کج‌سلیقگی در آزادراه شمال

نیم قرن پیش یعنی در سال 1353 مطالعات طرح آزادراه تهران- شمال به یک شرکت کانادایی واگذار شد. همان زمان یک شرکت فرانسوی درخواست داد تا آن را اجرا کند، تامین اعتبار هم از محل عوارض وسایل نقلیه عبوری انجام می‌‌‌‌‌‌گرفت. با این حال این پروژه از همان سال تا 20 سال بعد یعنی سال 1373 روی کاغذ ماند. در نهایت عملیات اجرایی پروژه پس از دو دهه بر اساس برنامه دوم توسعه آغاز شد.

ساخت راه ارتباطی سریع و ایمن در چهار فصل سال، توسعه صنعت گردشگری و صنایع کشاورزی و تبدیلی و اشتغال‌زایی از جمله مزایای ساخت آزادراه تهران- شمال عنوان شد. آیا آنچه پروژه به دنبال آن بوده، محقق شده است؟ «دنیای‌اقتصاد» در یک نظرسنجی از مخاطبان خود درباره یکی از دستاوردهای پروژه یعنی «توسعه صنعت گردشگری» پرسید: «به رغم فعال بودن قطعه یک، مسیر رفت قطعه 2 و کل قطعه آخر (4)»، آیا بود و نبود این آزادراه، تاثیری در «تردد روان و سفر بدون دردسر مسافران شمال» داشته است؟» از 1200 نفر شرکت‌کننده در این نظرسنجی 492 نفر یعنی 41‌درصد به آن پاسخ منفی داده‌‌‌اند. البته این به آن معنا نیست که بقیه پاسخ‌‌‌شان به این پرسش مثبت بوده‌‌‌، 360 نفر یعنی 30‌درصد موافق این گزینه بوده‌‌‌اند و 348 نفر یعنی 29‌درصد ترجیح داده‌‌‌اند در این باره اظهارنظر نکنند. گروه سوم دو دلیل دارند، ‌‌‌ یا به واسطه تجربه‌‌‌های قبلی سفر به شمال و گیر افتادن در ترافیک ترجیح می‌دهند در تعطیلات مناسبتی مسیر سفرشان این جاده نباشد و به مقاصد دیگر گردشگری سفر کنند. دلیل بعدی به بحث مسائل اقتصادی برمی‌‌‌گردد، اینکه بخشی از مردم به واسطه تورم و... سفر از سبد خانوار آنها خارج شده است‌‌‌.

41‌درصد از کسانی که به این پرسش پاسخ منفی داده‌‌‌اند، جمع بزرگی از مسافران جاده شمال هستند که یا صاحب ویلا در شهرهای شمالی هستند یا بارها در این مسیر تردد کرده‌‌‌اند. آنها علاوه بر مساله ترافیک از چند موضوع دیگر هم گله‌‌‌مندند. یکی از این موارد به زمان بازگشایی آزاد‌راه برمی‌‌‌گردد. یکی از این ناراضیان در بخش نظرات زیر این نظرسنجی پرسیده «مسیری که معلوم نیست کی باز و چه زمانی بسته است، چه کمکی به مردم می‌کند؟»، ‌‌‌دیگر ناراضی این آزادراه هم به موضوع طولانی بودن روند پروژه اشاره کرده است. اینکه معلوم نیست چه زمانی این پروژه به اتمام می‌رسد و چرا بعد از 30 سال آغاز عملیات اجرایی تنها بخش محدودی از آن به بهره‌برداری رسیده باشد.

بزرگراه تهران- شمال جزو پرترددترین جاده‌‌‌های ایران است و بخش بزرگی از بار گردشگری کشور را به دوش می‌‌‌کشد. از این رو انجام هر اقدام برای تسهیل تردد یا جلوگیری از هر فعالیتی که بار ترافیک اضافی به آن بار می‌کند باید در اولویت قرار گیرد تا خدمات‌‌‌رسانی بهتری به توریست‌‌‌ها انجام شود.