عصر ایران؛ امید جهانشاهی- 24 نوامبر 2021 در چهل و یکمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو در پاریس، اعضا به اتفاق آرا ، اول مارس را به عنوان «روز جهانی آینده» نام‌گذاری کردند. (در سال های غیر کبیسه 10 اسفند و امسال چون کبیسه است و اسفند 30 روزه 11 اسفند).
هدف این نام‌گذاری، توسعه همکاری‌های بین‌المللی برای افزایش مشارکت به منظور ساخت آینده‌ای بهتر برای جهان آینده و نسل‌های بعدی بود.
از این رو، به اجمال می توان گفت هدف «روز جهانی آینده»، گفت و گوی بین‌المللی در مورد آینده است. گفت و گویی به منظور توسعه همکاری‌های بین المللی برای افزایش آگاهی عمومی و افزایش آمادگی دولت‌ها برای مقابله با چالش های پیش روی بشر و رسیدن به راه‌های مواجهه با آنها.
«روز جهانی آینده» دعوتی جهانی است تا همه جهان به آینده خود و سیاره‌ای که در آن زندگی می کنیم، بیندیشند؛ سیاست‌گذاری‌های پیش‌دستانه و پیش‌گیرانه را برای مواجهه با پدیده های نوظهور در دستور کار قرار دهند و توان‌مندی‌های خود را برای ساخت آینده بهتر ارتقا دهند و توسعه پایدار برای نسل‌های بعدی بشر را تضمین کنند.
کلمه کلیدی در اینجا «ساخت آینده» است. باور باید کرد آینده ساختنی است. آینده خوب و مطلوب با شعارهای بزرگ حاصل نمی آید.
آینده خوب و مطلوب نتیجه صبوری و ایستادگی تا رسیدن و به بار نشستن آن نیست. آینده را باید ساخت و این ساختن یک امر جمعی است؛ نتیجه همکاری و همفکری در داخل و تبادل و دادوستد با خارج است. هیچ انسانی پشت درهای بسته بالنده نشده است و هیچ کشوری با درهای بسته آینده نساخته است.
اگر آینده ایران را بر اساس منافع ملی نسازیم، دیگران آینده ایران را بر اساس منافع خودشان شکل خواهند داد. و این حقیقتی روشن و مسلم است.
یکی از خطاهای رایج در درک آینده، نگاه‌های افراطی و صفر و صدی است. خطایی که اغلب در مواجهه با فناوری‌های نوظهور رایج است. هر فناوری که سر می‌رسد، معمولاً دو نوع مواجهه وجود دارد، یک دسته می‌گویند جدی نیست، به زودی چون غبار محو می‌شود و اثری نمی‌ماند. دسته دوم می‌گویند چنان کارستانی کند که همین فردا طلوع جهان تازه سر رسد و از نو آدمی زاید. هر دو هم بر خطایند چون آنچه در عمل اتفاق می‌افتد اغلب چیزی میانه این دو حد است. این موضوع در مورد بسیاری از فناوری‌ها از ماشین بخار تا همین اینترنت وجود داشت.
این نگاه افراطی گاهی در مواجهه با آینده ایران هم دیده می‌شود. برخی می گویند ایران را دیگر آینده ای نیست، چون هیچ ابتکاری برای برون رفت و هیچ گامی برای حرکت به توسعه نیست. از سوی دیگر، برخی از وضعیتی آرمانی اما مبهم و موهوم سخن می‌گویند که آدم را یاد سخن آن مجری می اندازد که در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به جوانی که از «ابرحرکت تمدن ساز» سخن می‌گفت، با احتیاط گفت «یه چیزی بگو ما هم بفهمیم.» این تعابیر از آینده ایده‌آل بیشتر کارکردش تسکینی برای درک سست‌تر دردهای امروز است.
اما فراسوی این دو نگاه و رویکرد افراطی که دو سوی دو طیف ناامیدی و بدبینی و یا خوش‌بینی که نه، خیال‌بافی هستند، باید گفت که با وجود همه شرایطی که هست اما ظرفیت‌ها و توان داخلی کشور برای ساختن آینده هم کم نیستند و با باز شدن زنجیر ظالمانه تحریم ها از دست و پای اقتصاد ایران، جهش های بزرگ اقتصادی ممکن خواهند بود.
آینده ساختنی است و این ساختن جز با امید ممکن نمی‌شود. گفتگو در مورد آینده ایران خود امیدآفرین برای ساختن آینده است. از این جهت، باب این گفت‌و‌گو را باید گشود. گفتگو برای آینده تنها به صورت یک گفت و گوی ملی معنا دارد.
چرا که آینده از برهم‌کنش و برایند مجموعه‌ای از عوامل مختلف و متنوع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و همچنین فناوری ساخته می‌شود.
نمی توان تنها بر پایه اهداف و جهت‌گیری‌های سیاسی و اقتضائات ایدئولوژیک و بی توجه به روندهای شکل دهنده یک اقتصاد پویا و عوامل موثر بر ایجاد یک تجارت گسترده با جهان از آینده مطلوب سخن گفت. نمی توان بی توجه به عوامل فرهنگی اجتماعی مثل پیامدهای تغییرات نسلی و تغییر الگوهای مصرف فرهنگی از آینده سخن گفت.
عوامل اقتصادی مثل میزان تجارت، میزان تولید ملی، روند قدرت خرید و قدرت پول ملی و ... و عوامل سیاسی مثل میزان اعتماد سیاسی، قدرت بازیگری کشور در منازعات منطقه‌ای و ... و عوامل فنی مثل میزان دامن گستری و دسترسی به فناوری‌های جدید و عوامل فرهنگی ـ اجتماعی مثل میزان تولید و مصرف صنایع فرهنگی و فیلم و سریال در منطقه و میزان همبستگی ملی و ... در ساخت آینده ایران موثرند و همه این عوامل را با هم و تاثیرگذار بر یکدیگر باید دید.
از این رو، گفت و گو برای آینده ایران باید به صورت یک گفتگوی ملی میان فعالان صنعت و تجارت، شخصیت‌های سیاسی و حزبی، اساتید دانشگاه و پژوهشگران، روزنامه‌نگاران و روشنفکران، و مدیران صنعتی و دیوانی شکل گیرد تا همه این عوامل موثر بر شکل‌گیری آینده کشور دیده و لحاظ شوند.
آینده ساختنی است و با جامع‌نگری و بازنگری در «جهان» بینی و البته با امید قطعاً می‌توان آینده مطلوب را برای ایران ساخت.
