سرویس فرهنگ و هنر مشرق- پوران درخشنده در «زیر سقف دودی» باز هم سراغ یک سوژه اجتماعی
رفته است، سوژه‌ای که سعی دارد زنگ‌های خطر را برای خانواده‌ها به صدا در بیاورد و
به مسئولان هشدار دهد که طلاق عاطفی و ازدواج سپید کمین کرده و کیان خانواده‌ها در
خطر است. او می‌گوید در طول سال‌های اخیر تحقیقات زیادی را روی این فیلم انجام
داده است و تمام تلاشش را به کار بسته تا «زیر سقف دودی» را با نگاه انسانی و به‌دور
از نگاه جنسیتی روایت کند. هر چند که او نسبت به موفقیت فیلمش در سی‌وپنجمین
جشنواره فیلم فجر خوشبین است اما امید دارد که این فیلم در بخش مردمی مورد توجه
قرار بگیرد چراکه بر این باور است صرفا با موفقیت در این بخش خستگی از تنش بیرون
می‌رود. با او در مورد روند ساخت این فیلم و چگونگی پرداخت به آن صحبت کردیم. با
ما همراه شوید.
فیلم «زیر سقف دودی» به سی‌وپنجمین
جشنواره فیلم فجر راه پیدا کرد، فکر می‌کنید با توجه به فضای فیلم، این اثر بتواند
مورد توجه منتقدان و مخاطبان قرار بگیرد؟
من هیچ وقت فیلمی را صرفا برای به
نمایش در آمدن در جشنواره و راضی‌کردن منتقدان نمی‌سازم. هدف من از فیلمسازی بیان
دغدغه‌های اجتماعی و برآورده‌کردن سلیقه و نیاز مخاطب است. به‌همین خاطر اگر فیلم
در جشنواره مورد توجه منتقدان قرار بگیرد من را خوشحال می‌کند، اما اگر نگیرد خللی
را در روند فیلمسازی‌ام ایجاد نمی‌کند. من همچنان پرقدرت و با انگیزه به روند کاری‌ام
ادامه می‌دهم. اما آنچه که در این جشنواره برایم حایز اهمیت است مورد توجه قرار
گرفتن «زیر سقف دودی» در میان مخاطبان است. امیدوارم در بخش مردمی این اثر بتواند
مورد توجه مردم قرار بگیرد و آن آگاهی را که مد نظرم هست در این حوزه به آن‌ها
بدهد.
جالب است که فیلم قبلی شما «هیس،
دخترها فریاد نمی‌زنند» هم در جشنواره فجر در بخش مردمی مورد توجه قرار گرفت.
بله؛ این توجهات در زمان جشنواره و به‌دنبال
آن اکران، خستگی را از تنم بیرون راند و حس کردم زحمتم به هدر نرفته است. به‌هر
حال سوژه آن فیلم بسیار حساسیت‌برانگیز بود و هر قدم اشتباهی ممکن بود روی کلیت
کار تاثیر بگذارد و باعث شود حقیقت زیر سایه قرار بگیرد. ایجاد بالانس در چنین
شرایطی کار ساده‌ای نیست اما خوشحالم در آن فیلم تابوی حرف‌زدن در مورد تجاوز به
دختران را شکستم و پرده از اسراری برداشتم که پیش‌تر حرف‌زدن در مورد آن حتی در
خفا هم میسر نبود. اما تجربه به من نشان داده است که اگر شما از راهش وارد شوید و
موضوعات را از زاویه درست روایت کنید، می‌توانید مخاطبان را به‌دنبال خود بکشانید
و با کمک مردم این سدها و تابوها را از بین ببرید.
در فیلم جدیدتان باز هم سراغ یک سوژه
بحث‌برانگیز رفتید و بحث طلاق عاطفی و ازدواج سفید را به میان کشیدید، فکر می‌کنید
این فیلم هم به اندازه «هیس، دخترها فریاد نمی‌زنند» به‌لحاظ موضوعی حساسیت‌برانگیز
باشد؟
فکر نمی‌کنم به آن شدت ایجاد حساسیت
کند، اما موضوعی که در این میان حایز اهمیت است، خود سوژه است که به‌شدت این‌روزها
در جامعه ما رواج پیدا کرده است و ما سعی کردیم با بی‌تفاوتی از کنار آن عبور
نکنیم. متاسفانه گاهی جامعه ما فکر می‌کند با سکوت و مطرح‌نکردن بعضی از موضوعات
می‌تواند روی آن سرپوش بگذارد، در حالی که با حرف‌نزدن در این‌باره ما صرفا آتش
زیر خاکستر را زنده نگه می‌داریم و روزی این آتش زبانه می‌کشد و کل اجتماع را در
یک چشم به‌هم زدن از بین می‌رود. به‌همین خاطر من در این فیلم خواستم که از این
شعله‌های زیر خاکستر حرف بزنم و زنگ‌های هشدار را به صدا در بیاورم. امیدوارم
کسانی که باید صدای این زنگ را بشنوند و نسبت به حل این موضوع کاری انجام دهند چون
سکوت بدترین کاری است که در این شرایط می‌توان انجام داد.
فکر می‌کنید روشن‌کردن این آلارم‌های
هشداردهنده، تا چه حد می‌تواند در جامعه ایرانی که در حال گذار از سنت و مدرنیته
است اثرگذار باشد؟
شاید ظاهر جامعه ما شکل مدرن گرفته
باشد اما هنوز نگاه ما به بسیاری از مسائل شکلی سنتی دارد. وظیفه من به‌عنوان یک
فیلمساز دادن هشدار به جامعه است. چون یک هنرمند باید چند قدمی از جامعه‌اش جلوتر
باشد و زودتر از سایر اقشار جامعه بحران‌ها را ببیند و با توجه به هنرش آن را
منعکس کند. من به‌عنوان یک هنرمند فکر می‌کنم این موضوع بحران روز جامعه ماست و
باید در مورد آن حرف زد. اگر فیلم من فقط تعداد کمی را به فکر بیندازد که به فکر
چاره‌جویی باشند من به رسالتی که مد نظرم بوده دست یافتم. بی‌شک نمی‌توان از یک
فیلم انتظار داشت که کل مسئله را حل کند اما می‌توان توقع داشت که راه را باز کند
تا بقیه هم بیایند و در این مورد حرف بزنند و با بحث تبادل‌نظر در این حوزه به فکر
حل بحران باشند.
شما در آثارتان همواره تلاش داشتید که
یک قاضی بی‌طرف باشید و نگاه جنسیتی نسبت به موضوعات نداشته باشید. چقدر در این
فیلم این نگاه همراهتان بود؟
من فکر نمی‌کنم زنانه یا مردانه‌کردن
یک موضوع کمکی به حل آن ماجرا داشته باشد. همواره سعی داشتم دیدگاه انسانی به
مشکلات داشته باشم و خودم را از قالب یک زن خارج کنم و در قالب یک انسان به ماجرا
نگاه کنم. چنین دیدگاهی به من کمک می‌کند تا در اثرم به‌دنبال جهت‌دهی ذهنی به
مخاطبم نداشته باشم و شرایط را به‌گونه‌ای پیش ببرم که او خودش تصمیم بگیرد که در
این موضوع حق با چه کسی است. هر چند که ممکن است نگاه زنانه‌ام در بیان جزئیات و
جنس سوژه‌هایی که انتخاب می‌کنم در بحث خانواده و... وجود داشته باشد. اما این
نگاه به‌هیچ عنوان در روایت داستان‌هایم وجود ندارد چون فکر می‌کنم چنین نگاهی به
نتیجه‌ای که از کارم مد نظر دارم ضربه می‌زند و باعث می‌شود طیفی از مخاطبانم را
به‌دلیل جانبداری از دست بدهم. به‌هر حال هر فیلمسازی سبک و سیاق خاص خودش را در
بیان سوژه‌هایش و به تصویر کشیدن آن‌ها دارد.
در این فیلم مریلا زارعی و فرهاد
اصلانی ایفاگر نقش‌های اصلی‌تان هستند، این دو بازیگر تاکنون امتحانشان را در فیلم‌هایی
با موضوع خانواده و اجتماع پس دادند، چطور شد که به این دو گزینه رسیدید؟
این دو بازیگر همان‌طور که خودتان هم
به‌نوعی در سوالتان به آن اشاره کردید، امتحانشان را در حوزه بازیگری و آثاری با
این مختصات پس دادند و از جایگاه قابل قبولی هم در میان مخاطبان برخوردار هستند.
به‌همین خاطر هر دوی آن‌ها جزو اولین گزینه‌های من بر ایفای نقش‌های اصلی فیلم
«زیر سقف دودی» به‌شمار می‌رفتند. خوشبختانه هر دوی آن‌ها با توجه به نگاه دغدغه‌مندشان
وقتی فیلمنامه را خواندند نسبت به حضور در این اثر ابراز تمایل کردند و انصافا هم
به‌خوبی از پس ایفای این نقش برآمدند. با توجه به این‌که دو بازیگر دیگر فیلم من
که به‌نوعی آن‌ها هم بار اصلی داستان را به دوش می‌کشند از میان نابازیگرها انتخاب
شدند، حضور آن‌ها می‌توانست رنگ‌آمیزی خوبی را به کلیت کار ببخشد.
فکر می‌کنید بازیگران فیلمتان شانسی
برای تصاحب سیمرغ بهترین بازیگر دارند؟
من تلاش کردم از آن‌ها بهترین بازی را
با توجه به مختصات نقش بگیرم. به‌نظر خودم هم آن‌ها بهترین بازی‌شان را ارائه
دادند و چیزی کم نگذاشتند اما این‌که آیا آن‌ها سیمرغ می‌گیرند یا نه؟ پاسخی برای
آن ندارم چون فکر می‌کنم موضوع جایزه‌دادن و انتخاب بهترین بازیگر کمی سلیقه‌ای
باشد اما از نظر من همه بازیگرانم استحقاق گرفتن سیمرغ را دارند چراکه برای ایفای
نقششان به بهترین شکل ممکن از هیچ تلاشی فروگذاری نکردند. اما همچنان بر این باورم
که بهترین سیمرغ، لبخند رضایت مردم است و این‌که کارتان به دل آن‌ها بنشیند. بی‌شک
وقتی مخاطبان از نتیجه کار راضی باشند شما به آنچه مد نظر داشتید دست پیدا کرده‌اید.
به‌عنوان سوال آخر، با توجه به پررنگ
شدن حضور فیلمسازان جوان در سی‌وپنجمین جشنواره فیلم فجر، سطح جشنواره را امسال
چطور می‌بینید؟
با توجه به حضور جوانان و انرژی و
انگیزه‌ای که از سوی آن‌ها مشاهده می‌کنم به آینده سینما خوشبینم و امیدوارم این
حضور پرشور که نوید نسل جدید فیلمسازان را می‌دهد هدفمند‌تر شود، چون آینده سینما
به‌دست آن‌ها رقم می‌خورد
منبع: صبا
