جولین آسانژ؛ موسس ویکی‌لیکس، افشاگر بزرگ

وب سایت مجله دیجی کالا: هوادارانش او را یک مرد جسور می‌دانند که جنبشی برای حقیقت‌یابی راه انداخته. اما برای مخالفان، فقط یک بیمار تشنه‌ی توجه است که با افشای عمومی اطلاعات حساس، جان انسان‌های زیادی را به خطر انداخته.

اطرافیانِ آقای آسانژ او را فردی قوی، باانگیزه و بسیار باهوش توصیف می‌کنند که البته توانایی خارق‌العاده‌ای در هک کردن رایانه‌ها دارد. در سال 2006 وب‌گاه «ویکی‌لیکس» (Wikileaks) را برای انتشار عکس‌ها و مدارک محرمانه راه‌اندازی کرد. اما در آوریل 2010 میلادی اسنادی را بر‌ملا کرد که نشان می‌داد سربازان آمریکایی از یک بالگرد به 18 غیرنظامی در عراق شلیک کرده و آن‌ها را کشته‌اند. با انتشار این خبر، ویکی‌لیکس و آسانژ به صدر اخبار دنیا رسیدند.

 

ولی فقط کمی بعد در بریتانیا و پس از این‌که او را به اتهام آزار جنسی در سوئد تحت پیگرد بین‌المللی قرار دادند، بازداشت شد. مسوولان سوئدی اعلام کردند که تنها هدف آن‌ها، بازجویی از او به‌خاطر ادعای تجاوز جنسی به یک زن سوئدی و تعرض به یک زن دیگر است. آسانژ هردو اتهام را رد کرد و مدعی شد ساختگی و سیاسی هستند.

 

پناهندگی سیاسی

ماه‌های بعد را در انگلستان و در منطقه‌ای روستایی به مبارزه برای عدم استردادش به سوئد گذراند. نهایتا در فوریه‌ی 2011 دادگاه «وست‌مینستر» (Westminister) انگلیس حکم استرداد او را صادر کرد. این حکم بعدا در دادگاه تجدید نظر آن‌جا هم تایید شد.

 

او باز هم به حکم اعتراض کرد. در 14ام جون 2012 دادگاه عالی بریتانیا موقتا اجرای حکم را برای بررسی درخواست استیناف آسانژ متوقف کرد. آسانژ از فرصت به‎وجود آمده استفاده کرد و به سفارت اکوادور در لندن پناهنده شد. دولت اکوادور هم که رابطه‌ی خوبی با ایالات متحده نداشت پناهدگی‌اش را در 16 آگوست 2012 پذیرفت. نگرانی آسانژ از این است که او را بعد از استرداد به سوئد، تحت فشار آمریکا به خاطر افشای اسناد محرمانه به این کشور بفرستند.

در این میان دولت بریتانیا اعلام کرد که علی‌رغم خواسته‌ی وزیر خارجه‌ی اکوادور مبنی بر احترام به تصمیم مقامات این کشور، اجازه‌ی عبور بی‌دردسر او از سفارت تا فرودگاه را نخواهد داد، چراکه او قانونا موظف به بازگشت به سوئد و شرکت در دادگاه آن کشور است.

 

وزیر خارجه‌ی سوئد نیز مجددا تاکید کرد که تنها دلیل استرداد او رسیدگی و تحقیق کامل درباره اتهامات یاد‌شده است. دادستانی سوئد در 13 آگوست 2015 بعد از انقضای زمان معین دادگاه برای بازگردانی و بازجویی در مورد اتهام تعرض جنسی، از پیگرد آسانژ به این خاطر دست کشید؛ اما او کماکان در مورد اتهام بزرگ‌تر تجاوز جنسی با معضل مواجه است.

 

از کودکی تا حال

جولین آسانژ تمایلی به صحبت درباره‌ی گذشته‌اش نشان نمی‌دهد اما رسانه‌ها بعد از افشاگری‌های ویکی‌لیکس دست‌بردار او نیستند. جولین پاول آسانژ در 3 جولای 1971 در شهر «تاونزویل» (Townsville) در ایالت کویینزلند استرالیا به دنیا آمد.

والدینش بازیگر دوره‌گرد تئاتر بودند به همین دلیل بیشتر کودکی‌اش در سفر گذشت. آتش عشقش تند بود و خیلی زود در 18 سالگی پدر شد. بعد هم قبل از آن‌که به خودش بیاید درگیری‌های بازداشت و اتهام‌های جنسی، دوره‌اش کردند. ریاضیاتش خیلی خوب بود و توسعه‌ی اینترنت و رایانه فرصتی را در اختیار جولین گذاشت تا بتواند از استعدادش استفاده کند؛ ولی تجمیع استعداد و اینترنت برای او جز مشکل و دردسر چیز دیگری نداشت.

 

در 1995 آسانژ و دوستش به انجام دادن ده‌ها هک غیرقانونی متهم شدند. حتی با این‌که هم‌دستان هکر او موفق شدند کارآگاهان مربوط به پرونده را شناسایی کنند، باز هم آسانژ دست‌گیر و مجرم شناخته شد. دادگاه، او را به پرداخت چندین هزار دلار [استرالیا] محکوم کرد. در آن شرایط تنها گزینه‌ی فرار از زندان را جلوی خود می‌دید ولی نهایتا به گذراندن دوره‌ی محکومیت تن داد.

سه سالِ بعد را با نویسنده و محققی به نام «سوئِلِت دری‌فِس» (Suelette Dreyfus) گذراند. موضوع تحقیق آن‌ها قسمت‌های تاریک اینترنت بود. دری‌فس و آسانژ نتیجه‌ی تحقیقات‌شان را طی کتابی منتشر کردند که از قضا با اقبال عمومی مواجه شد. این کتاب «زیرزمین» (Underground) نام داشت و به فروش بالایی رسید.

دری‌فس، آسانژ را محققی بسیار توانا می‌داند که به موضوعات اخلاق، عدالت و عملکرد دولت‌ها علاقه‌ی زیادی دارد. آسانژ بعد از انتشار کتابش به دانشگاه ملبورن رفت و دوره‌‌ای در زمینه‌ی فیزیک و ریاضیات گذراند. در آن‌جا به عضویت افتخاری تشکل ریاضیات درآمد و حتی پازلی با فرمول‌های پیچیده‌ی ریاضی ابداع کرد.

 

کاریزمای آسانژ

او در سال 2006 ویکی‌لیکس (wikileaks.org) را به همراه جمعی از هم‌فکران اینترنتی‌اش راه انداخت تا به افشای اسناد محرمانه‌ای که از هک کردن سرورهای مختلف به‌دست می‌آورند بپردازند. آسانژ در سال 2011 در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی گفت: «برای حفظ امنیت منابع‌مان ناگزیر بودیم فعالیت‌ها را گسترش دهیم، همه‌چیز را رمزگذاری کنیم و ارتباطات و نفرات خود را در سراسر جهان پخش کنیم. به‌مرور در این کار مهارت پیدا کردیم. حتی یک بار هم مورد یا منبعی را از دست ندادیم ولی خوب نمی‌توانستیم از همه انتظار داشته باشیم به اندازه‌ی ما خودشان را به خطر بیندازند.»

او دوباره مانند دوران کودکی به زندگی دوره‌گردی روی آورده بود و مقر وبگاه را هم مدام با خود جابه‌جا می‌کرد. «رافی خاچادوریان» گزارش‌گر مجله‌ی نیویورکر که چندین هفته را با او در سفر گذرانده می‌گوید: «آسانژ می‌تواند بدون خوراک مسیرهای طولانی را برود و با اندکی خواب تمرکز کامل در کار داشته باشد.» ظاهرا شرایط کودکی، او را مهیای این شیوه‌ی زندگی کرده بود.

 

    گزارشگر نیویورکر می‌گوید: «[آسانژ] فضا را طوری می‌کند که دیگرانی که به او نزدیک هستند مدام بخواهند مراقبش باشند و برای ادامه‌ی کار کمکش کنند. به نظرم این مسائل به کاریزمای او برمی‌گردد و این‌که می‌تواند انسان‌ها را به تسخیر خود درآورد.»

«دنیل اشمیت» (Daniel Schmitt)، یکی دیگر از بنیان‌گذاران ویکی‌لیکس، آسانژ را این‌گونه توصیف می‌کند: «او یکی از معدود کسانی است که حقیقتا به تغییر مثبت این جهان اعتقاد دارد. او از آن دست انسان‌هایی است که حتی حاضر می‌شوی خطرات فوق‌العاده را به جان بخری تا برای رسیدن او به هدفش کمکی کرده باشی.»

اما شهرت آسانژ به بعد از انتشار اسناد شلیک نظامیان آمریکایی به غیرنظامیان عراقی بر‌می‌گردد. آسانژ در ماه‌های جولای و اکتبر 2010 ویدیوی مربوط به این اتفاق را به همراه تعداد زیادی از اسناد طبقه‌بندی‌شده‌ی نظامی آمریکا در عراق و افغانستان منتشر کرد.

 

چندی بعد در ویکی‌لیکس اسناد دیگری شامل 5 میلیون ایمیل مقامات رده‌بالا را که از سرویس‌های اطلاعاتی آمریکایی به‌دست آورده بود انتشار داد. از آن به بعد مشکل مالی به مشکلات دیگرش افزوده شد؛ چراکه بسیاری از نهادهای مالی آمریکا کمک‌های مالی‌ای که به او شده بود را بلوکه کردند.

 

مبارزات طاقت‌فرسای قانونی

موضوع تجاوز و تعرض جنسی که از سوی دادگاه‌های سوئد پیگیری می‌شود به‌شدت روند کاری او را تحت تاثیر قرار داد. اما آسانژ از همان وقت گفت که انگیزه‌ی این اتهام‌ها سیاسی است و هدف این است که ذهن‌ها را از مطالب منتشرشده در ویکی‌لیکس دور نگه دارد.

 

ولی از اتهامات جنسی سوئدی‌ها فارغ نشده بود که در بریتانیا او را به نشر اکاذیب و فعالیت رسانه‌ای خلاف، متهم کردند. آسانژ از وقتی در بریتانیا دستگیر شد درگیر دادگاه‌های مختلف بود. پیش از آن‌که به قرار وثیقه در خانه تحت نظر قرار بگیرد هشت روز را هم در زندان گذراند. ماجرای او در دادگاه‌های بریتانیا هم به درازا کشید و علی‌رغم پذیرش اولیه‌ی دادخواستش مبنی بر عدم استرداد، در نهایت نظر دادگاه بر مسترد کردن او به سوئد قرار گرفت.

جولین آسانژ با توجه به صحبت‌های رییس جمهور اکوادور آقای «رافائل کورا» (Rafael Correa) و نزدیکی نظرات‌شان دست کمک‌خواهی به او دراز کرد. آقای کورا هم در مصاحبه‌ای با شبکه‌ی «راشا تودی» (Russia Today) آسانژ و فعالیت‌های او در ویکی‌لیکس را ستود.

 

حضورش در سفارت اکوادور در لندن با مصاحبه‌ها و سخن‌رانی‌های زیادی همراه بود. اما کمی بعد نگرانی‌هایی درباره‌ی سلامتی‌اش مطرح شد. در اکتبر 2012 سفارت اکوادور اعلام کرد که اقدامات پیش‌گیرانه برای حصول اطمینان از دستگیر نشدن آسانژ در زمان مراجعه به بیمارستان انجام شده؛ ظاهرا وضعیت ریه‌های او بسیار خطرناک شده بود.

 

اما به هر ترتیب بیماری او به طریقی تحت کنترل درآمد و دو سال بعد در آگوست 2014 در کنار وزیر خارجه‌ی اکوادور ظاهر شد و خبرهای روزنامه‌ها مبنی بر ترک سفارت و مراجعه به بیمارستان را تکذیب کرد. در تمام این مدت، بازجوی سوئدی پرونده‌ی آسانژ از استرداد او به این کشور کوتاه نیامده است.

 

در ماه مارس به او پیشنهاد دادند فرایند بازجویی را در لندن انجام دهد؛ ولی وقتی حقوق‌دان‌ها او را از یک قانون در این رابطه مطلع کردند از این کار منصرف شد. ظاهرا بر اساس قوانین سوئد مادامی که تفهیم اتهام صورت نگرفته باشد حکمی درباره‌ی متهم قابل اجرا نیست و آن‌ها قصد داشتند از این طریق آسانژ را به دام بیندازند.

آسانژ در این‌باره گفت که از این بابت بسیار سرخورده شده و دستگاه قضای سوئد را به نشنیدن وقایع از طرف خود متهم کرد. در قوانین سوئد رسیدگی به اتهامات، محدودیت زمانی دارد و بسته به شدت جرم برای رسیدگی به آن، زمان تعیین می‌شود. زمان بررسی به اتهام تعرض جنسی چند وقتی است تمام شده اما اتهام سنگین‌تر تجاوز هنوز در جریان است و تا 2020 فرصت رسیدگی دارد.

در سال 2014 آسانژ به سازمان ملل شکایت برد که به‌طور غیرقانونی او را در بازداشت غیر‌مستقیم قرار داده‌اند و او نمی‌تواند محوطه‌ی سفارت را بدون آن‌که دستگیر شود ترک کند. در فوریه‌ی 2016 سازمان ملل به نفع آسانژ حکم داد و بازداشت او را نادرست دانست.

 

سازمان ملل حق آزادی او در قدم زدن آزادانه را تایید کرد. اما علی‌رغم حکم سازمان ملل، دولت بریتانیا با بی‌اعتنایی آن را مردود اعلام کرد. پلیس این کشور مجددا تصریح کرد که اگر جولین آسانژ از سفارت خارج شود فی‌الفور دستگیر خواهد شد. در حال حاضر او در سفارت اکوادور با آینده‌ای نامعلوم اقامت دارد.