مقدمه
حضرت امام خمینی رحمه الله کتاب های متعددی در زمینه فلسفه، عرفان، سیاست، مذهب، اخلاق و سیر و سلوک، اصول، فقه، تفسیر و برخی زمینه های دیگر تالیف نموده و شرح های متعددی نیز بر بعضی رساله ها نوشته اند که بحث درباره تک تک آن ها به طور مبسوط، هم کار دشواری است و هم خارج از عهده این نوشتار. بنابراین، به اختصار، به برخی از کتب و رسائل دست نوشته توسط معظم له و نیز برخی از کتاب هایی که دیگران با استفاده از آثار ایشان جمع آوری نموده اند، به صورت توصیفی اشاره می شود:
1- آثار قلمی حضرت امام رحمه الله
الف - اخلاق و سیر سلوک
1- چهل حدیث. تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء، 1368،13 +3 +556 ص، وزیری.
این کتاب، که حضرت امام رحمه الله در حدود سن چهل سالگی آن را به رشته تحریر درآورده اند، کتابی است که همچون مؤلف بی نظیر آن، از نوادر روزگار و حسنات دهر می باشد.
هر که آن را بخواند، پس از مطالعه آن به یقین خواهد گفت: مؤلف این کتاب فقیهی مسلم، حکیمی محقق، عارفی واصل، مرشدی مهذب، و خلاصه اعجوبه ای است که در علم و عمل، مدارج کمال را پیموده و قله های منیعی را در این راه فتح کرده است.
کتاب مذکور دارای چهل حدیث با شرح و تفسیر می باشد که هفت حدیث آن مربوط به مسائل عقلی و33 حدیث دیگرش درباره اخلاقیات است.
در این کتاب گران سنگ، حضرت امام خمینی رحمه الله به طور مفصل درباره مسائلی که خداوند بزرگ، انسان را از آن نهی کرده بحث نموده اند; مانند ریا، کبر، حسد، غضب، حب دنیا، نفاق، غیبت و وسواس. هم چنین درباره توکل، خوف و رجا، صبر، توبه، ذکر خدا، اخلاص، شکر، عبادت، شناخت خداوند و یقین مباحث ارزنده ای مطرح کرده و به بیان مسائلی از قبیل فطرت، تفکر و علم پرداخته اند.
این اثر گران بها بارها از سوی انتشارات طه و مرکز نشر فرهنگی رجاء به چاپ رسیده است.
حجة الاسلام سیداحمد فهری برحدیث اول تاچهارم این کتاب در244 صفحه شرحی نگاشته اند که انتشارات اطلاعات آن را با نام اربعین در سال 1365 و در قطع وزیری منتشر کرده است.
2- اسرار نماز یا معراج السالکین. چ. دوم، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1372، 18 + 31 +169 +96 ص، وزیری.
این کتاب شریف را در 21 ربیع الثانی 1358 هجری قمری / مطابق با19 خرداد 1318 هجری شمسی نگارش نموده اند که در26 فصل منتشر شده است.
در این کتاب ارزشمند، ایشان به بیان چگونگی نماز، حضور قلب، طهارت با آب و خاک، مکان و لباس و بدن نمازگزار، وقت نماز، سر استقبال کعبه و اسرار واجبات نماز - به زبان خواص اهل عرفان - پرداخته اند.
حجة الاسلام فهری شرحی در307 صفحه بر آن نگاشته اند که انتشارات نهضت زنان مسلمان آن را چاپ و منتشر نموده است. کتاب مزبور در سال 1369 هجری شمسی، به انضمام دست نوشته معظم له از این کتاب، تحت عنوان سر الصلوة، معراج السالکین و صلوة العارفین از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله راهی بازار شد. آیة الله عبدالله جوادی آملی نیز مقدمه ای را در 18 صفحه بر این کتاب افزوده اند.
3- آداب الصلوة. چ. دوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1372،6 + 2 + 2 +19 +316 ص، وزیری.
این کتاب را در تاریخ شنبه دوم ربیع الثانی 1361 هجری قمری، مطابق با 30 فروردین 1321 هجری شمسی تدوین نمودند. کتاب مذکور، که در حقیقت مختصری از کتاب «سرالصلوة » به زبانی ساده تر می باشد، به بیان آداب قلبی و اسرار معنوی نماز می پردازد.
بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران در این کتاب می آورند: «پیش از این رساله ای فراهم آوردم که به قدر میسور از اسرار الصلوة در آن گنجانیدم و چون آن را با حال عامه تناسبی نیست، در نظر گرفتم که سطری از آداب قلبیه این معراج روحانی را در سلک تحریر درآورم، شاید برادران ایمانی را از آن تذکری و قلب قاسی خود را تاثری حاصل آید.»
بر این کتاب نیز سید احمد فهری شرحی نوشته اند که در286 صفحه از سوی نهضت زنان مسلمان به چاپ رسیده است.
4- شرح حدیث جنود عقل و جهل. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1377،16 + 504 ص، وزیری.
این کتاب شرحی بر حدیث جنود عقل و جهل اصول کافی مرحوم کلینی رحمه الله می باشد که در زمینه حدیث شناسی و اخلاق و عرفان دارای ویژگی هایی خاص است. این کتاب، که حضرت امام رحمه الله آن را در رمضان المبارک 1363 ق. تالیف نموده اند، آخرین تالیف اخلاقی - عرفانی ایشان است. در این تالیف، تنها 25 جند از 75 مورد جنود عقل و جهل شرح داده شده و حضرت امام رحمه الله شرح بقیه آن ها را به مجلدی دیگر وانهاده اند که ظاهرا موفق به تدوین آن نشده اند.
ب - سیاسی - مذهبی
1- کشف الاسرار. تهران، کتاب فروشی علمیه اسلامیه،1327،7 + 334 ص، رقعی.
در دوران جوانی حضرت امام رحمه الله کتابی به نام اسرار هزار ساله از طرف وهابیت علیه شیعیان منتشر شد. با انتشار این کتاب فاسد، احساس مسؤولیت، ایشان را بر آن داشت تا ردی بر آن بنویسند و جامعه را از این خطر بزرگ مصون دارند. از این رو، کتاب مزبور را تدوین نمودند. بازتاب چاپ این کتاب در جامعه به حدی بود که تا مدتی پخش آن از سوی دستگاه ستمشاهی ممنوع گردید. حضرت امام رحمه الله در این کتاب، با بیان اهمیت توحید، نبوت، امامت و حکومت فقیه، به شبهاتی درباره شرک، بت پرستی، معجزه، شفاعت، تقیه، غدیر خم، جهاد، مالیات، قانون و مانند آن پاسخ گفته و ویژگی های زیارت جامعه، استخاره، عزاداری و روحانیت را برشمرده و شفا خواستن از تربت ائمه اطهارعلیهم السلام را روشن ساخته اند. هم چنین ایشان در این کتاب گران سنگ، در بخش جداگانه ای، عدم لیاقت رضا خان را برای سلطنت ثابت نموده اند.
کتاب مذکور از ارزش و ویژگی دیگری نیز برخوردار می باشد و آن این که چون حضرت امام رحمه الله مشغول نگارش و تدوین این کتاب بودند، برایشان درد چشمی عارض شد که سخت از آن آزرده خاطر گشتند، ولی لطف الهی در این تدوین، رفیق مؤلف شد، درد چشم ایشان از بین رفت و گویی که هیچ عارضه ای متوجه آن عزیز نبوده است.
2- رساله در تقیه. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378 ش، 120 ص، وزیری.
این رساله را حضرت امام رحمه الله در ماه شعبان 1373 ق. به سبک جدید و با طرح مسائلی ارزنده، تدوین نمودند که در آن مسائلی در ارتباط با اهل سنت و فرقه های آنان و نوعی وحدت که در رابطه با آن ها در دین اسلام و تشیع مطرح می باشد، بیان شده است، در این کتاب، برای اولین بار در کتب فقهی و اصولی، تقیه مداراتی مورد تحقیق کامل واقع شده است.
ج - فلسفی - عرفانی
1- مصباح الهدایه الی الخلافة و الولایة. ترجمه سید احمد فهری، تهران، پیام آزادی، 1360، 14 + 214 + 8 ص، وزیری.
این کتاب را، که از نظر سیر عرفان، نمونه ای از معارف الهیه می باشد، امام خمینی رحمه الله در سن 27 سالگی به رشته تحریر درآورده اند. بعضی از علمای بزرگ معاصر نیز بر آن حاشیه زده اند. در این کتاب، زیبایی و شکوه جمال معنوی حضرت امام رحمه الله به کمال نمایانده شده و از این رو، نزد خواص جایگاهی ممتاز یافته است.
در این اثر، از مباحث توحید، علم الاسماء مسائل مهمی از قبیل بحث بدا، سر قدر، علم حق به اشیا پیش از کثرت، به طریقه حکما گفت وگو شده است. زبان کتاب رسا، زیبا و بهجت افزاست. مسائل غامض و مباحث عالی نبوت و ولایت در عباراتی نسبتا کوتاه، ولی با مهارت تقریر شده است.
این کتاب را آقای سید احمد فهری در 222 صفحه ترجمه کرده که تاکنون بارها چاپ و منتشر گردیده است.
2- شرح دعاء السحر. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1374 4 + 4 + 180 +63 ص، وزیری.
در این کتاب، که حضرت امام رحمه الله در سن 29 سالگی آن را به رشته تحریر درآورده اند، به مباحثی از قبیل دستور دعا کردن، اخلاص، طریقه سلوک، مقام الهی، اوصاف خداوندی، انسان کامل و اسم اعظم پرداخته اند.
کتاب مذکور را حجة الاسلام سید احمد فهری در289 صفحه ترجمه نموده که بارها از سوی نهضت زنان مسلمان و ناشرین دیگر چاپ و پخش گردیده است. متن عربی کتاب در بهمن 1374 هجری شمسی، توسط مؤسسه عروج و زیر نظر مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله به چاپ رسیده و راهی بازار کتاب شده است.
3- ره عشق. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله، 1368،47 ص، وزیری.
این کتاب صحیفه ای اخلاقی، عرفانی و تربیتی از امام رحمه الله خطاب به خانم فاطمه طباطبایی، همسر مرحوم حاج احمد آقا، است که در تاریخ 12 رمضان 1404 با مفاهیمی بلند و معنوی نگاشته شده است. در این اثر، متن نامه حضرت امام رحمه الله خوشنویسی شده و تصویر دست خط مبارک ایشان نیز زینت بخش آن است. در پایان کتاب، فهرست توضیحات و تعبیرات و اصطلاحات آورده شده است.
د - فقه
1- تحریر الوسیله. نجف اشرف، مطبعة الآداب، بی تا، 2 ج، (7 + 662) + (646) ص، وزیری.
این کتاب در سن 64 سالگی حضرت امام رحمه الله در سال 1384 هجری قمری در بورسا، محل تبعید معظم له در ترکیه به رشته تحریر درآمده است و همان حاشیه ایشان بر کتاب وسیلة النجاة مرحوم آیة الله سیدابوالحسن اصفهانی رحمه الله می باشد که با اضافاتی بدین صورت درآمده و بیانگر نظرات فقهی آن حضرت است.
این کتاب بارها از سوی ناشران گوناگون در ایران، بیروت و نجف به چاپ رسیده و از سوی آقایان علی اسلامی و قاضی زاده، زیر نظر حضرات آیات مؤمن قمی و طاهری خرم آبادی و به همت دفتر انتشارات اسلامی در 4 جلد به فارسی منتشر گردیده است.
تا کنون شرح های متعددی بر تحریر الوسیله نوشته شده که در ذیل، به نمونه هایی از آن اشاره می شود:
1- تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله، آیة الله فاضل لنکرانی;
2- انوار الفقاهه، آیة الله مکارم شیرزای;
3- مستند تحریر الوسیله، احمد مطهری;
4- مستند تحریر الوسیله، شهید حاج سید مصطفی خمینی;
5- مصباح الشریعه، حاج شیخ عبدالنبی نمازی;
6- دلیل تحریر الوسیله، حاج شیخ علی اکبر سیفی;
7- شرح تحریر الوسیله، حاج شیخ احمد سبط الشیخ;
8- شرح تحریر الوسیله، آیة الله یوسف صانعی;
9- شرح تحریر الوسیله، آیة الله محمد مؤمن;
10- شرح تحریر الوسیله، ایة الله محمدحسن احمدی فقیه (یزدی).
2- بیع. تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،1407 ه. ق، 5 ج،2396 ص، وزیری.
در خلال اقامت حضرت امام رحمه الله در نجف اشرف و در کنار درس خارج مکاسب، این کتاب توسط معظم له تحریر شده که تاریخ اتمام جلدپنجم آن جمادی الاولی 1369 هجری قمری می باشد.
این کتاب، همچون دایرة المعارفی فقهی است که از کتاب های بسیار مهم در عالم فقه و فقاهت می باشد و درباره احکام خیار، ربا، شرط جواز تصرف، عقود، بیع فاسد و فضولی، بیع وقف، بیع مجهول، حرمت احتکار، رهن، ولایت فقیه، ولایت پدر و سهم امام و سهم سادات در آن به بحث پرداخته اند.
3- طهارة. قم، حکمت، بی تا،3 ج، 832 ص، وزیری.
این کتاب، که بر اساس ترتیب «شرایع » نگاشته یافته است، جلد اول آن درباره دماء ثلاثه بحث می کند و حضرت امام رحمه الله آن را در روز شنبه 22 ربیع الاول 1376 هجری قمری به اتمام رسانده اند.
در جلد دوم آن، وارد بحث تیمم شده اند و مسائلی از قبیل «بر آنچه تیمم صحیح است »، «جاهایی که باید تیمم کرد»، «اگر تیمم نکرد و غسل و وضو گرفت چه می شود» را مطرح نموده اند. این جلد از کتاب در تاریخ 11 شعبان 1376 هجری قمری به اتمام رسیده است.
در جلد سوم، بحث نجاسات، اقسام آن و احکام نجاسات بیان گردیده و احکام منی، مردار، مس میت، خون، سگ، خوک، شراب، عصیر عنبی، فقاع، کافر، منکر ضروری، منافقان، ولدالزنا، عرق جنب از حرام و عرق شتر نجاستخوار توضیح داده شده است. این جلد از کتاب در سال 1377 هجری قمری به نگارش درآمده است.
4- مکاسب محرمه. با مقدمه سیدمحمد هاشمی، تحقیق فنی: مؤسسه امام صادق علیه السلام، قم،1373، 1 ج، (22 + 484 + 10) + (432 + 112) ص، وزیری.
حضرت امام رحمه الله درباره حرمت انتفاع به نجس و میت، کذب، قمار، بیع میت، بیع سگ، حکم عصیر، بیع سلاح، حرمت تصویر، غنا، غیبت و استماع آن در این کتاب به بحث پرداخته اند. این مجموعه در جمادی الاولی 1380 ه. ق. تحریر شده است.
5- رساله ای مشتمل بر چند فایده در بعضی مسائل مشکله 6- رساله احکام (توضیح المسائل). تصحیح آیة الله رضوانی، تهران، راه امام،1359،337 + 11 ص، وزیری.
در این کتاب گران بها، که در برگیرنده نظرات فقهی حضرت امام رحمه الله در احکام فرعیه می باشد، قریب 2895 مساله شرعی بیان گردیده که تاکنون به زبان های گوناگونی از سوی ناشران، در تیراژهای بسیار گسترده، در سراسر دنیا به چاپ رسیده است.
7- عروة الوثقی مع تعلیقة الامام الخمینی. قم، وجدانی، بی تا،726 ص، وزیری.
عروة الوثقی را مرحوم علامه طباطبائی قدس سره تهیه و تنظیم نموده اند و مراجع عالیقدر شیعه نظرات فقهی خود را بر آن حاشیه زده اند.
انتشارات دارالفکر نیز مجموعه نظرات فقهی حضرت امام رحمه الله را در مجموعه ای به نام تعلیقة علی العروة الوثقی در تاریخ 1375 هجری قمری در 368 صفحه وزیری منتشر کرده است.
ه - اصول
1- طلب و اراده. ترجمه سید احمد فهری، تهران، انتشارات علمی - فرهنگی، 1362، 162 ص، وزیری.
این رساله در ردیف مسائل علم اصول به شمار می رود که حضرت امام رحمه الله در آن با سبکی خاص، نقدهایی بر اصولیان ذکر کرده اند و از این نظر حایز اهمیت است.
این رساله همچنین به مساله طلب و ارداه - که یکی از موضوعات موسوعه علم اصول است - پرداخته و آن را از لحاظ فلسفی، عرفانی و روایی دقیقا ریشه یابی کرده است. هم چنین به مسائلی از قبیل جبر و تفویض، معنای کلام و متکلم، اراده حق تعالی، اراده انسان، و بیان حقیقت سعادت و شقاوت پرداخته است.
2- الاستصحاب. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1375،456 ص، وزیری.
این رساله به بحث درباره اصالت صحت در فعل غیر مسلمان - که بحثی ضروری است پرداخته و تحقیقی نیز در حکم قرعه ارائه داده. در این رساله ارزشمند، قاعده تجاوز و فراغ نیز بررسی شده و از آن دو به عنوان یک قاعده، که قاعده تجاوز می باشد، بحثی مطرح گشته است. نگارش رساله مذکور در تاریخ 9 رمضان 1370 هجری قمری پایان یافته است.
3- نیل الاوطار فی بیان قاعدة «لاضرر و لاضرار».
این کتاب تقریرات درس خارج اصول حضرت امام رحمه الله می باشد که به همراه جلد سوم تهذیب الاصول - آیت الله جعفر سبحانی - به چاپ رسیده است.
4- التعادل و التراجیح. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1375، 218 + 55 ص، وزیری.
این رساله را حضرت امام رحمه الله درسال 1370 هجری قمری تالیف نموده و بحث مهم اصولی تعادل و تراجیع را دقیقا مورد بررسی قرار داده اند. این کتاب، که در خصوص منشا اختلاف ادله تقیه، دخالت زمان و مکان در احکام شرعی و چگونگی انتخاب خبر موثق بحث می کند، درجمادی الاولی 1370 ق. به پایان رسیده است.
این رساله تحت عنوان «رسالة فی التعادل و التراجیح » در جلد دوم کتاب الرسائل با تذییلات آیة الله مجتبی تهرانی نیر به چاپ رسیده است.
5- رساله در موضوع علم اصول.
در این رساله پر اهمیت، امام امت رحمه الله موضوع علم اصول را مشخص نموده اند; چنانچه ایشان در این رساله می آورند: «چون این مطلب عار است بر اصولیین که موضوع اصول معلوم نشود، در این رساله مساله را حل می نماییم.
6- انوار الهدایة فی التعلیقة علی الکفایة. قم، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1372، 2 ج، (15 + 385 +39) + (443 + 45) ص، وزیری.
تعلیق مزبور در اول جمادی الاولی سال 1368 هجری قمری به پایان رسیده و در سال 1413 ه. ق. راهی بازار کتاب گردیده است. حضرت امام رحمه الله در این کتاب، که تعلیقی بر کفایة الاصول مرحوم آخوند خراسانی می باشد، مباحث قطع، ظن و شک را به طور مبسوط مورد کنکاش قرار داده اند.
7- مناهج الوصول الی علم الاصول. چ دوم، قم، مؤسسه تنظیم و نشر اثار امام خمینی رحمه الله،1373، 2 ج، (419 + 11) + (339 +67) ص، وزیری.
این کتاب اصولی نیز که از آثار گران سنگ روح خداست، به موضوعات اوامر، نواهی، مفاهیم، عام و خاص، و مطلق و مفید می پردازد و طالبان دانش حوزوی را با علم اصول آشنا می کند.
8- الاجتهاد و التقلید. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1377، 200 ص، وزیری.
این کتاب در سال 1370 ق. تالیف شده و به موضوعات اجتهاد و تقلید پرداخته است.
9- تقریرات اصولیه.
این کتاب، تقریرات درس اصول مرحوم آیة الله العظمی بروجردی است که به قلم حضرت امام رحمه الله تحریر شده است. کتاب مزبور از آغاز تعریف و موضوع علم اصول تا مباحث قطع و ظن را در برمی گیرد.
10- رسالة فی قاعدة من ملک. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1378، 100 ص، وزیری.
11- رساله فی حجیة خبر اصحاب الاصول و الکتب.
در این رساله که در 30 صفحه، ضمن جلد سوم کتاب الطهارة معظم له به چاپ رسیده، درباره قاعده اجماع و تفاوت اصل و کتاب بحث شده است.
12- رساله فی قاعدة الید.
این رساله،که تقریرات درس حضرت آیة الله العظمی بروجردی; می باشد، به زودی از سوی انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله به چاپ خواهد رسید.
و - تعلیقات و حواشی
1- حاشیه بر مصباح الانس و شرح آن مفتاح الغیب.
2- حاشیه بر فصوص الحکم قیصری.
3- تعلیقة علی شرح فصوص الحکم و مصباح الانس. با مقدمه محمدحسن رحیمیان، قم، پاسدار اسلام،406 ه. ق.،327 ص، وزیری.
این کتاب در بخش اول خود، «تعلیقات علی شرح فصوص الحکم قیصری » را آورده و در بخش دوم، «تعلیقات علی مصباح الانس قونوی » را داراست.
در سال 1355 ه. ق.، حضرت امام رحمه الله در سن 35 سالگی نگارش آن را به پایان رسانده است.
لازم به ذکر است که متن کتاب فصوص الحکم را محی الدین عربی تالیف نموده و داوود بن محمود بن محمد رومی قیصری بر آن شرح زده است. هم چنین کتاب مصباح الانس در شرح مفتاح غیب المجمع و الوجود را ابی المعالی صدرالدین محمد بن اسحاق قونوی نوشته و محمد بن حمزة بن محمد بر آن شرح زده است.
این مجموعه درباره مسائلی همچون وجود، اسما و صفات خداوند، جوهر و عرض، عالم مثالی، نبوت، رسالت، ولایت، حکمت ها و فصول فاتحه بحث می کند.
چنانچه علامه شهید مرتضی مطهری رحمه الله فرموده اند، درک این کتاب در قرن اخیر فقط توسط افراد انگشت شماری ممکن است و تعلیق حضرت امام رحمه الله بر این شرح ها، نشان از عظمت علمی آن رهبر فرزانه دارد.
4- حاشیه بر اسفار اربعه.
متاسفانه تنها مقدار کمی از این حاشه به خط حضرت امام رحمه الله موجود می باشد و بخش آخر آن در دست نیست.
5- حاشیه بر رساله شرح حدیث راس الجالوت قاضی سعید قمی و شرح مستقلی بر همان حدیث.
این کتاب، علاوه بر آن که شرح حدیث مزبور را به عهده دارد، حاوی مطالب عمیق و عرفانی در زمینه مسائل توحیدی است و حضرت امام رحمه الله در تاریخ 22 ربیع المولود 1348 ه. ق. آن را به پایان برده اند.
6- حاشیه ای بر شرح دعای سحر.
این حاشیه در شرح کتاب دعای سحر بوده و بر اساس همان محور شرح دعای سحر، به عنوان تکمیل متن، از سوی ایشان، اضافاتی نگاشته شده است.
7- تعلیقات و حواشی بر کتاب ارث. مرحوم حاج ملا هاشم خراسانی. قم، چاپ سنگی، بی تا، 120 ص، به انضمام اصل رساله.
کتاب ارث، که یکی از کتاب های مشکل حوزه های علمیه در بحث فقه می باشد، بعضی از مشکلات خود را در این کتاب با عظمت حضرت امام رحمه الله حل شده یافته است.
8- التعلیقه علی الفوائد الرضویة. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1375، 190 ص، وزیری.
فوائد الرضویه نام شرحی است بر حدیث احتجاج حضرت علی بن موسی الرضاعلیه السلام با راس الجالوت یهودی که مرحوم حکیم کوچک قاضی سعید قمی نگاشته است. حضرت امام رحمه الله بر این کتاب تعلیقات متعددی نگاشته اند که پایان تالیف آن 22 ربیع المولود 1348 ق. می باشد. این کتاب، همراه با اصل متن، فهرست و پاورقی های توضیحی منتشر شده است.
ز - مجموعه پیام ها و سخنرانی ها
1- صحیفه انقلاب. تهران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلام، 1368، 38 ص.
این کتاب که برای اولین بار در تاریخ مذکور به چاپ رسیده، در بر گیرنده متن کامل وصیت نامه سیاسی الهی حضرت امام رحمه الله می باشد که همراه با دست خط معظم له تدوین شده است. این صحیفه تاکنون به ده ها زبان خارجی ترجمه و منتشر گردیده است.
آقای علیرضا اسماعیلی جمکرانی نیز کتابی در 192 صفحه منتشر کرده که زحمت انتشار آن را مؤسسه چاپ و نشر عروج به عهده داشته است. مؤلف در این کتاب، که متن اصلی آن 164 صفحه می باشد، علاوه بر توضیحاتی در خصوص وصیت نامه حضرت امام رحمه الله 318 پرسش و پاسخ از وصیت نامه - ویژه دانشجویان دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی - مطرح کرده است. چاپ اول این کتاب در زمستان 1375، چاپ دوم آن در پاییز1376 و چاپ سوم آن در زمستان 1377 منتشر گردیده است.
2- ندای حق. تهران، کمیل،1357، 448 ص، وزیری.
مجموعه ای از پیام ها، مصاحبه ها و سخنرانی های امام امت رحمه الله از تاریخ 17/7/1357 هجری شمسی تا 30 آبان 1357 که شامل 8 پیام،33 مصاحبه و 31 سخنرانی رهبر انقلاب در نخستین هفته های اقامت در پاریس می باشد که به وسیله «اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا» و «انجمن اسلامی دانشجویان در امریکا و کانادا» گردآوری شده است.
2 - کتب تدوین شده از آثار امام رحمه الله
الف - اخلاق و سیر و سلوک
1- مبارزه با نفس یا جهاد اکبر. تنظیم سید حمید روحانی، چ. سوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373، 5 +7 +63 ص، رقعی.
این کتاب بخش هایی از بیانات شیوا و سازنده امام خمینی رحمه الله در زمینه مسائل اخلاقی است که در آستانه ماه مبارک رمضان و فرصت های مناسب دیگر، در نجف اشرف ایراد شده است.
حضرت امام قدس سره در این کتاب گران بها، علاوه بر بیان فضایل اخلاقی، روحانیان بیدار و انقلابی را نسبت به خطرهای موجود در جامعه آگاه ساخته اند.
ب - سیاسی - مذهبی
1- حکومت اسلامی یا ولایت فقیه. تنظیم سید حمید روحانی، چ. دوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373،7 + 15 + 4 + 142 + 1 ص، وزیری.
این کتاب مجموعه سیزده سخنرانی درباره حکومت اسلامی است که حضرت امام رحمه الله در فاصله 13 ذی القعده 1389 هجری قمری تا 2 ذی الحجه 1389 هجری قمری / 1/11/1348 تا 20/11/1348 در ایام اقامت در نجف اشرف ایراد نموده اند.
نخست یاران آن رهبر خردمند، این کتاب را در بیروت به چاپ رساندند و هم زمان در ایران، اروپا، امریکا، پاکستان و افغانستان پخش گردید. این کتاب پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1356 در ایران با نام نامه ای از امام موسوی کاشف الغطاء به ضمیمه جهاد اکبر چاپ شد.
پس از پیروزی انقلاب، کتاب مزبور حضور چشم گیری در جامعه پیدا کرد و امروز نیز در سر لوحه برنامه کاری حامیان ولایت و طرفداران انقلاب اسلامی قرار دارد. کتاب یاد شده علاوه بر بیان مفصل مساله «ولایت فقیه » و تبیین موضوع انتصاب ولی فقیه، ضرر مقدس مآب های احمق را گوشزد نموده است.
2- شؤون و اختیارات ولی فقیه. تهران، اداره کل انتشارات و تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1365،3 + 4 +116 +23 ص، وزیری.
این کتاب ترجمه صفحات 459 - 520 جلد دوم کتاب البیع معظم له می باشد که به بیان مطالبی از قبیل لزوم تشکیل حکومت اسلامی، ویژگی های حاکم اسلامی، وجوب تشکیل حکومت بر فقها، حق تصرف فقیه در سهم امام، شرط عدالت و وثاقت در ثبوت ولایت مؤمنان و مزاحمت فقیه نسبت به شخص عادل می پردازد.
ج - تفسیر
1- تفسیرسوره حمد. تهیه وتنظیم علی اصغرربانی خلخالی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1400 ه. ق، 125 +6 ص، رقعی.
مجموعه 5 جلسه تفسیر حضرت امام رحمه الله از سوره حمد که در آذر و دی 1358 هجری شمسی در برنامه «با قرآن در صحنه » از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش گردید، در این کتاب به چاپ رسیده است. این برنامه متاسفانه به دلیل شکوه ناآشنایان و بیماری آن حضرت، برای همیشه تعطیل گردید و تشنگان معارف را محروم گذارد.
مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله در بهار 1375 هجری شمس با الحاق تفسیر سوره حمد از کتاب سر الصلوة و ضمیمه نمودن معنای بسمله و دیگر فقرات سوره حمد در آثار مکتوب و شفاهی ایشان به آن، کتابی با همان نام در 282 صفحه در اختیار علاقمندان قرار داد.
2- تفسیر سوره علق. تهران، حجر، بی تا،27 ص، رقعی.
بخشی از مجموعه مباحث حضرت امام رحمه الله در برنامه «با قرآن در صحنه » در تفسیر سوره علق می باشد که در این کتاب به چاپ رسیده است.
د - فقه
1- رسالة فی الاجتهاد و التقلید. قم، اسماعیلیان، 1358 ه. ق، وزیری.
این رساله، که تقریر درس خارج حضرت امام رحمه الله می باشد، مباحث ولایت فقیه، قضای اسلامی، مسائل اجتهاد و تقلید را مورد بحث قرار داده است.
2- زبدة الاحکام. تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1404 ه. ق،273 ص، رقعی.
در این کتاب، حضرت امام خمینی رحمه الله به بیان مسائل تقلید، طهارت، نماز، روزه، زکات، خمس، دفاع، بیع و طلاق پرداخته اند.
3- مساله قضاوت. ترجمه محمد امینی، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1360، 68 ص، وزیری.
این کتاب ترجمه بحث قضاوت از تحریر الوسیله می باشد که توسط آقای محمد امینی به فارسی برگردانده شده است. در این کتاب، مسائلی از قبیل مساله قضاوت، خصوصیات و وظایف قاضی، چگونگی اظهارات مدعی، دفاعیات متهم، شاهد و کیفیت سوگند، احکام ید چگونگی ابلاغ حکم قاضی به قاضی دیگر مطرح گردیده است.
4- استفتائات. قم، دفتر انتشارات اسلامی،1366، 1372، 2 ج، (520) + (632) ص، وزیری.
این کتاب دربرگیرنده پاسخ های حضرت امام رحمه الله به سؤالات فقهی اقشار مردم درباره مسائل تقلید، طهارت، نماز، روزه، زکات، خمس، حج، امر به معروف، نهی از منکر، دفاع، مکاسب محرمه، شفعه، صلح، اجاره، امانت، مضاربه، شرکت، دین و قرضی، رهن، حواله، وکالت، وقف، وصیت، کفاره، غضب و گناهان کبیره می باشد. جلد سوم این کتاب نیز از سوی همان ناشر به چاپ خواهد رسید.
5- استفتائات رزمندگان. کرمان، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، با همکاری لشکر 41 ثارالله،1376، 84 ص، رقعی.
این کتاب که در هجده قسمت و شش فصل دسته بندی شده، دربرگیرنده 204 استفتاء از حضرت امام رحمه الله در زمنیه مسائل جبهه است که توسط نگارنده تدوین گردیده و اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان کرمان آن را به چاپ رسانده است.
از جمله مسائلی که این کتاب به آن پرداخته، احکام دفاع، احکام برخورد با دشمن، احکام غنایم جنگی، احکام روحانیان، احکام فرماندهان، رعایت اصول نظامی، احکام رانندگان و احکام مجروحان، معلولان و شهدا می باشد.
6- احکام جبهه. تهران، تبلیغات و انتشارات ستاد مرکزی سپاه، 1365، 255 ص، رقعی.
مجموعه ای از فتاوای حضرت امام خمینی رحمه الله درباره مسائل مورد نیاز جبهه ها به وسیله حجة الاسلام علی محمد اسدی می باشد که تحت عنوان مزبور به چاپ رسیده است.
7- مناسک حج، چ. پنجم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1370، 272 ص، رقعی.
این کتاب علاوه بر ترجمه بعضی از مسائل حج کتاب تحریر الوسیله، قریب 550 مساله جدید از حضرت امام رحمه الله را درباره اعمال حج دربردارد.
8- الخلل فی الصلوة. بی جا، مطبعه مهر، بی تا،309 ص، وزیری.
از جمله کتاب های ارزنده و ارزشمند امام رحمه الله که به بیان مسائلی از قبیل فرق بین جهل و سهو و نسیان، حکم نماز پشت به قبله، وقت های نماز، شک، مسائل نماز و نماز مسافر پرداخته همین کتاب است. مطالب این کتاب در نجف اشرف تدریس شده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی ناشران مهر،اسماعیلیان و چاپ محمد قم منتشر و پخش گردیده است. شیوه حضرت امام رحمه الله در تالیف این کتاب، سبکی کاملا نوین است که واجد نوعی پویایی می باشد.
9- رساله فی تعیین الفجر فی اللیالی المقمره. شرح و تفسیر محمدحسن احمدی فقیه، تهران مرکز نشر مدرس،1367، 29 +3 ص، رقعی.
رساله مذکور به موضوعاتی از قبیل تعیین لیالی، بیان منشا فجر، صورت وضع خورشید و ماه و زمین در لیالی مقمره، وقت نجومی و فجر، فجر صادق و فجر کاذب پرداخته است.
10- احکام بانوان و مادران. گردآورنده عبدالرحیم موگهی، قم، شفق، 1370، 240، رقعی.
مطالب این کتاب از عروة الوثقی، استفتائات، تحریر الوسیله و توضیح المسائل امام خمینی رحمه الله استخراج شده است.
11- رساله آموزشی. تنظیم رضا قربانیان قم، دفتر انتشارات اسلامی،1363،116 ص، رحلی.
این رساله منتخبی از توضیح المسائل، استفتائات و تحریر الوسیله امام خمینی رحمه الله و حواشی معظم له بر عروة الوثقی می باشد. آقای قربانیان تلاش کرده تا با روشی نوین، مسائل اولیه ای را که مورد ابتلای همگان است، در این کتاب جمع آوری نماید.
12- احکام روزه. گردآورنده عبدالرحیم موگهی، قم، نمایشگاه و نشر کتاب، 1411، رقعی.
این کتاب شامل مقدمات احکام، احکام تقلید، احکام روزه، استفتائات و سؤالات شرعی روزه داران و مفاهیم و اصطلاحات احکام آن است که با استفاده از فتاوای حضرت امام خمینی رحمه الله تنظیم شده است.
13- 380 استفتاء جدید از امام امت. گردآورنده ع - ق، قم، موسسه ونشرفرهنگ اهل بیت علیه السلام، 1404 ه. ق.، 100 ص، رقعی.
380 استفتا از حضرت امام رحمه الله درباره تقلید، مطهرات، نماز، روزه، خمس، زکات، حج، معاملات، حجاب، نکاح و قوانین دولت اسلامی دراین کتاب گردآمده است.
14- احکام فقهی در سفرهای خارجی. تدوین محمدحسین فلاح زاده، قم، معروف، 1374، 168 + 8 ص، رقعی.
مسائل ویژه ای که در مسافرت های خارج از کشور، به خصوص کشورهای غیر اسلامی، مورد ابتلا می باشد، در این کتاب آمده است. مطالب این کتاب بیش تر بر اساس تنظیم مرسوم ابواب فقه آورده شده که مطابق با فتاوای بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، حضرت امام خمینی رحمه الله است.
15- مجموعه ای از فتاوی جدید امام خمینی. تهران، انجمن اسلامی کارمندان دادگستری مرکز، 1361،96 ص، رقعی.
کتاب مزبور مشتمل بر فتاوی جدید حضرت امام رحمه الله درباره نماز، روزه، خمس، زکات، ارز، فروش چک و سفته، بعضی احکام مربوط به زن، روضه خوانی، قمه زنی و اعتیاد است.
16- نجاة العباد. قم، بی نا، 1378. ق، 2 ج، (202) + (155) ص، وزیری.
جلد اول درباره مباحث تقلید تا احکام عمره و جلد دوم درباره احکام معاملات تا احکام طلاق می باشد.
17- ره توشه حج. تدوین علی محمد اسدی، قم، جهان آرا، 1362، 100 ص، پالتویی.
این کتاب در برگیرنده فتاوی، استفتائات و توصیه های امام خمینی رحمه الله به حجاج است.
18- احکام تقلید و اجتهاد. گردآوری عبدالرحیم موگهی، چ. سوم، قم،1376، دفتر تبلیغات اسلامی، 234 ص، وزیری.
این کتاب بیان گر احکام تقلید و اجتهاد مطابق با فتوای امام خمینی رحمه الله است.
19- احکام ویژه بانوان در حج. تهیه و تنظیم: محمدحسین فلاح زاده، تهران، مشعر، 1371،86 ص، رقعی.
این کتاب بیان کننده احکام ویژه بانوان در حج مطابق با فتوای امام خمینی رحمه الله است. در این کتاب، فتاوای آیات عظام: خوئی، گلپایگانی و اراکی رحمهم الله نیز ذکر شده است.
20- استفتائات اختصاصی بانوان مطابق با فتوای امام. تهیه و تنظیم: حسین متقی، قم، زائر، 1378، 65 ص، وزیری.
این کتاب در برگیرنده مسائل خاص بانوان در فتوای امام خمینی رحمه الله است.
21- احکام نماز: وقت شناسی، قبله شناسی. تهیه و تنظیم: محمد وحیدی، چ. هشتم، قم، دفتر تبلیغات اسلامی، 1375، 191 ص، رقعی.
در این کتاب، احکام نماز، وقت شناسی و قبله شناسی در فتوای امام خمینی رحمه الله به طور مبسوط بیان گردیده است.
ه - اصول
1- الرسائل. قم، المطبعة العلمیه، 1385 ه. ق.، 2 ج،576 ص، وزیری.
حضرت امام رحمه الله مباحث اصولی «لاضرر و لا ضرار»، استصحاب، تعادل و تراجیح، اجتهاد، تقلید و تقیه را در این کتاب مورد بحث قرار داده اند. این کتاب با تذییلات حاج شیخ مجتبی طهرانی به چاپ رسیده است.
2- تهذیب الاصول. تدوین آیة الله جعفر سبحانی، چ. سوم، قم، دارالفکر،1367، 1002 ص، وزیری.
کتاب مذکور تقریرات درس اصول حضرت امام در قم می باشد که درباره مسائل عام و خاص، امارت، ظن، حکم واقعی و ظاهری، خبر واحد، برائت، اشتغال، قاعده لاضرر، اجتهاد و تقلید بحث می کند.
3- بدائع الدرر فی قاعدة نفی الضرر. چ دوم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1484 ه. ق; 140 +36 ص، وزیری.
این کتاب که مشتمل بر فهرست آیات، احادیث، اسمای نبی خاتم صلی الله علیه وآله، اعلام، اشعار، اسمای کتب وارده در متن کتاب، اماکن، طوایف، کلمات، وقایع، مصادر و موضوعات می باشد، پس از پیروزی انقلاب اسلامی به جمع کتب ارزشمند کشورمان پیوست.
حضرت امام رحمه الله در این کتاب قاعده «لاضرر و لاضرار» فرق بین ضرر و ضرار را تشریح نموده اند.
و - شعر
1- دیوان امام. با مقدمه فاطمه طباطبائی، خوشنویسی جلیل رسولی، چ. سوم، تهران، موسسه تنظیم و نظر آثار امام خمینی، 1374،3 + 14 + 314 + 124 ص، وزیری.
حضرت امام رحمه الله در دوران جوانی، غزلیات فراوانی سروده بوده و آن ها را در دفتری نیز گردآوری نموده بودند، اما متاسفانه در جریان سفرهای پیاپی ایشان، این دفتر مفقود گردید.
پس از آن نیز سروده هایی از ایشان در دست بود که برخی به خط خود ایشان ثبت گردیده بوده، تعدادی نیز به وسیله همسر گرامیشان استنساخ شده و در دفترچه ای گردآوری شده است. این دفترنیز درجریان تغییرمکررمحل سکونتشان مفقودگردیده است.
برخی از دست نوشته های باقیمانده، در پی هجوم ماموران ساواک به منزل و کتابخانه شخصی ایشان از دست رفت; اما نسخه ای چند از آثار منظوم قدیمی ایشان، که در دست ارادتمندان و دوستان آن حضرت چونان امانتی ارزشمند نگاه داری می شد، به تدریج با ارسال به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله جمع آوری شد.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز حضرت امام رحمه الله بنابه خواهش و اصرار فراوان بانو فاطمه طباطبائی - همسر حاج احمد آقا - اشعاری در قالب های متنوع و با مضامین عرفانی سرودند.
تمامی سروده های پس از پیروزی انقلاب و آثار به دست آمده از سروده های قدیم ایشان در مجموعه ای به نام دیوان امام گردآوری شد و بعد از رحلت آن بزرگوار از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله در اختیار علاقه مندان به آن پیرمراد قرار گرفت.
فرهنگ دیوان امام نیز کتاب جداگانه ای است که علاقه مندان به این دیوان را در دست یابی به مقصود یاری می رساند.
2- سبوی عشق. گردآوری و تنظیم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، تذهیب کریم صفایی، خط جلیل رسولی، چ. دوم، تهران، سروش، بی تا، 22، وزیری.
مجموعه از غزل های عارفانه حضرت امام رحمه الله که از سال 1365 - 1378 سروده اند، در این کتاب جمع آوری شده و به شکلی بسیار زیبا به چاپ رسیده است.
3- باده عشق. خوشنویسی جلیل رسولی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1373،87 ص، وزیری.
این کتاب حاوی بخشی از غزلیات و رباعیات حضرت امام خمینی رحمه الله و نامه های عرفانی آن بزرگوار به خانم فاطمه طباطبائی - همسر گرامی مرحوم حاج احمد آقا خمینی - است.
4- نقطه عطف. چاپ ششم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1376،96 ص، وزیری.
مجموعه ای از اشعار حضرت امام رحمه الله به همراه نامه ای از آن حضرت خطاب به فرزند گرامیشان، حاج احمد آقا، تحت عنوان مزبور منتشر گردیده است.
5- محرم راز. خوشنویسی جلیل رسولی و ناصر جواهرپور، چ چهارم، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1373،96 ص، وزیری.
تعدادی از غزلیات و رباعیات منتشر نشده حضرت امام رحمه الله و نامه ای دیگر از آن حضرت خطاب به حاج احمد آقا در تاریخ 27 ربیع الثانی 1480 ه. ق. 28 آذر 1365 ه. ق. در این کتاب درج گردیده است.
6- شرح و تفسیر و موضوع بندی دیوان امام. تهیه و تنظیم: قادر فاضلی، قم، فضیلت علم، 1378،536 + 8، وزیری.
این کتاب که از ص 33 -226 فرهنگ موضوعی دیوان امام خمینی رحمه الله را در برگرفته است از ص 227 - 325 متن کامل دیوان معظم له را نیز به همراه دارد.
نویسنده در بخش پایانی کتاب به شرح و تفسیر دیوان پرداخته است وی در بخش فرهنگ موضوعی از149 غزل و117 رباعی و چند قصیده دیوان،653 موضوع استخراج نموده که هر یک در زمینه کارهای فرهنگی و هنری راه گشاست.
ز - مجموعه پیام ها و سخنرانی ها
1- صحیفه نور. تهران، با مقدمه مقام معظم رهبری، تهیه و تدوین انتشارات سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با همکاری انتشارات سروش، 22 ج، وزیری.
این مجموعه در برگیرنده پیام ها، اطلاعیه ها، سخنرانی ها، حکم ها و تلگراف های حضرت امام رحمه الله پیش از 15 خرداد 1342 هجری شمسی تا پایان حیات آن حضرت می باشد که با حفظ نظم تاریخی آن، به ترتیب آورده شده است.
مفتاح صحیفه - راهنمای صحیفه نور - نیز یاوری در راه یابی آسان و سریع به مقصود در کلام امام خمینی رحمه الله است که در 281 صفحه از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله به بازار عرضه گردیده است.
2- کوثر. با مقدمه حجة الاسلام حاج سید احمد خمینی، تهران، مؤسسه نشر و اثار امام خمینی;، 1372، وزیری.
تمامی سخنرانی های حضرت امام رحمه الله همراه با شرح وقایع انقلاب اسلامی - نگاهی به سیر حوادث نهضت اسلامی از آغاز تا رحلت حضرت ایشان - این مجموعه گران قدر را «کوثر» نموده است.
این مجموعه، که تاکنون چند جلد از آن راهی بازار کتاب شده، در یک دوره 30 جلدی از سوی انتشارات مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله در حال چاپ می باشد.
3- پیام انقلاب. گردآورنده م. د. قاجار، تهران، پیام آزادی و رسا، 1362،7 ج، وزیری.
این کتاب دربرگیرنده مجموعه پیام ها و بیانات حضرت امام رحمه الله از آغاز نهضت تا سال 1358 ه. ش. می باشد.
چهار جلد از این مجموعه که بیانات امام امت تا پایان سال 1357 هجری شمسی را در برگرفته به وسیله انتشارات پیام آزادی و سخنرانی های ایراد شده در سال 1385 هجری شمسی در سه جلد توسط انتشارات رسا منتشر شده است.
4- خمینی و جنبش. بی جا، بی نا، 1352، 105 ص، رقعی.
این کتاب در برگیرنده تعدادی از سخنرانی های حضرت امام رحمه الله از پیش از پانزده خرداد 1342 هجری شمسی تا زمان اقامت ایشان در عراق می باشد.
تعدادی از اعلامیه ها، نامه ها و فتاوای ایشان نیز آذین بخش این کتاب خمینی و جنبش است.
5- پیام ها، سخنرانی ها و اعلامیه های امام خمینی رحمه الله. تهران، مؤسسه تحقیقاتی و انتشاراتی نور، 1361 - 1362،7 ج، وزیری.
این مجلات با همکاری دفتر پژوهش امور هنری و نمونه سازی وزارت آموزش و پرورش، روزنامه جمهوری اسلامی و آقای مسعود نوری تنظیم و منتشر شده است:
جلد اول این کتاب در برگیرنده سخنرانی ها و اعلامیه های حضرت امام رحمه الله از سال 1323 تا هجرت به پاریس; جلد دوم مربوط به شش ماهه اول سال 1359، جلد سوم متعلق به شش ماهه دوم سال 1359; جلد چهارم و پنجم شامل سخنرانی های ایشان در سال 1360; و جلدهای ششم و هفتم در برگیرنده سخنرانی ها و اعلامیه های مربوط به سال 1361 هجری شمسی می باشد.
6- طلیعه انقلاب اسلامی. تهران، ستاد انقلاب فرهنگی و مرکز نشر دانشگاهی،1363،393 ص، وزیری.
115 مصاحبه خبرنگاران خارجی با حضرت امام رحمه الله در نجف اشرف، پاریس - نوفل لوشاتو - و پنج مصاحبه ایشان در قم تا تاریخ 28 آذر139 در این کتاب گرد آمده است.
ح - کتاب های منتخب
1- امام و روحانیت. گردآوری و چاپ دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، تهران، 1362،583 + 82 ص، وزیری.
این کتاب مجموعه دیدگاه ها و سخنان امام عزیزرحمه الله درباره روحانیت را در برمی گیرد.
این کتاب علاوه بر نظرگاه کلی حضرت امام رحمه الله درباره روحانیان، نظرات معظم له درباره روحانیان بزرگواری همچون مرحوم شیخ انصاری، مرحوم میرزای شیرازی، شهید شیخ فضل الله نوری، آیة الله حائری یزدی، مرحوم مدرس، آیة الله سید ابوالحسن اصفهانی، آیة الله بروجردی، آیة الله کاشانی، آیة الله حکیم، علامه طباطبائی رحمه الله و بعضی از شهدای گرانقدر روحانیت در تاریخ انقلاب اسلامی ایران را بیان می دارد.
2- در جست و جوی راه از کلام امام. تهران، امیرکبیر، 1361 -1363، 22 ج، رقعی.
این مجموعه که بخش قابل توجهی از سخنان موضوعی حضرت امام رحمه الله را در برمی گیرد، در هر مجلد، به موضوعی خاص اختصاص دارد: دفتر اول. مستضعفین و مستکبرین (151 ص)، دفتر دوم. جنگ و جهاد (279 ص)، دفتر سوم. زن (84 ص)، دفتر چهارم. شهید و شهادت (83 ص) دفتر پنجم. شخصیت ها (107 ص)، دفتر ششم. رهبری انقلاب اسلامی (82 ص)، دفتر هفتم. نهادهای انقلابی (243 ص)، دفتر هشتم. روحانیت (390 ص)، دفتر نهم. ملت، امت (690 ص)، دفتر دهم. انقلاب اسلامی، (447 ص)، دفتر یازدهم. ملی گرایان (75 ص)، دفتر دوازدهم. ضد انقلاب (167 ص)، دفتر سیزدهم. گروه های سیاسی (330 ص)، دفتر چهاردهم. استعمار و ابرقدرت ها (609 ص)، دفتر پانزدهم. جهان اسلام و نهضت های آزادی بخش (349 ص)، دفتر شانزدهم. سلطنت و تاریخ ایران (551 ص)، دفتر هفدهم. آزادی (333 ص)، دفتر هیجدهم، ارتش (307 ص)، دفتر نوزدهم. فلسطین و صهیونیزم (197 ص)، دفتر بیستم. اقلیت های مذهبی (60 ص)، دفتر بیست و یکم. دانشگاه و انقلاب فرهنگی (266 ص)، دفتر بیست و دوم. فرهنگ و تعلیم و تربیت.
هر کتاب از کتاب های این مجموعه، که درباره یکی از موضوعات مزبور به بحث پرداخته، در برگیرنده برخی از نظرات حضرت امام رحمه الله درباره آن موضوع می باشد.
3- الامام فی مواجهة الصهیونیه. ترجمه خضر نورالدین، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، بی تا، 191 ص.
این کتاب برگزیده ای از سخنرانی ها و فتاوی امام خمینی در طول مبارزه طولانی با استعمار و مزدورانش در دوران انقلاب اسلامی و پس از آن می باشد.
4- حج; کنگره عبادی، سیاسی. گردآوری: مرکز تحقیقات و انتشارات حج، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، بی تا،207 ص.
کتاب مذکور مجموعه سخنان و پیام های حضرت امام امت رحمه الله درباره مسائل حج می باشد.
این کتاب دربرگیرنده سخنرانی ها و پیام های امام خمینی از سال 1349 هجری شمسی تا سال 1364 می باشد که معظم له درباره «حج » بیان و صادر فرموده اند. هم چنین متن عربی این کتاب در 300 صفحه، به وسیله «مرکز تحقیقات و انتشارات حج » ترجمه، چاپ و پخش گردیده است.
5- حج در کلام و پیام امام خمینی. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله 1371، 164 + 15 ص، وزیری.
این کتاب مجموعه موضوع بندی شده رهنمودهای امام خمینی رحمه الله در زمینه حج می باشد که در سخنرانی ها و پیام های آن حضرت در مناسبت های گوناگون پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی منعکس گردیده است.
در بخش ها و فصل های جداگانه موضوعات جایگاه حج، ابعاد معنوی اجتماعی و سیاسی حج، و فلسفه اعمال حج مورد بررسی قرار گرفته است.
6- آیین انقلاب اسلامی. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله،1373، 501 +36 ص، وزیری.
گزیده ای از اندیشه ها و آراء امام خمینی رحمه الله در ابواب توحید، معاد، نبوت، اسلام، امامت، علل و زمینه های انقلاب اسلامی، فرهنگ و جامعه، تربیت، اصول سیاست خارجی، انتخابات، آزادی، جایگاه مردم و اقتصاد گرد آمده است.
7- حکومت از دیدگاه امام خمینی رحمه الله. تهران، اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران، 424 +16 ص، وزیری.
این کتاب نظرات حضرت امام رحمه الله را در زمینه دین و سیاست، ضرورت حکومت، اهداف حکومت ها، شروعیت حکومت، اصول و مبانی حکومت در اسلام، شرایط رهبری، شؤون و اختیارات ولی فقیه در جامعه اسلامی و نقش مردم در نظام الهی بیان می کند.
8- اخلاق کارگزاران در کلام و پیام امام خمینی. تهیه و تنظیم بنیاد مستضعفان و جانبازان انقلاب اسلامی قم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1372، 751 +33 ص، وزیری.
این کتاب در خصوص صفات مسؤولان در نظام اسلامی، وظایف مسؤولان در مقابل یکدیگر، وظایف مردم و مسؤولان در مقابل یکدیگر و رسالت افراد سفارتخانه ها در نگاه امام می باشد.
9- تبیان.
این مجموعه که تاکنون ده ها مجلد آن از سوی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله به چاپ رسیده و همچنان ادامه دارد، گزیده آراء و اندیشه های امام خمینی رحمه الله رابه صورت جداگانه در برمی گیرد. هر مجلد از این کتاب در برگیرنده موضوع خاص می باشد که با همت معاونت پژوهشی مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله گردآوری شده است.
امر به معروف و نهی از منکر، خودباختگی و خودباوری، قرآن کتاب هدایت، عدل الهی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله، معاد، انتخابات و مجلس، جایگاه زن، قیام عاشورا در کلام و پیام امام خمینی، ایثار و شهادت، اسلام ناب، صدور انقلاب، روحانیت و حوزه های علمیه، تاریخ معاصر ایران، جنود عقل و جهل، نماز، حج، فلسطین، ولایت فقیه، جهان اسلام از دیدگاه امام خمینی و جوانان از جمله عناوین این دفاتر هستند.
10- کلمات قصار. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1372، 231 ص، وزیری.
این مجموعه که در برگیرنده پندها و حکمت هایی از امام خمینی رحمه الله در موضوعات گوناگون است، در قالب جملاتی کوتاه، مشتاقان را با اندیشه حضرت امام رحمه الله آشنا می کند و همچون جرعه ای از کوثر همیشه جاری، کام تشنگان سیر و سلوک را شهد نابی و شاهدان سوخته جان را جرعه آبی و رهروان طریق انقلاب الهیش را چراغ راهی است.
مندرجات این مجموعه فرازهایی منتخب و برگرفته از متن بیانات، پیام ها و تالیفات حضرت امام می باشد که تحت عناوین و موضوعات گوناگون اعتقادی، تربیتی، سیاسی و اجتماعی، در چهاربخش ترتیب و تنظیم یافته است.
11- از بلندای عرفان. تهران، ستاد مرکزی برگزاری سال امام خمینی رحمه الله، 1378، 48 ص، پالتویی.
این کتاب در برگیرنده یکصد نکته عرفانی و اخلاقی از حکیم و عارف کامل، حضرت امام خمینی رحمه الله، است.
12- وعده دیدار. تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1374، 155 + 111 ص، وزیری.
مجموعه ای از نامه های حضرت امام رحمه الله، به مرحوم حجة الاسلام حاج سیداحمد خمینی در این کتاب نیز آمده است. این کتاب مزین به تمامی دست نوشته های آن حضرت نیز می باشد.
13- امام، جنگ و شهادت. گردآورنده: منوچهر وکیلیان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1362، 150 ص، رقعی.
این کتاب شامل دو بخش است که بخش اول آن مربوط به سخنان حضرت امام رحمه الله درباره جنگ و بخش دوم آن درباب شهادت می باشد.
منابع مورد استفاده گردآورنده پیام ها و سخنرانی های امام خمینی رحمه الله در سال 1359 و 1360 و روزنامه اطلاعات تا مهر 1361 بوده است.
14- امام در برابر صهیونیسم. تهران، دفتر سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 1361، 250 +36 رقعی.
این کتاب مجموعه دیدگاه ها و سخنان معظم له درباره رژیم اشغال گر قدس می باشد که طی سخنرانی ها و نوشته های ایشان از سال 1341 تا 1361 ه. ش بیان نموده اند.
15- آزادی از دیدگاه امام خمینی رحمه الله. تهیه کننده مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، چ. دوم، تهران، ستاد نمایندگی ولی فقیه در سپاه، 1378،66 + 5 ص، رقعی.
گزیده ای از رشحات قلم حضرت امام خمینی رحمه الله درباره مفهوم آزادی در اسلام و قلمرو آن در مطبوعات و مواردی دیگر در هفت فصل ویک ضمیمه تحت عنوان مزبور گردآوری شده است.
16- امام خمینی رحمه الله و جهاد سازندگی. استخراج و تنظیم مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله و روابط عمومی جهاد سازندگی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی رحمه الله،1377، 65 +6 ص، رقعی.
این کتاب که بر اساس سخنرانی ها، احکام، پیام ها و دیدارهای حضرت امام رحمه الله با جهادگران صورت پذیرفته، بر اساس تقدم تاریخی، دیدگاه های ایشان را درباره جهاد سازندگی روشن می کند.
17- بلاغ. تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1361، 2 ج، (228) + (203) ص، رقعی.
بخشی از این مجموعه به سخنان حضرت امام رحمه الله از سال 1342 -1357 اختصاص دارد و بخشی دیگر به سخنان ایشان تا سال 1361.
سخنان معظم له در موضوعات گوناگون به ترتیب حروف الفبا تنظیم گردیده که علاوه بر موضوعات مهمی همچون ابرقدرت ها، اخلاق، اسلام، انقلاب، تقوا، جوان، حکومت، دانشگاه، حوزه، زن، سیاست، شهادت، عدل، فرهنگ، قانون، مجلس، ملت، وحدت و ولایت فقیه، سخنان ایشان درباره نبی اکرم صلی الله علیه وآله، امام زمان علیه السلام، حضرت سیدالشهداءعلیه السلام و حضرت فاطمه زهراعلیهاالسلام نیز آمده است.
18- روحانیت طلایه دار اسلام فقاهت از دیدگاه امام خمینی. گردآوری واحد بررسی و پژوهش های علمی، انتشارات میقات، تهران، میقات، 1361،87 ص، رقعی.
این کتاب دارای 6 فصل می باشد که فصل اول آن درباره انگیزه استعمار از مبارزه علیه روحانیت تشیع، فصل دوم در خصوص دسیسه چینی های جبهه استکبار علیه روحانیت، سومین فصل در زمینه نقش روحانیت در تاریخ اسلام و فصل های بعدی به ترتیب، درباره کفر ستیزی روحانیت، ولایت فقیه و تهذیب نفس از دیدگاه حضرت امام رحمه الله سخن می گوید.
19- سخن آفتاب. تهیه و تدوین معاونت فرهنگی سازمان تبلیغات اسلامی، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1370، 278 ص، وزیری.
این کتاب، که در برگیرنده مباحث ولایت، حکومت، و شخصیت حضرت آیة الله خامنه ای در کلام حضرت امام خمینی رحمه الله، و شخصیت و راه امام امت رحمه الله در کلام مقام معظم رهبری می باشد، در چهر بخش تنظیم گردیده است:
بخش اول. ولایت و حکومت در کلام امام رحمه الله، برگرفته از کتاب ولایت فقیه و صحیفه نور; بخش دوم. شخصیت امام خمینی رحمه الله در کلام آیة الله خامنه ای; بخش سوم. راه امام رحمه الله در کلام آیة الله خامنه ای; و بخش چهارم. آیة الله خامنه ای از کلام امام رحمه الله، شامل سخنان و احکام امام رحمه الله به ایشان است.
20- صدا و سیما در کلام امام خمینی رحمه الله. تهیه و گردآوری روابط عمومی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، تهران، سروش،1363،249 ص، وزیری.
بخش اول این کتاب شامل فرازهایی از بیانات حضرت امام رحمه الله درباره صدا و سیما تا 22 بهمن 1363 ه. ش. می باشد. بخش دوم نیز متن کامل این بیانات را در بردارد.
21- قرآن باب معرفت الله. تهران، پیام آزادی، 1370، 102 ص، وزیری.
این کتاب در برگیرنده سخنان حضرت امام رحمه الله درباره قرآن مجید می باشد که از کتاب های صحیفه نور، اربعین حدیث و آداب الصلوة گردآوری شده است.
22- روشنفکری و روشنفکران در ایران از دیدگاه حضرت امام خمینی رحمه الله. جمع آوری و تدوین مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، تهران، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت،1377، 304 ص، رقعی.
این کتاب در برگیرنده مباحث روشنفکری و روشنفکران پیش از انقلاب اسلامی و عملکرد آنان پس از پیروزی انقلاب و نحوه مقابله با توطئه های آنان از منظر امام امت رحمه الله می باشد.
23- زن از دیدگاه امام خمینی. چ. چهارم، تهران، نهضت زنان مسلمان، 1361،199 +7 ص، رقعی.
سخنان حضرت امام رحمه الله درباره زن در این کتاب جمع آوری شده که در پایان نیز به فهرست موضوعی ای ارائه شده است.
24- دیدگاه های امام خمینی. به کوشش لطیف راشدی، قم، دارالجیل المسلم، 1362،119 ص، رقعی.
دیدگاه های حضرت امام رحمه الله را درباره ارتش، اسرائیل، وحدت، هدف، قانون، عاشورا، مسؤولیت قلم، و انقلاب در این کتاب مطرح گردیده است. هم چنین در قسمتی از این کتاب نیز جدیدترین استفتائات ایشان نقل شده است.
25- آمریکا از دیدگاه امام. مرکز تحقیقات اسلامی نمایندگی ولی فقیه در سپاه، 78 ش، ستاد نمایندگی ولی فقیه در سپاه، تهران،319 +33 ص، رقعی این کتاب دیدگاه حضرت امام رحمه الله را درباره ملت آمریکا، آمریکا و رژیم پهلوی، آمریکا و سازمان های بین المللی، آمریکا و جهان سوم، آمریکا و منطقه خاورمیانه، عوامل آمریکا، طرفداران آمریکا، آمریکا و جنگ تحمیلی، نظام اسلامی و رابطه با آمریکا، شرایط ایجاد مناسبات بین نظام اسلامی و آمریکا، سیاست های آمریکا در مبارزه با انقلاب اسلامی و استراتژی مبارزه با آمریکا بیان می کند.
در ملحضات کتاب مذکور، کلمات قصار امام راحل درباره آمریکا آورده شده است و در قسمت پایانی، شاخصه های اسلام آمریکایی و اسلام ناب محمدی صلی الله علیه وآله در نگاه امام بیان شده است.
آخرین صفحات کتاب مربوط به فهرست جنایت ها و دخالت های آمریکا در ایران است.
