شهادت پنجمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت

سوگواری امام باقر(ع) در منا

امام محمدباقر(ع) در روز سوم ماه صفر سال 57ه··· .ق در مدینه به دنیا آمد. مورخان تصریح کرده اند که او نخستین مولودی است که در خاندان علویان از التقای دو بحر امامت تولد یافت زیرا پدرش حضرت زین العابدین علی بن حسین بن علی ابن ابی طالب(ع) و مادرش فاطمه دختر امام حسن مجتبی(ع) بود. شخصیت علمی و فضایل و مناقب آن بزرگوار به حدی بود که همه اندیشمندان مسلمان حتی بزرگان اهل سنت و جماعت به جایگاه والا و برجستگی های اخلاقی و مقام زهد و تقوا و دانش سرشار آن حضرت اعتراف کرده اند.

در طول مدت امامت امام باقر(ع) از سال 95 تا سال 114 پنج نفر از حاکمان اموی حکومت کرده اند که جز عمر بن عبدالعزیز که دوران حاکمیت وی کوتاه بود و موضع نسبتا ملایمی با اهل بیت(ع) داشت بقیه در کینه و عداوت نسبت به آل علی(ع) و دشمنی با خاندان پیغمبر هر یک از دیگری بدتر بودند و از هیچ اقدامی در جهت دشمنی با آنان فروگذار نمی کردند.

با این حال روزگار امامت امام باقر(ع) دهه های آخر حاکمیت امویان بود و شرایط سیاسی و اجتماعی به گونه ای بود که عرصه را بر آنان تنگ کرده بود. روزی نبود که در گوشه و کنار مملکت اسلامی اعتراضی علیه حاکمیت صورت نگیرد و قیامی بر پا نگردد، مخالفت ها به قدری گسترده بود که اگر وقفه ای در سرکوبی مردم پیش می آمد خطر سقوط، حاکمیت را تهدید می کرد. در عراق حجاج بن یوسف ثقفی به صرف احتمال هواداری از اهل بیت(ع) افراد را اعدام می کرد به جوری که نوشته اند افزون بر 120 هزار نفر از شیعیان و محبان علی(ع) را در مدت حکومت خود از بین برد. در داخل خاندان بنی امیه نیز اختلاف بود و هر از گاه بحران ها و کشمکش هایی به راه می افتاد و اینها همه پایه های حکومت امویان را متزلزل و سست کرده بود. حاکمان بنی امیه همه همّ شان این بود که با سرکوبی مردم و قتل و غارت و زندان حکومت خود را حفظ کنند. آنها غالبا مجال آن را نمی یافتند که همچون اسلاف خود رفتار و حرکات اهل بیت(ع) را کاملاً زیر نظر بگیرند. قیام های عباسیان، زید بن علی، و شیعیان و علویان در خراسان و عراق و نقاط دیگر، توجه آنها را از مدینه به مناطق دیگر معطوف ساخته بود و این گونه بود که امام باقر(ع) در شهر مدینه مجمع علمی بزرگی تشکیل داد و به تدریس و تبیین معارف اهل بیت(ع) پرداخت و جمع زیادی از تشنگان معرفت را در پرتو شمع وجود خویش گرد آورد و مسجدالنبی(ص) را به دانشگاهی بزرگ تبدیل کرد. امام باقر(ع) احساس می کرد پایه های دینی و اعتقادی مردم در اثر استیلای حاکمان ناصالح سست و متزلزل شده است و موجی از شبهات در میان مسلمانان پدید آمده است که لازم است با تبیین و تدریس معارف دین جلوی آن را گرفت و لذا شاگردانی را در مکتب خود پرورش داد که موقعیت علمی آنان ممتاز بود به جوری که شمار شاگردان و اصحاب آن بزرگوار را افزون بر 462 نفر که زنان برجسته ای نیز در آن میان دیده می شود ذکر کرده اند. و اصحاب اجماع که همه به جلالت قدر آنها و ممتاز بودن آنان در فقه تصریح کرده اند همه از اصحاب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) می باشند.

البته تدریس و تربیت شاگردان به هیچ روی امام را از مبارزه سیاسی و موضع گیری بر ضد حاکمیت اموی باز نداشت و متناسب با شرایط موجود و با استفاده از تاکتیک تقیه به شکل های مناسب به این مهم می پرداخت. به عنوان نمونه امام صادق می فرماید: پدرم به من وصیت فرمود: «یا جعفر اوقف من مالی کذا و کذا، النوادب تندبنی عشر سنین بمنی ایام منی؛ ای جعفر از مال من مقداری وقف کن تا ده سال در سرزمین منا در موسم حج برای من عزاداری کنند و بر مظلومیت من بگریند.» چرا امام باقر(ع) این وصیت را فرمود؟ چرا وصیت نکرد در کنار قبرش عزاداری کنند؟!

روشن است که امام(ع) می خواست در موسم حج که مسلمانان اطراف و اکناف دنیای اسلام در مکه حضور دارند مجلس عزا برپا گردد تا در آنجا فضایل اهل بیت(ع) بیان شود و مصایب اهل بیت به ویژه مصیبت سید و سالار شهیدان امام حسین(ع) یاد گردد و با زنده نگهداشتن اهل بیت(ع) اسلام زنده بماند.

سرانجام امام باقر(ع) پس از عمری تلاش در جهت احیای دین خدا و ترویج فضایل اخلاقی و بسط و گسترش علوم در میان مردم با دسیسه هشام بن عبدالملک خلیفه خون آشام اموی در روز هفتم ذیحجه سال 114 به شهادت رسید. در قبرستان بقیع در کنار قبر پدرش و عموی پدرش سپرده شد.

سلام و درود خدا بر او و بر خاندانش باد.