چکیده
از کلمات لغویان استفاده می شود که معنای اصلی «وحی» انتقال پنهانی است؛ همان گونه که در اصطلاح، تفهیم اختصاصی احکام و معارف از جانب خدا بر بندگان خاص خویش برای هدایت مردم است، که مخصوص انبیا علیهم السلام می باشد.
کلام» هم در لغت، اصوات پی در پی و دارای معناست، ولی «کلام الهی» لفظی و مانند کلام آدمیان نیست؛ چرا که خداوند دارای شکل و هیأت و اعضا و جوارح نیست و قایم بر هوا یا اجسام دیگر نمی باشد، اگرچه ممکن است جسمی تجلّی گاه کلام خدا باشد.
کلام خداوند نفسی هم نیست، زیرا غیر از علم چیز دیگری به نام کلام نفسی منشأ کلام نخواهد بود.
می توان ادعا کرد که تکلّم الهی (سخن گفتن) از صفات فعل است، اما کلام الهی در مواردی که پیامبران مورد خطابند، همان حقایق و معارف الهی است که بر قلب آن ها القا می شود و از طریق علم حضوری قابل درک است.
البته حقیقت کلام الهی (وحی رسالی) برای ما قابل درک نیست؛ زیرا اختصاص به انبیا دارد، اگرچه با دلایل و براهین قاطع به وجود آن می توان پی برد.
مفهوم «وحی»
دانشمندان علم لغت برای واژه «وحی» کاربردهای متعددی، مانند نوشته، پیام، الهام، سرعت و کلام پنهان، بیان کرده اند،(1) اما همان گونه که ابن فارس و بعضی دیگر از لغویان گفته اند، معنای اولیه وحی انتقال پنهانی مطلب است و این معنا در تمام کاربردهای آن لحاظ شده.(2) همان سان که در قرآن، کلمه «وحی» در موارد متعددی، مانند «وحی غریزی» (نمل: 6867)، وحی به معنای «اشاره» (مریم: 1011)، وحی به معنای «الهام» (قصص: 7) و «وحی رسالی» (شوری: 51) به کار رفته است و در همه این موارد، مسأله پنهان بودن مطلب وجود دارد.
«وحی» در اصطلاح اسلامی، عبارت است از: تفهیم اختصاصی احکام و معارف از جانب خدا بر بندگان خاص خود برای هدایت مردم. چنین وحی ای ویژه انبیای الهی علیهم السلام است.
مرحوم علّامه طباطبایی در این زمینه می فرماید:
در ادبیات دینی در اسلام، چنین مقرّر شده است که وحی جز بر تکلّم خدا با پیامبرانش اطلاق نشود.(3)
