پای حرف های دکتر محمد حسین صالحی سورمقی دارو ساز
حتماً شما هم وقتی برای خرید به میوه فروشی ها و یا سوپرهای بزرگ میوه می روید، بالای قفسه میوه ها جعبه هایی قرمز رنگ را دیده اید که تمبر هندی های خشک شده اما در همان شکل و شمایل طبیعی بسته بندی شده اند و در دو نوع ترش و شیرین عرضه می شوند. این نوع بسته بندی تمبرها خیلی وقت است که به کشورمان آمده اند. پیش ازاین آنها را فقط در بسته های کوچک تر و به قول معروف تمبرهندی های گوشتی که البته نمک هم به عنوان افزودنی به آنها اضافه می شد،می دیدیم. درحالی که امروزه محتویات بسته های قرمز رنگ جای انواع قدیمی را گرفته اند و به دلیل طعم خوشایندشان بسیاری از ما، آنها را نه فقط به تنهایی و به عنوان یک میان وعده بلکه در طبخ غذاهایمان نیزبه کار می بریم. اما بیایید با خواص این میوه ونحوه مصرف بهتر آن، بیشتر آشنا شویم. دکترمحمد حسین صالحی سورمقی، استاد دانشکده داروسازی دانشگاه تهران و متخصص در زمینه گیاهان دارویی درباره ویژگی های این میوه به نکات جالبی اشاره کرده اند که مطالعه شان خالی از لطف نیست.
قبل از هرچیزباید بگوییم که درخت تمبر هندی بسیار آهسته رشد می کند و عمری طولانی دارد. دکتر صالحی در مورد ویژگی های این گیاه می گوید: «تمبرهندی درختی است مرتفع و بلند که ابتدا در هندوستان و آفریقای شمالی رویش داشته است ولی امروزه به علت موارد استفاده فراوان در اکثر مناطق گرم نیز کشت می شود. این درخت از خانواده نخودها و شبیه باقلا به شکل غلاف و نیام بوده و با کمی خمیدگی همراه است. این غلاف ها 10 سانتی متر طول داشته وهر یک از آنها بین 3 تا 10 دانه قرار دارد که البته خوردن گوشت اطراف این دانه ها برای ما لذت بخش است به این ترتیب که ابتدا پوست آن را کنده و محتویات نرم دور دانه ها خورده می شود. شاید باور نکنید اما در ایران، این درخت در استان های هرمزگان و سیستان و بلوچستان پرورش می یابد.همان طور که گفتیم، آب و هوای مناسب کشت تمبر هندی اقلیم گرم و مرطوب است و در مناطقی که دارای این آب و هوا باشند، تمبر هندی را می توان، به راحتی پرورش داد.»
چه خواصی دارد؟
دکتر صالحی درباره خواص این میوه می گوید» «مهم ترین مواد شناخته شده موجود در تمبر هندی ترکیبات اسیدی از جمله اسید سیتریک، مالیک و تارتاریک و مواد معدنی نظیر پتاسیم و کمی پکتین است.در پوست درخت تمبرهندی نیز مقداری تانن وجود دارد و سرشاخه های جوان و سبز این درخت دارای مقادیر زیادی ویتامین های گروه Bاست.»
این متخصص در ادامه می افزاید: «از قدیم معتقد بودند که تمبرهندی مثل یک ملین و مسهل عمل می کند اما تحقیقات سال های اخیر اثرات دیگری را برای آن به اثبات رسانده اند از جمله اینکه خاصیت ضد درد، ضدباکتریایی و ضد ویروسی داشته و برای از بین بردن انگل ها و کرم های بدن توصیه می شود. علاوه بر تمامی خواص یاد شده، این میوه یک اشتها آور بوده و منبعی از آنتی اکسیدان ها نیز به حساب می آید. ایشان در ادامه اضافه می کند که خوردنش به همراه غذا به هضم آن کمک می کند. به علاوه مصرفش برای کاهش تهوع کمک کننده بوده بنابراین اضافه کردن آن به غذا به خصوص در وعده غذایی افرادی که مشکل گوارشی دارند، توصیه می شود.»
پیش از این گفتیم که تمبرهندی آنتی اکسیدان دارد. دکتر صالحی دراین باره می گوید، این میوه حاوی مقادیرقابل ملاحظه ای کاروتن، ویتامین Cو برخی فلاونوییدهاست. به طوری که می تواند جایگزین خوبی برای ویتامینC درافرادی باشد که دچار کمبود این ویتامین هستند اما فراموش نکنید که خشک شده این میوه دارای مقادیر کمتری از این ماده مغذی است. اگر زیاد سرما می خورید، می توانید برای کاهش دفعات بیماری و بهبودی سریع تر، درمیان وعده هایتان تمبرهندی میل کنید. در ضمن،اگر دچار گلودرد شده اید، می توانید تمبرهندی را در آب حل کرده و قرقره کنید تادرد گلویتان به سرعت بهبود یابد.
این متخصص اضافه می کند که بسیاری از اختلالات گوارشی از جمله اختلالات صفراوی با مصرف تمبرهندی بر طرف می شود و افرادی که کلسترول خون شان بالا است، می توانند برای کاهش چربی خون شان تمبرهندی بخورند. بنابراین، برای داشتن قلب سالم عادت به خوردن تمبر هندی های خشک شده به دلیل نداشتن حتی مقدارجزیی نمک، به افراد مستعد به خصوص میانسالان پیشنهاد می شود.
تمبرهندی؛ مستقیم یا غیرمستقیم؟
شما دوست دارید تمبرهندی را چطور میل کنید؟ دکتر صالحی می گوید: «تمبرهندی را می توان به دو طریق مصرف کرد. در واقع نحوه استفاده از آن به طور مستقیم و غیر مستقیم است. بعضی از افراد که خوراکی های ترش را بیشتر می پسندند، آن را به طور مستقیم مصرف می کنند اما می توان به عنوان طعم دهنده و ترش کننده در بسیاری ازغذاها هم از آن استفاده کرد. به این منظورباید تمبر هندی را در آب خیسانده و سپس آن را صاف کرد و پس ازجدا کردن هسته، آن را خورد.» یادتان نرود که می توان فیبرها و آوندهای چوبی که درقسمت خوراکی این میوه دیده می شوند را جدا کرد اما درصورت مصرف، مشکلی برای فرد به وجود نخواهد آمد. همانطور که می دانید هرماده غذایی می تواند در مراحل مختلف اعم ازجمع آوری، تهیه و بسته بندی آلوده شود اما از آنجا که این میوه خود یک ضد میکروب است احتمال آلودگی در آن بسیار پایین است بنابراین با خیال راحت آن را وارد میان وعده های روزانه تان کنید.
منبع:روزنامه سلامت شماره 228/خ