سنگ محک شرکت‌ها در ۲۰۲۴

رضایت‌مندی کارکنان در دوران پساکرونا

پاندمی کرونا نگرش بسیاری از کارکنان و کارفرمایان را نسبت به کار تغییر داد. در ماه‌‌‌های اول شیوع این بیماری، بسیاری از کارفرماها عمیقا به حفظ رضایت و شادمانی کارکنان اهمیت می‌‌‌دادند. هلن وسترلیند، مدیرعامل «زوریخ لیو ول»، اپلیکیشن شرکت بیمه زوریخ، در همان روزها در مصاحبه‌‌‌ای گفته بود: «کارکنانی که در محیط کار به آنها اهمیت داده و از آنها قدردانی می‌شود، عملکرد بهتری دارند، کمتر غیبت می‌کنند و کمتر به دلایلی مثل بیماری یا جراحت، دچار افت عملکرد می‌‌‌شوند. آنها بهره‌‌‌وری بیشتری دارند و در مجموع، عملکرد بهتری به شما به عنوان کارفرما بازمی‌‌‌گردانند.  این یک استراتژی برد-برد است.»

 در آن دوران، بسیاری از کارکنان دورکار شدند. آنها دیگر در محل کار حضور نداشتند. در شرکت‌ها پرنده پر نمی‌‌‌زد. از فعالیت تیمی، روابط اجتماعی و گپ و گفت‌‌‌وگو در راهروها خبری نبود و این می‌توانست باعث کاهش حس تعلق خاطر و وفاداری کارکنان به سازمان شود. به همین علت، تمام تمرکز بسیاری از شرکت‌ها در ماه‌‌‌های اول کرونا حفظ رضایتمندی کارکنان بود. آن لحظه‌‌‌ها گذشت.

 به محض اینکه قرنطینه‌‌‌ها پایان یافت و سرمایه‌‌‌گذاران به شرکت‌ها فشار آوردند که دوباره روی سودآوری تمرکز کنند، شادمانی و رضایتمندی کارکنان به حاشیه رفت. اما شرکت‌هایی مثل اپل، مایکروسافت و BMW ظاهرا هنوز به شادمانی کارکنان اهمیت می‌دهند و روی آن سرمایه‌‌‌گذاری می‌کنند. و این ویژگی‌‌‌ آنها را از هزاران شرکت متمایز کرده و باعث شده در جدول رتبه‌‌‌بندی «هزار شرکت برتر جهان در سال 2024» در صدر قرار بگیرند.

 نشریه تایم و موسسه استاتیستا، شرکت‌ها را بر اساس «فرمولی» از سه معیار رضایت کارکنان، رشد درآمد و پایداری (رهبری زیست‌‌‌محیطی، اجتماعی و حاکمیت شرکتی، ESG) رتبه‌‌‌بندی کرده‌‌‌اند. پنج شرکت اول عبارتند از: اپل، اکسنچر، مایکروسافت، گروه BMW و آمازون. لازم به ذکر است که امتیاز شرکت‌ها در هر زمینه به صورت جداگانه، با امتیاز کلی فرق دارد. مثلا مایکروسافت که در رتبه سوم لیست اصلی قرار دارد، از نظر میزان رضایت کارکنان، رتبه دوم را دارد و رتبه اول از آن آلفابت با رتبه کلی25 (شرکت مادر گوگل) است. 

مایکروسافت گفته تمام تلاش و تمرکزش، شکوفایی کارکنان است (برخلاف بعضی شرکت‌ها که مشارکت کارکنان را ارزیابی می‌کنند). و تعریفش از شکوفایی، «انرژی و توانمندی کافی برای انجام کار معنادار» است؛ رویکردی که به نظر می‌‌‌رسد هم در حفظ رضایت کارکنان و هم افزایش درآمد شرکت موثر بوده است. سود خالص این شرکت در آخرین سال مالی، 88میلیارد دلار بوده که در مقایسه با سال گذشته، 22‌درصد افزایش داشته. 22‌درصد رشد درآمد، رقم قابل‌توجهی است. عوامل متعددی در رضایت کارکنان مایکروسافت نقش دارند که یکی از آنها، امکان «کار ترکیبی» است؛ به این معنا که کارکنان می‌توانند گاهی در محل کار حضور یابند و گاهی دورکاری کنند.

طبق گزارش بیزینس اینسایدر، برخلاف برخی رقبای مایکروسافت مثل آمازون که «بازگشت به محیط کار» را از ابتدای سال آینده اجباری کرده‌‌‌اند، مایکروسافت همچنان بر انعطاف‌‌‌پذیری تاکید دارد و به کارکنان اجازه می‌دهد حداقل 50‌درصد مواقع از راه دور کار کنند. مایکروسافت گفته دلیل انتخاب این رویکرد، حفظ بهره‌‌‌وری و رضایت کارکنان است و تا زمانی که عملکردشان بالا باشد، برنامه‌‌‌ای برای تغییر این روال ندارد. امکان کار ترکیبی، مایکروسافت را به یکی از بهترین شرکت‌ها در جذب و حفظ استعدادها تبدیل کرده است. 

اپل نیز امتیازات خوبی از کارکنان دریافت کرده و از نظر رضایت کارکنان در رتبه چهارم قرار دارد. اما به دلیل امتیاز بالایش در زمینه پایداری که در میان همه شرکت‌ها اول بوده، در صدر جدول بهترین‌‌‌های 2024 قرار گرفته.  این غول حوزه تکنولوژی متعهد شده که تا سال 2030، کربن‌‌‌خنثی شود و محصولات بیشتری را با مواد بازیافتی تولید کند. اوایل 2024، اپل اولین شرکت بزرگ تکنولوژی شد که به برابری جنسیتی در هیات‌مدیره دست یافت. هیات‌مدیره این شرکت حالا متشکل از چهار زن و چهار مرد است. طی سال‌های اخیر، شاخص ESG اهمیت بسیاری پیدا کرده است. جوامع و به‌ویژه کارکنان از شرکت‌ها انتظار دارند در قبال جامعه و سیاره زمین احساس مسوولیت کنند. توجه به این دو مقوله، هم در جذب استعدادها تاثیر دارد، هم در وجهه شرکت‌ها و هم در حفظ روحیه و بازدهی کارکنان. همه این‌‌‌ها نهایتا به افزایش عملکرد مالی شرکت‌ها منجر می‌‌‌شوند. 

اهمیت تنوع 

در 20 رتبه اول، نام شرکت‌هایی از صنایع مختلف به چشم می‌‌‌خورد، از خودروسازی و برق گرفته تا بانکداری و خدمات درمانی و محصولات آرایشی. هیچ صنعتی حضور غالب ندارد. از 20 شرکت اول، 6 شرکت و از 10 شرکت اول، 4 شرکت در حوزه تکنولوژی فعالیت می‌کنند. در بین آنها، خودروسازی آلمانی BMW در رتبه چهارم است. این شرکت سال گذشته نیز در لیست بهترین کارفرمایان نشریه فوربس در رده نهم قرار گرفته بود.

در لیست بهترین‌‌‌های 2024، رتبه دوم به شرکت اکسنچر تعلق دارد؛ این شرکت ارائه‌‌‌دهنده خدمات حرفه‌‌‌ای که مستقر در دوبلین ایرلند است توانسته با کسب امتیاز خوب در هر سه دسته، در رتبه دوم قرار بگیرد. طبق آمارها، اکسنچر یکی از جذاب‌‌‌ترین شرکت‌ها از نگاه کارکنان است. در گزارش این شرکت در ماه مارس آمده: «در سال مالی 2023، 123‌هزار ارتقای شغلی را جشن گرفتیم. 85‌درصد افراد ما آزادی عمل دارند که به صورت انعطاف‌‌‌پذیر کار کنند. 48‌درصد کارکنان جهانی ما زن هستند.» جولی سوییت، مدیرعامل اکسنچر نیز یکی از زنان موفق حوزه کسب و کار است که نامش در لیست تایم 100 (بانفوذترین افراد سال) و لیست 100 زن برتر 2024 مجله تکنولوژی به چشم می‌‌‌خورد. او 14 سال است که در اکسنچر فعالیت می‌کند و معتقد و متعهد به متنوع‌‌‌سازی نیروهای کار است. به باور او قدرت بسیاری در تنوع دیدگاه‌‌‌ها نهفته و نوآوری و پیشرفت سازمان‌ها تنها با ترکیب دیدگاه‌‌‌ها، تجربیات و استعدادهای منحصر به فرد ممکن می‌شود. «کلاوس شواب»، بنیان‌گذار و رئیس هیات‌مدیره مجمع جهانی اقتصاد می‌‌‌گوید: «در دوران تصدی سوییت، اکسنچر تاثیر اجتماعی عمیقا مثبتی داشته.»

بسیاری از شرکت‌های برتر لیست نیز تاثیرات اجتماعی مثبت مشابهی ایجاد کرده و همزمان توانسته‌‌‌اند درآمدهای قابل‌توجهی کسب کرده و رضایت و شادمانی کارکنان خود را نیز حفظ کنند. این رویکرد لزوما مورد پسند و حمایت سرمایه‌‌‌گذاران نیست اما به هر حال، شرکت‌های برتر این رویه را پیش گرفته‌‌‌اند و همین است که آنها را از سایرین متمایز کرده است. 

نگاهی به سه معیار

رضایتمندی کارکنان از طریق نظرسنجی‌‌‌هایی که از 170‌هزار نیروی کار در 50 شرکت صورت گرفته ارزیابی شده و شامل ارزیابی مستقیم و غیرمستقیم کارفرما توسط کارکنان بوده است.  سنجش رشد درآمد با استفاده از پایگاه داده‌‌‌های استاتیستا و تحقیقات هدفمند صورت گرفته است. برای واجد شرایط بودن، شرکت‌ها باید در سال 2023 یا آخرین سال مالی، حداقل 100 میلیون دلار درآمد داشته باشند و رشد درآمدشان از 2021 تا 2023، مثبت بوده باشد. هر دو شاخص رشد نسبی و مطلق در این ارزیابی لحاظ شده‌‌‌اند.

معیار سوم، پایداری است که با استفاده از داده‌‌‌های ESG موسسه استاتیستا و تحقیقات هدفمند ارزیابی شده. از جمله شاخص‌‌‌های عملکرد در زمینه پایداری عبارت بودند از شدت انتشار کربن و نرخ کاهش آن، امتیاز CDP (که تعهد و پیشرفت یک شرکت را در رابطه با اقدامات اقلیمی نمایش می‌دهد)، تنوع جنسیتی اعضای هیات‌مدیره، وجود خط‌مشی حقوق بشری و پایبندی به دستورالعمل‌‌‌های موسسه GRI. برای رسیدن به رتبه نهایی، این داده‌‌‌ها در چارچوب یک مدل امتیازدهی، ادغام و ضریب‌‌‌دهی شده‌‌‌اند. شرکت‌های دارای رتبه بالا به عنوان برترین شرکت‌های جهان در سال 2024 شناخته می‌‌‌شوند.