عمر بن ابی مسلم

ابوعلی ، محدّث شیعی، از راویان حدیث شیعه در عصر امام حسن عسکری علیه السلام (شهادت 260 ق) و پس از آن، از تاریخ تولّد و وفاتش اطلاعی در دست نیست. قراین نشان می دهند که وی در دهه های نخستین سده سوم دیده به جهان گشود و در دهه های پایانی همین سده (حدود 280 ه) چشم از جهان فرو بست. از محل تولّد او آگاهی نداریم، اما از زادگاه خود به سامرّاء آمد و ظاهرا در این شهر اقامت دایم داشت. بنابراین، محل وفات او می بایست شهر سامرّاء بوده باشد. درباره زندگی و دوران تحصیل او گزارشی نیافتیم، تنها طوسی وی را از اصحاب امام حسن عسکری علیه السلام به شمار آورده و درباره صحّت و درستی احادیث او سکوت کرده است.

برخی از احادیث و گزارش های باقی مانده از او حاکی از آن هستند که وی با امام حسن عسکری علیه السلام رابطه ای نزدیک داشته و با آن امام مکاتبه می کرده است؛ چنان که ماجرای مرد مصری به نام سیف بن لیث در زمان مهتدی عبّاسی (حکومت: 255 256 ق)، که تازه وارد سامرّاء شده بود و اموال او توسط شفیع خادم (کارگزار مهتدی عبّاسی) غصب شده بود، گواه این مطلب است. همچنین وی در اثر مکاتباتش با امام حسن عسکری علیه السلام ، بعضی از کرامات آن امام را نیز دیده است. در مکاتبه ای که وی از امام حسن عسکری علیه السلام خواست تا اسمی برای فرزندی که در شکم جاریه اش دارد انتخاب کند، آن حضرت نام فرزندش را «زینب» گذاشت و این پیش گویی باعث شگفتی و اعتقاد بیشتر او به امام حسن عسکری علیه السلام گردید.

با اینکه وی در زمان امام حسن عسکری علیه السلام از شهرت قابل اعتنایی برخوردار بود، بسیاری از گوشه های زندگی و سوابق علمی اش در پرده ای از ابهام قرار دارند، حتی از شاگردان و استادان او اطلاع درستی نداریم؛ چنان که از تألیفات و آثار قلمی او نیز گزارشی دیده نشده است. تنها کسی که می توان او را شاگرد وی معرفی نمود فردی به نام اسحاق بن محمّد است که شخصیت او نیز ناشناخته است.