند، اما مسیر متفاوتی را برگزید. تا همان‌‌جا هم عمر مدیرعاملی‌‌اش بسیار طولانی‌‌تر از میانگین دوران تصدی مدیران عامل یک شرکت بزرگ بود.

نویی در سال 2018 به روزنامه وال ‌‌استریت ‌‌ژورنال گفت: «وقت تغییر فرارسیده است. 12سال برای خودش یک عمر است و من می‌‌خواهم با زندگی‌‌ام کار دیگری انجام دهم. در حال حاضر مساله مهم، مدیریت درست این‌گذار و حفظ نظم و توان سازمان است.» او در کتاب خاطراتش که سال 2021 منتشر شد نوشته بود: «فکر می‌‌کنم معمولا مدیران عامل به خاطر خستگی کنار می‌‌کشند. می‌‌خواهند کار دیگری انجام دهند و چیز نویی را امتحان کنند، یا اینکه هیات‌مدیره آنها را برکنار می‌کند. من کم‌کم داشتم آن خستگی را احساس می‌‌کردم و آینده متفاوتی می‌‌خواستم، اما از وضعیت شرکت هم راضی بودم.»

دیوید نواک

دیوید نواک برای تقریبا 17 سال سکوی هدایت «یام برندز» مالک غول‌‌های فست‌‌فود تاکو بل، پیتزا هات و کی‌‌اف‌‌سی را در دست داشت. سال 2014 اعلام کرد که از سمت مدیرعاملی شرکت کناره‌‌گیری می‌کند و مدیر اجرایی سازمان می‌شود. تقریبا دو سال بعد هم از آن نقش بازنشسته شد. او در مصاحبه‌‌ای اعلام کرد که آن زمان همسر مرحومش با بیماری‌‌های ناشی از دیابت دست‌‌وپنجه نرم می‌‌کرده و او می‌‌خواسته کنار همسرش باشد و از او مراقبت کند. نواک به طور متوسط 80‌درصد از کل یک سال را برای سرکشی به رستوران‌‌های تایلند و استرالیا و چین و اروپا در سفر می‌‌گذراند.

برخی از اعضای هیات‌مدیره پیشنهاد کردند او مدیرعامل باقی بماند و برای خود دست راستی انتخاب کند که سفرها را به جای او برود، اما این پیشنهاد هم برایش جذابیتی نداشت. او گفت: «مدیرعامل بودن یعنی در صف اول بودن، یعنی دیده شدن، یعنی ارتباط گرفتن. من می‌‌دانستم که نمی‌توانم مثل سابق کارم را انجام بدهم.»‌ نواک احساس می‌‌کرد مدیران برجسته و توانمندی را تربیت کرده که می‌توانند این نقش را برعهده بگیرند و همین کنار‌‌ه‌‌گیری را برایش ساده‌‌تر می‌‌کرد. او از زمان کناره‌‌گیری با کتاب‌‌هایی که می‌‌نویسد و پادکستی که راه‌‌ انداخته سعی بر یاری رساندن به سایر رهبران سازمانی داشته است.

بری سندرز

بری سندرز، بازیکن بزرگ فوتبال آمریکایی و برنده جایزه هایسمن، 10 فصل برای تیم دیترویت لاینز بازی کرد. او سال 1999 در سن 31 سالگی تصمیم به بازنشستگی گرفت و بسیاری را شگفت‌‌زده کرد، چون 4 سال از قراردادش با باشگاه مانده بود و به اعتقاد بسیاری هنوز در اوج بود. او آن زمان در بیانیه‌‌ای تفکر پشت این تصمیم را این‌‌گونه شرح داد: «دلیل بازنشستگی‌‌ام ساده است. علاقه‌‌ام به خروج از بازی بیشتر از علاقه‌‌ام به ماندن در آن است. بسیار در این باره فکر کرده‌‌ام و از صمیم قلب تصمیم گرفته‌‌ام و با آن کنار آمده‌‌ام.»

سرنا ویلیامز

سوپر استار تنیس سال 2022 در نوشته‌‌ای که در مجله ووگ چاپ کرد خبر از بازنشستگی‌‌اش داد و گفت می‌‌خواهد روی خانواده‌‌اش و سایر علاقه‌‌مندی‌‌هایش از جمله راه‌‌اندازی شرکت سرمایه‌گذاری‌‌اش تمرکز کند. او نوشت: «می‌‌خواهم به اطلاعتان برسانم که دارم از تنیس فاصله می‌‌گیرم تا به اولویت‌‌های دیگرم بپردازم. چند سال پیش مخفیانه شرکت سرمایه‌گذاری سرنا ونچرز را راه‌‌اندازی کردم. بلافاصله پس از آن تشکیل خانواده دادم و حالا می‌‌خواهم آن خانواده را گسترده‌‌تر کنم.» برای ویلیامز سخت بود بپذیرد وقتش رسیده که از تنیس عبور کند و می‌‌گفت فکر کناره‌‌گیری از تنیس «تابویی» بود که بغض‌‌آلودش می‌‌کرد. ویلیامز نوشت: «باور کنید که من هرگز نمی‌‌خواستم مجبور شوم بین تنیس و خانواده‌‌ام انتخاب کنم، اما این ماه 41 ساله می‌‌شوم و باید چیزهایی را کنار بگذارم.»

وارن بافت

این چهره برجسته از دیگران خواسته هر جا احساس کردند دیگر قابلیت‌‌های گذشته را ندارند به زبان بیایند. وارن بافت رئیس و مدیرعامل 93 ساله برکشایر هاتاوی دهه‌‌هاست این نقش را بر عهده دارد. سازمان برنامه‌‌های جانشینی او را اعلام کرده است. قرار است گرگ ابل که عملیات غیربیمه‌‌ای شرکت را مدیریت می‌کند در آینده سمت مدیرعاملی را برعهده بگیرد.

در سال 2019 در مصاحبه‌‌ای از وارن بافت و شریک تجاری مرحومش، چارلی مانگر پرسیدند اگر به جایی برسند که توانایی مغزی تصمیم‌گیری درخصوص کناره‌‌گیری‌‌شان را نداشته باشند، این تصمیم چگونه گرفته می‌شود. مانگر بلافاصله پاسخ داد: «باور نمی‌‌کنید که اگر من و وارن احساس کنیم قدرت و توانایی گذشته را نداریم، چقدر سریع و راحت می‌توانیم کنار بکشیم. وارن از کارکنان خواسته است که اگر چنین روزی از راه رسید حرف بزنند. وقتی تا این جای راه را منطقی طی کرده‌‌ایم، فکر می‌‌کنید نمی‌توانیم تا پایان تلخ کناره‌‌گیری هم منطقی پیش برویم؟»