شناسه : ۲۹۸۱۰۷۲ - چهارشنبه ۲۶ آذر ۱۴۰۴ ساعت ۱۵:۰۸
پرومتئوس زمانی کهنسالترین درخت دنیا بود؛ تا آنکه یک پژوهشگر به اشتباه آن را قطع کرد
تابستان ۱۹۶۴، دانشجوی کنجکاوی برای پژوهش خود درختی کهنسال را قطع کرد؛ غافل از آنکه با این کار یکی از بزرگترین اشتباهات عمرش را رقم میزند.
همه ما گاهی کارهایی میکنیم که بعداً پشیمان میشویم؛ مثل رنگ کردن شدید موها، خرید چیزی که بعداً بیفایده از آب درمیآید، یا امتحان کردن غذای خیلی تند. اما تصور کنید اشتباهتان بزرگتر باشد و بهطور غیرعمد درختی را قطع کنید که بعداً معلوم شود پیرترین درختی است که تاکنون تاریخگذاری شده است.
این دقیقاً همان اتفاقی بود که تابستان 1964 برای دانشجویی به نام «دونالد آر. کاری» رخ داد. کاری مسئول مرگ «پرومتئوس»، درخت کاج زبرمیوه کهنسالی در پارک ملی نوادا شد.
درختان کاج زبرمیوه درختانی فوقالعاده مقاوم هستند. رشد آنها بسیار کند است، اما چوب متراکمشان باعث میشود در برابر آب و هوا، حشرات و قارچها مقاومت زیادی داشته باشند. ظاهر آنها معمولاً تابخورده و پیچیده است. گونهای از این درختان به نام کاج زبرمیوه غربی (Pinus longaeva) میتواند هزاران سال عمر کند.
دونالد کاری، برای بهدست آوردن اطلاعات درباره تاریخ یخچالها و تغییرات آب و هوایی گذشته، درخت کهنسال پرومتئوس را قطع کرد
کاری قبل از ورود به دانشگاه اطلاعی درباره این درختان نداشت. علاقه او به این درختان بعد از آن آغاز شد که مادرش مقالهای از مجلهٔ نشنال جئوگرافیک برایش فرستاد. نویسنده این مقاله، اِدموند شولمن، پژوهشگری بود که از درخت معروفی به نام کاج متوشلخ نمونهبرداری کرده بود. کاج متوشلخ احتمالاً اکنون پیرترین درخت غیرکلنی جهان است.
برخی درختان یا گیاهان میتوانند بدون تولید بذر، با ایجاد شاخهها یا ریشههای جدید، نسخههایی از خودشان بسازند. به همین دلیل، ممکن است یک «درخت» در ظاهر چندین تنه یا شاخه داشته باشد، اما همهٔ آنها در واقع یک موجود زندهٔ واحد با ژنتیک یکسان هستند؛ به اینها درخت کلنی گفته میشود. در مقابل، درخت غیرکلنی موجود زندهٔ مستقلی است که از بذر رشد کرده و ژنتیک منحصر به فرد خودش را دارد.
همان طور که آیافال ساینس مینویسد، کاری، که جغرافیا خوانده بود، فکر کرد این درختان میتوانند در تحقیقات او دربارهٔ تاریخ یخچالها مفید باشند. او در منطقهٔ پایین قلهٔ ویلر مشغول کار میدانی بود و میخواست با استفاده از حلقههای رشد درختان، اطلاعاتی دربارهٔ شرایط آب و هوایی گذشته و فعالیت یخچالها بهدست آورد. حلقههای رشد درختان نشاندهندهٔ سالهای مختلف رشد و شرایط محیطی آن سالها هستند. هرچه درخت قدیمیتر باشد، اطلاعات تاریخی بیشتری در خود دارد.
برای بررسی این حلقهها، معمولاً از یک ابزار مخصوص به نام مته استفاده میشود تا استوانهٔ چوبی کوچک از درخت بردارند که به آن مغزهگیری گفته میشود. کاری اجازه گرفت تا چنین نمونههایی از گروهی از کاجهای زیرمیوه زیر قلهٔ ویلر بردارد، از جمله درختی که کوهنوردان محلی آن را «پرمِتئوس» مینامیدند.
نمونهبرداری از این درخت کار آسانی نبود. کاری در مستندی در سال 2001 گفت: «روش معمول برای نمونهبرداری فایده نداشت، چون بزرگترین متههای موجود حتی از چند زاویه هم نمیتوانستند نمونه بگیرند.» در نتیجه، با کسب اجازه از سازمان خدمات جنگلداری، تصمیم گرفته شد پرمِتئوس قطع شود و مقطعی 30 سانتیمتری از تنهٔ آن برداشته شود.
تنه باقیمانده از درخت کهنسال پرومتئوس
کاری حدس زده بود که پرمِتئوس بیش از 4000 سال عمر دارد، اما وقتی بعداً حلقهها را شمرد، تازه متوجه شد که دقیقاً چه چیزی را قطع کرده است. او گفت: «وقتی شروع به شمردن حلقهها کردیم، دیدیم عمر درخت به بیش از 4000 سال میرسد، بعد 4500، سپس 4600 و در نهایت تقریباً 4900 سال. در آن لحظه به خودم گفتم: حتماً اشتباه کردهام، بهتر است دوباره بشمارم و با بزرگنمایی دقیقتر بررسی کنم.»
اشتباهی در کار نبود. پرمِتئوس حدود 4900 سال عمر داشت و در آن زمان پیرترین درختی بود که تاریخگذاری میشد؛ اما حالا دیگر زنده نبود. هیچکس قبل از قطع شدن دقیقاً نمیدانست این درخت چقدر مهم است، اما وقتی مشخص شد، احساس تلخ و دردناکی به همراه داشت.
امروز تنها چیزی که از پرمِتئوس در محل اصلیاش باقی مانده، تنهٔ کوتاه آن است که در میان سنگهای اطراف به چشم نمیآید. اما اگر به مرکز بازدیدکنندگان پارک ملی حوضهٔ بزرگ (Great Basin National Park) در ایالت نوادا بروید، میتوانید قطعهای از تنهٔ درخت را ببینید و حلقههای آن را بشمارید تا خودتان درک بهتری از عمر طولانی این درخت پیدا کنید.
تصویر شاخص مطلب یک درخت کاج زبرمیوه کهنسال را نشان میدهد.
منبع: خبرآنلاین
