زمانی که شرکت‌های بزرگ، لباس‌های پوشیده طراحی می‌کنند

هفته مد لندن بخاطر ارائه بهترین طراحی‌های لباس بسیار معروف است و این فصل هم بدون شک از این قاعده مستثنا نیست.

اما در فصل 2017 – 2016 مد، این بار یک طراحی جدید همه را شگفت زده کرد و آن هم نمایش حجاب بود.

مجموعه جدید "عبایه" برند Dolce & Gabbana

پوشش روسری که بعضی از زنان مسلمان برای پوشاندن موهای خود انتخاب می‌کنند تبدیل به یکی از مدهای رایج و رسمی دنیا شده است. ماه گذشته، Dolce & Gabbana با همکاری افرادی مثل Oscar de la Rente و Tommy Hilfiger به جدیدترین برند ارائه دهنده "لباس‌های پوشیده" تبدیل شد.

حجاب همچنین به مکان‌های عمومی‌تر راه خود را باز کرده است. سال گذشته، شرکت H&M اولین آگهی بازرگانی خود با همکاری یک مدل محجبه را پخش کرد و شرکت House of Fraser که بر لباس‌های محجبه ورزشی سرمایه گذاری کرده بود، پوشش‌هایی را برای زنان مسلمان طراحی کرد که بتوانند با آن در مسابقات ورزشی شنا هم شرکت کنند.

سودی که در این بازار داغ به برندهای مختلف می‌رسد کاملا مشخص است. بر اساس آمار و ارقامی که سازمان اقتصاد اسلامی جهانی ارائه کرد، تا سال 2020 ارزش پولی بازار مد اسلامی در جهان به مبلغی حدود 226 میلیارد پوند خواهد رسید.

تابنده کوثر اسحاق، فارغ التحصیل رشته مد که 25 سال سن دارد و "حجاب معقولانه" را برای زنده نگه داشتن یاد سربازان مسلمانی که در جنگ جهانی اول کشته شدند و هر ساله در روز یادبود از آنها یاد می‌شود طراحی کرده، شروع جریان مد اسلامی را به فال نیک گرفته و از آن به عنوان "حرکتی مثبت در دنیای مد" یاد می‌کند.

او همیشه طرح و نقش‌های روسری‌های Liberty را دوست داشت. این روسری‌ها برای استفاده به عنوان حجاب طراحی نشده بودند، اما بعضی از زنان مسلمان از آنها با این کاربرد استفاده می‌کردند. او معتقد است که ورود روسری و حجاب به طور عمومی در جامعه تغییر بزرگی است، چون در این صورت هر زنی با هر سابقه مذهبی و فرهنگی که دارد حق انتخاب بیشتری برای نوع پوشش خود ایجاد می‌کند. 

ماریا ادریسی، مدل 23 ساله مسلمان که در آگهی بازرگانی شرکت H&M حجاب بر سر کرد با صحبت‌های تابنده کوثر موافق است. او اخیرا در مصاحبه ای با روزنامه تلگراف گفته است:

" انتخاب کردن لباس‌های محجبه و زیبا تا پیش از این کار دشواری بود، خواه این پوشش برای همایش‌ها و فستیوال‌ها باشد یا برای پوشیدن هر چند وقت یک بار و معمولی. اما وقتی طراحی جدید Dolce & Gabbana را در بازار می‌بینید، واقعا امیدوار می‌شوید."

اما همه مردم اینطور فکر نمی‌کنند. خانم شلینا جان‌محمد نویسنده کتاب عشق در روسری با رشد و گسترش مد در دنیای اسلام موافق است، اما تا حدودی.

او تاکید می‌کند که حجاب به دلایل مذهبی پوشیده می‌شود و این موضوع نباید فراموش شود.

او می‌گوید: "حجب و حیابه ظاهر انسان‌ها هیچ ارتباطی ندارد، اینکه چه چیزی به دست می‌آورید و چه چیزی را از دست می‌دهید نشان دهنده حجب و حیای شماست. اگر بحث شما درباره خوش پوش بودن و درخشیدن با این لباس‌هاست، پس بگذارید نکته ای را به شما یادآور بشوم. وقتی که من لباس می‌پوشم و جلوی آینه می‌ایستم از خودم می‌پرسم که آیا قوانین مذهبی و همچنین روح و ذات پوششم را رعایت کرده ام یا نه. شاید بسیاری از افراد افراطی بگویند که پوششم هنوز هم خیلی پر زرق و برق و آنچنانی است، اما در مقایسه با دیگران پوشش من خیلی هم محافظه کارانه و مناسب است."

از نظر او موضوع تنها این نیست که طراحان روسری و لباس‌های محجبه بتوانند ویژگی‌ها و مدل‌های غربی را با این لباس‌ها تلفیق کنند، بلکه حقیقت این است این لباس‌ها با قیمت‌های نجومی و سرسام آور عرضه می‌شوند. صرف کردن صدها پوند برای یک لباس پوشانده مذهبی مسئله‌ای است که او اصلا با آن موافق نیست.

"صنعت مد در حال حاضر فقط به مصرف گرایی و ظاهرگرایی می‌پردازد. خریدن، خریدن، خریدن و قضاوت شدن با آنچه که می‌پوشید، این راهی است که امروزه صنعت مد آن را دنبال می‌کند. مد اسلامی بین حمایت از حقوق زن مسلمان برای زیبا جلوه کردن و درخشیدن و خرید بیش از حد نیاز و قضاوت شدن با نوع پوشش در تلاطم است و هر دوی این مسایل، با ارزش‌های دین اسلام منافات دارند.

حجب و حیا به ظاهر انسان‌ها هیچ ارتباطی ندارد، اینکه چه چیزی به دست می‌آورید و چه چیزی را از دست می‌دهید نشان دهنده حجب و حیای شماست. علاوه بر این (H&M بخاطر استفاده از یک مدل مسلمان در آگهی بازرگانی خود مورد انتقاد قرار گرفت)، ممکن است زنان مسلمان برای خرید این مدها در بازارها آزاد باشند، اما طراحی این مدها برای زنان مسلمانی که در تولیدی‌های لباس در کشوری مانند بنگلادش و یا مانند آن به این کار می‌پردازند تا چه اندازه آزاد است؟"

اما جنبه اخلاقی – دینی این بحث تفکری است که صباح حنین چودری، دانشجوی مسلمان سال سوم رشته انسان شناسی اجتماعی در دانشگاه SOAS (دانشکده علوم آفریقایی و شرقی در لندن) دارد.

او معتقد است که در سال 2016، رشد مد در دنیای اسلام باید به عنوان موضوعی سیاسی مد نظر قرار بگیرد.

او می‌پرسد: "موضوعی که من با آن مشکل دارم این است: چرا حجاب فقط زمانی که توسط شرکت‌های تولید کننده لباس مدیریت و سازماندهی می‌شود، "قابل قبول" است؟ به عبارت دیگر، چرا فقط دولت‌های غربی این قدرت را دارند که اجازه بدهند یا قانون تعیین کنند که چه چیز قابل تحمل و یا قابل سرمایه گذاری تلقی شود؟

چرا یک زن مسلمان نمی‌تواند در مورد پارامترهای هویت اسلامی و رفتار جنسی‌اش بدون مواجه شدن با تدابیر خشونت آمیز درون و بیرون از جامعه شبه اسلامی تصمیم بگیرد؟"

این مسئله برای او اهمیت بسیاری دارد که زنان مسلمان به عنوان "نشانه‌های عینی رایج هویت‌شان" وارد دنیای مد و جریانات آن شوند.

از سویی او این مسئله را اینگونه تجزیه و تحلیل می‌کند که این غربی‌ها هستند که تصمیم می‌گیرند زنان مسلمان چه نوع پوششی داشته باشند. اما از سویی دیگر معتقد است که این "یک سیلی در صورت نژاد پرستان افراطی است که اسلام و نشانه‌های اسلامی حجاب را از چشم‌انداز خاور شناسان تشخیص می‌دهند"، مانند کسانی که مذهب را برای خود، تفکری عجیب و غریب و متفاوت قلمداد می‌کنند.

به وضوح مشخص است که این، موضوعی بحث برانگیز است که زنان مسلمان نیز جبهه گیری شدیدی نسبت به آن دارند. به نظر می‌رسد که تفاوت عقایدشان از درک و استنباط اولیه آنها از مفهوم حجاب و چرایی انتخاب نوع پوشش نشات می‌گیرد.

دلایل پوشیدن حجاب می‌تواند متفاوت باشند. یکی از مقالاتی که در وبسایت Reddit در این زمینه منتشر شد طیف گسترده پاسخ‌هایی را داشت از طرف زنانی که می‌خواهند به عنوان یک مسلمان به آنها هویت بخشیده شود، و حجاب را به عنوان نشانه ای از حجب و حیا بپوشند، از آزار جنسی در امان باشند، از دستورات الهی پیروی کنند و در عین حال ظاهری اسلامی و به روز و زیبا داشته باشند.

زنانی که می‌خواهند خود را در پوشش مذهبی شان نشان دهند اغلب تمایل دارند انتخاب و گزینه‌هایی که الان در اختیارشان هست را افزایش بدهند. اما بسیاری از زنان از طرح‌های غربی ارائه شده برای پوشش‌های اسلامی حمایت نمی‌کنند.

خانم ادریسی معتقد است مشکل اصلی این است که مردم هنوز عادت ندارند زنان مسلمان را در دنیای مد ببینند. او می‌گوید: "من در حال تلاش برای توضیح این مسئله به مردم هستم که مد، بخش بزرگ و تاثیر گذاری از زندگی را تشکیل می‌دهد. اگر ما عادت کنیم که زنان مسمان را در دنیای مد بیشتر ببینیم، از آن سو تمام شایعات و صحبت‌های منفی که در رسانه‌ها در مورد زنان مسلمان می‌شود، می‌تواند جنبه مثبت قضیه باشد و مدرن بودن زنان مسلمان را درحالیکه پوشش و اعتقادشان را حفظ کرده اند به دنیا نشان بدهد."

اما نهایتا همانطور که خانم اسحاق، طراح لباس می‌گوید: "اصلا مهم نیست که منتقدان چه می‌گویند و چه طرز تفکری دارند چون کسی آنها را مجبور نکرده که این لباس‌ها را بپوشند."

او در ادامه این نظر خود می‌گوید: "من به هیچ عنوان از اینکه واکنش‌های شدیدی وجود داشته باشد و بگویند که حجاب‌های مدرن مستهجن بوده و یا برخلاف آموزه‌ها و قوانین دین اسلام هستند، شگفت زده نمی‌شوم. در مورد این افراد و عقاید و تفکراتشان می‌توانم بگویم که خوشبختانه آنها گزینه‌های بسیاری برای انتخاب نوع پوشش دارند."