مقام معلم

ای تو مرا نادره آموزگار افسر زرین به سر روزگار روشنی جان من از جان توست خنده من از لب خندان توست

معلمی سوختن است، سوختنی که می سوزد ولی نمی سوزاند، هدایت می کند و گمراه نمی سازد و آتش درونش برد است و سلام و دود او همچون عود و رایحه اش جهانگیر. معلم چراغ هدایت و کشتی نجات است. معلم راهنمای خوبی ها و نیکی ها و هدایتگر و بیدار کننده است. معلمی، همان گونه که معلم پیر انقلاب رحمه الله فرموده، شغل انبیاست و مت سرگردان را از وادی جهل و ضلالت به سر منزل هدایت و سعادت و از دریای پر تلاطم فساد و انحراف به ساحل امیدبخش نجات و نیکبختی می رساند. سرنوشت جوامع بشری مرهون سعی و تلاش آموزگاران و معلمان است. معلم بود که معاویه پسر یزیدبن معاویه را آنچنان تربیت کرد که به یکباره راه و رسم غلط و ظالمانه پدرش را کنار گذاشت و در سلک عابدان و زاهدان و هدایت یافتگان درآمد. همین معلمان بودند که مصلحان بزرگی چون امام خمینی قدس سره، شهید مطهری رحمه الله و شهید بهشتی رحمه الله و بزرگانی چون آیة الله خامنه ای و حجة الاسلام رفسنجانی به جامعه تقدیم کردند; بزرگانی که هر کدام منشا خیرات و برکاتی برای مسلمانان شدند.

در قدرت و توان هیچ کس نیست که مقام و ارزش معلم را برشمارد. چنان که هیچ کس را یارای آن نیست که فعل ایزد بستاید و یا نقش عظیم رسولان الهی را بر کاغذ بنشاند.

از اینرو، خداوند متعال نسبت به شان و مقام عالم و متعلم عنایت خاصی مبذول داشته و آنان را بر سایر طبقات ممتاز ساخته است. او به شخصیت آنان ارج نهاده و برای آنان امتیاز ویژه ای قایل شده است.

پروردگار عالم، دانش و معرفت را از لحاظ شرافت و ارزش در اوج همه مراتب و مقامات قرار داد و با نخستین عمت خویش - علم و بینش - بر آدم ابوالبشرعلیه السلام منت نهاد; «و علم آدم الاسماء کلها.» (بقره:31) در اولین سوره ای هم که بر پیامبر خاتمش صلی الله علیه وآله فرو می فرستد ارزش نعمت علم و دانش را بازگو می نماید و خود را اول معلم عالم وجود قلمداد می کند: «اقرا و ربک الاکرم الذی علم بالقلم، علم الانسان ما لم یعلم.» (علق: 4 و 5) در برخی دیگر از آیات کتاب متین خود نیز به صراحت، برتری معلمان را بر سایر خلق برمی شمارد و آنان را بر تارک تمامی طبقات مردم قرار می دهد; «قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لایعلمون انما یتذکر اولوالالباب.» (زمر:9)در زمینه اهمیت کار معلمی همین بس که او فرمود: «من احیاها فکانما احیا الناس جمیعا.» (مائده: 32); هر کس نفسی را زنده کند بواقع، تمام جهانیان را زنده گردانیده است (با توجه به اینکه زنده کردن روح و دل آدمی به علم و دانش برتر از زندگی بخشیدن به بدن مادی است.) و همین افتخار برای معلم بس که اگر تا قیامت بدان مباهات کند برازنده اوست.

در میان احادیث پیامبر اکرم و ائمه اطهارعلیهم السلام روایات مربوط به ارزش و اعتبار علم و عالم و متعلم به قدری فراوان است که احصای تمامی آنها نزدیک به محال می نماید. پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه وآله می فرمایند: «ان معلم الخیر یستغفر له دواب الارض و حیتان البحر و کل ذی روح فی الهواء و جمیع اهل السماء و الارض و ان العالم و المتعلم فی الاجر سواء باتیان یوم القیمة کفرسی رهان یزدحمان.» (بحارالانوار، ج 2، ص 17); تمامی جنبندگان روی زمین و ماهیان دریا و هر موجود زنده ای در فضا و همه اهل آسمان و زمین برای معلمی که نیکی به مردم بیاموزد طلب آمرزش می کنند. دانشمند و دانشجو در پاداش با یکدیگر برابرند و در روز قیامت بدین سبب، بسان دو اسب مسابقه با یکدیگر به رقابت می پردازند.

عظمت معلمی به قدری زیاد است که پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله خود را معلم می داند; «انما بعثت معلما.» (احیاء علوم الدین، ج 1 ، ص 21) آن حضرت صلی الله علیه وآله در حساس ترین لحظات جنگ، آنگاه رایت لشکر اسلام را به دست کسی می دهند که هم خدا و رسولش او را دوست دارند و هم او خدا و رسولش را دوست دارد به وی (حضرت علی علیه السلام) می فرمایند: «لان یهدی الله بک رجلا خیر لک مما طلعت علیه الشمس.» (بحارالانوار، ج 32، ص 447); اگر خدا تنها یک تن را به وسیله تو هدایت کند از آنچه خورشید بر آن می تابد برایت باارزش تر است.

پیشوای سوم مکتب ما نیز وقتی معلمی سوره حمد به فرزند دلبندش می آموزد به پاس احترام و قدردانی از معلم، هزار دینار و هزار حله به او می بخشد، دهان او را نیز پر از در می گرداند. وقتی برخی از کوته نظران بر او خرده می گیرند که چرا چنین کردی، می فرماید: «و این یقع هذا من عطائه.»; این پاداش (بی مقدار) کجا و ارزش واقعی تلاش و آموزش او کجا؟ (بحارالانوار، ج 44، ص 19)

بی سبب نیست که معلم پیر انقلاب، امام راحل قدس سره، در شان معلم می فرماید: «مقام معلم مقام والایی است، مقامی است که بالاتر از مقام معلم نیست.» (پیام 20/2/58) رهبر محبوب نیز در این باره می فرمایند: «واژه معلم... جزو واژه های مقدس است. در جامعه ما، که اساس در تعلیم و تزکیه و تربیت قشرهای گوناگون است، معلم مقام ویژه ای دارد.» (دیدگاهها، سیدعلی خامنه ای، ص 2)

همیشه روزگار از بدو خلقت و حتی پیش از آن، تا خدا بوده و هست معلم بوده و هست و هر روز، روز معلم است، اما در انقلاب عزیز ما، این روز، مصادف با سالروز شهادت پاره تن امام راحل قدس سره، شهید مرتضی مطهری رحمه الله است; همو که خلعت دیبای معلمی بر قامت رسایش برازنده بود و علاوه بر برخورداری از «مداد العلماء» با نثار خون خویش مصداق «دماء الشهداء» نیز گردید و از دو ویژگی علم و شهادت بهره مند شد. یاد او و تمامی معلمان راستین بشریت گرامی باد.