میلاد امام محمد باقر علیه السلام

اشاره

امام محمدباقر علیه السلام ، در روز جمعه اول رجب سال 57 هجری قمری در مدینه به دنیا آمد. پدرش، امام ساجدان و زینت عبادت کنندگان، حضرت سجاد علیه السلام و مادرش، ام عبدالله، دختر امام حسن علیه السلام است. ایشان، راست گوترین مردم در گفتار و نیکوترین آنان در رفتار بود. در این مقاله کوتاه، به برخی جنبه های زندگی آن امام والاگهر و نیز برخی سخنان گران مایه حضرتش می پردازیم.

تبریک

در آن جمعه سراسر نور و سرور، در خانه چهارمین امام هدایت، فروغی که از بیت نبوت و خاندان رسالت، جهان را روشنی می داد، در وجود شکافنده دانش ها، حضرت باقر العلوم علیه السلام تجلی یافت و کودکی محمد نام، پای به عالم هستی نهاد و همه جا را نورباران کرد. سلامی که حبیب خدا از زبان جابر بن عبداللّه انصاری به امام باقر علیه السلام رساند، گویای منزلت این وجود برکت خیز و عزت آفرین است. ما نیز بر این مولود مبارک درود می فرستیم و میلاد آن غواص بی بدیل دانش ها را که دامن دامن معرفت به تشنگان دانایی می بخشید، تبریک می گوییم.

مادری والا

امام صادق علیه السلام در مورد مادر گرامی پیشوای پنجم می فرماید: «آن بانو، صدیقه ای بود که همانند او در میان فرزندان امام حسن علیه السلام دیده نشده است.» در تاریخ، از قول امام باقر علیه السلام نیز داستانی شگفت در مورد آن بانوی والا آمده است که از مقام سترگ ایشان خبر می دهد. امام می فرماید: «مادرم نزدیک دیواری نشسته بود که ناگهان دیوار شکافته شد و ما صدای هولناک فرو ریختن دیوار را شنیدیم. در این حال، مادرم دست خود را بلند کرد و به سوی دیوار گرفت و گفت: نه، به حق مصطفی صلی الله علیه و آله سوگند یاد می کنم که خداوند اجازه سقوط به تو نداده است. پس دیوار در هوا معلق ماند تا مادرم از آن بگذشت. پس از آن، پدرم امام سجاد علیه السلام یک صد دینار از برای مادرم صدقه داد».

لقب های امام

در تاریخ آمده است که پنجمین امام هدایت، حضرت ابو جعفر محمد بن علی علیهماالسلام ، سه لقب داشت: باقرالعلوم (شکافنده دانش ها)، شاکر (سپاس گزار) و هادی (راهنما). در این میان، لقب مشهور ایشان باقر است. از جابر جعفی، یکی از یاران ایشان پرسیدند که چرا امام را باقر می نامند؟ پاسخ داد: «زیرا آن حضرت، دانش را موشکافی و حلاجی می کند و آنچه را شایسته است، آشکار می سازد».

معجزه ای امام

در کتاب های تاریخی، معجزه های فراوانی از امام باقر علیه السلام نقل شده است. در یکی از آنها، عبداللّه بن عطاء مکی می گوید: «با اشتیاق دیدار روی امام باقر علیه السلام ، از مکه به مدینه آمدم. شبی که به مدینه رسیدم، باران شدید و سرمایی سخت بیداد می کرد. من که نیمه شب به در خانه حضرت رسیده بودم، با خود گفتم: اکنون برای در زدن دیر شده است. پس بهتر است تا صبح همین جا بمانم و صبح هنگام به خدمت ایشان مشرف شوم. در این هنگام، صدای امام را شنیدم که می فرمود: در خانه را برای ابن عطاء باز کنید که امشب، سرمای سخت و آزار باران را به خاطر ما تحمل کرده است».

در سایه سار کلام باقر العلوم علیهم السلام

زکات دانش

بعضی ها در این دنیا فرصت دانش آموزی می یابند و به مراتبی از دانش دست می یابند، به گونه ای که لحظه ای نشستن در کنار آنها و بهره بردن از سخنان گهربارشان، به عمری می ارزد و روح را صفا می بخشد. به قول سعدی شیرین سخن:

حال بر آنان است که فروتنانه به آموزش دانش به دیگران بپردازند و همگان را در این دانش خدادادی سهیم کنند؛ زیرا به فرموده امام باقر علیه السلام :«زکات دانش این است که آن را به بندگان خدا بیاموزی».

حسد

حضرت امام محمد باقر علیه السلام می فرماید: «حسد، ایمان را می خورد، چنان که آتش، هیزم را.» از ناپسندترین صفات اخلاقی ،حسد است که به فرموده امام علی علیه السلام ، اگر شخص بر آن چیره نشود، بدنش گور جانش می گردد. سعدی شیرازی نیز در گلستان باصفای خود، انسان حسود را هماره در بلا می داند و می سراید:

دروغ

اگر همه رفتارهای ناپسند آدمی را در خانه ای گرد آورند، کلید این خانه، دروغ خواهد بود. خداوند متعالی نیز در قرآن کریم، دروغ گویان را کسانی می داند که به آیات الهی ایمان نیاورده اند و می فرماید: «تنها کسانی دروغ می بندند که به آیات خدا ایمان ندارند. آری، دروغ گویان واقعی آنها هستند.» ازاین روست که می بینیم پیشوای پنجم هدایت، امام محمدباقر علیه السلام درباره این صفت ناپسند می فرماید: «دروغ، ویران کننده ایمان است».

دوستی با خودپسند

تکبر و خودپسندی، از صفت های ناپسندی است که در قرآن کریم مذمت شده است، آن جا که خداوند می فرماید: «و روی زمین با تکبر راه مرو، تو نه می توانی زمین را بشکافی و طول قامتت نیز هرگز به کوه ها نمی رسد.» با این حال، بعضی ها به جای صفت پسندیده تواضع و فروتنی، متکبرند و خود را برتر از دیگران می پندارند. این افراد، نمی توانند دوستان خوبی برای آدمی باشند، چنان که امام محمدباقر علیه السلام نیز می فرماید: «از دوستی با کسی که بر تو فخر می فروشد و برتری می جوید، بپرهیز؛ که موجب خواری مؤمن است.» سعدی شیرین سخن هم در مورد این صفت ناپسند می گوید:

مال دوستی

مال دوستی و ثروت اندوزی، از صفات بسیار ناپسندی است که می تواند به راحتی دین آدمی را از بین ببرد و جلو اوج گرفتن روح انسان را بگیرد. چه بسا انسان هایی که سال ها برای گردآوری ثروت در تلاشند و در این راه به هر رفتار خوب و بدی دست می زنند، ولی ناگهان دست اجل و سفیر مرگ از راه می رسد و آنها را بدون اینکه از آن مال بهره برده باشند، از این جهان فانی، به سرای ابدی می برد و جز حسرت و پشیمانی بر دلشان چیزی نمی گذارد. ازاین روست که امام باقر علیه السلام در مثلی زیبا می فرماید: «دو گرگ گرسنه و خونخوار در گله بی شبان که یکی از جلو و دیگری از عقب به آن حمله کنند، زودتر آن گله را از بین نبرند که دوستیِ مال، دین مؤمن را از میان می برد».

کلمات قصار حضرت

خداوند، دشنام گو را دشمن خود می داند.

هیچ عملی همراه شک و انکار، سودمند نیست.

ای جابر! هر که اطاعت خدا کند و ما را دوست داشته باشد، او ولیّ و دوست ماست و هر کس به خدا نافرمانی کند، دوستی ما هیچ سودی به حالش نخواهد داشت.

در کار خود با مردم خداترس مشورت کن.

عالمی که از علمش بهره برند، از هفتاد هزار عابد بهتر است.

کمال انسان، دانشمند شدن در دین، صبر در بلا و میانه روی در زندگی است.

همانا پاداش صدقه در روز جمعه افزون می شود.

هان ای مردم! راست بگویید که خداوند با راستی است.

همانا خشم، آتش پاره ای از شیطان است که در قلب آدمی زادع افروخته می شود.

در روز قیامت، حسرت و اندوه و افسوس کسی از همه بیشتر است که عدل و داد را بستاید، ولی خود در عمل با آن مخالفت کند.

دو رکعت نماز بعد از مسواک کردن، از هفتاد رکعت نماز بی مسواک برتر است.

به خدا سوگند هیچ بنده ای در دعا پافشاری و اصرار به درگاه خدای عزوجل نکند، جز اینکه حاجتش را برآورد.

همانا شیعه ما کسی است که از خدای عزوجل اطاعت کند.

هنگامی که انسان به چهل سالگی می رسد، فرشته ای از آسمان ندا در می دهد که هنگام کوچ کردن رسیده؛ توشه سفر را آماده کن.

مسلمان کسی است که مسلمانان از آسیب زبان و دستش ایمن باشند.

بنیاد اسلام، پنج چیز است: نماز، زکات، روزه ماه مبارک رمضان، حج و ولایت ائمه علیهم السلام .