کتاب جامعه شناسی غرب گرایی (جلد اول و دوم)
تألیف: دکتر علی محمد نقوی
چاپ اول: جلد اول 1361، جلد دوم 1363
چاپ دوم: 1377
ناشر: مؤسسه انتشارات امیرکبیر تهران
جلد اول - تاریخ و عوامل غرب گرایی در کشورهای اسلامی
کتاب حاضر نخستین حلقه از سلسله مطالعات مربوط به غرب گرایی است. نویسنده با نگاهی تاریخی و جامعه شناختی شرایط آغازین جریان غرب گرایی و عوامل مؤثر و مجاری گسترش آن را در جهان اسلام مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و مکانیسمهای مؤثر بر توسعه آن را ارزیابی می نماید.
از نظر نویسنده، ربع اول قرن بیستم زمان اوج غرب گرایی است، اما به تدریج از شدت این جریان کاسته شده و در سراسر جهان اسلام بر اصالت فرهنگ ملی و اسلامی تأکید می شود. در شرایط حاضر طلسم غرب گرایی و غربزدگی شکسته شده و جنبش بازگشت به خویشتن آغاز گردیده است.
جلد دوم - پیامدهای غرب گرایی درقلمرو اجتماع، سیاست، فرهنگ و اقتصاد
جلد دوم از کتاب حاضر، در ادامه مباحث غرب گرایی پیرامون شناخت راهها و پیامدهای نفوذ غرب در جهان اسلام بحث می کند. نویسنده در این کتاب، به تحلیل کمی و کیفی الگوهای غربی در حوزه های اجتماعی، سیاسی، آموزشی و اقتصادی در جهان اسلام می پردازد و با توجه به این شرایط، امکان سازگاری یا عدم سازگاری عناصر فرهنگ خودی را با عناصر فرهنگ وارداتی، مورد مداقه قرار می دهد و در پایان یادآوری می نماید که شناخت فرهنگ غرب می تواند ما را در اتخاذ مواضع اصولی و صحیح برای مواجه با فرهنگ بیگانه یاری رساند.
کتاب رویکرد دینی در تهاجم فرهنگی
نویسندگان: اصغر افتخاری، علی اکبر کمالی
ناشر: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی - گروه انتشارات
تاریخ انتشار: تابستان 1377
این کتاب شامل تصویر و شمایی کلی از بُعد دینی تهاجم فرهنگی است. نویسنده در بخش نخست کتاب، ضمن بررسی پیشینه تاریخی تهاجم فرهنگی و وضعیت تاریخی دین مسیحیت و یهودیت، بیان می کند که این ادیان در طول تاریخ دستخوش تحریف شده و همین امر، راز تهاجم سایر ادیان به دین مبین اسلام می باشد.
فصل دوم کتاب، تعریف کاربردی و تحلیلی از واژه های دین و تهاجم فرهنگی ارائه می دهد. در این تعریف، دین مجموعه ای از عناصر اساسی از جمله «شریعت»، «سیرت» و «مذهب» است. این تعریف با تعریفی که از مفهوم تهاجم فرهنگی در بعد دینی ارائه شده همخوانی دارد. همچنین اَشکال عمده تهاجم فرهنگی، یعنی تحمیل فرهنگی، تخریب فرهنگی و تسلیم فرهنگی تبیین می شود. فصل سوم با تعریف تخریب فرهنگی آغاز می شود، نویسنده در این بخش اظهار می دارد که تخریب فرهنگی تلاشی در راستای محو ارزشها و مقدسات اسلامی است. این فصل در برگیرنده مسایلی از قبیل ارزش زدایی، خداشناسی، انسان شناسی، تقدس زدایی، ... می باشد.
فصل چهارم، مختص دومین بُعد از تهاجم فرهنگی، یعنی تهدید دین است و شامل بحث در حوزه های ذیل می باشد: 1) علم و دین 2) دین و سیاست 3) دین و دنیا
در فصل آخر کتاب، بعد سوم از تهاجم فرهنگی، یعنی ابزارهای تهاجم فرهنگی مورد بحث و بررسی قرار می گیرد. در مجموع این کتاب در تبیین مصادیق و زوایای تهاجم فرهنگی، عمده ترین شاخصه ها و مؤلفه های دینی را بازیابی و تحلیل و معرفی می کند.
کتاب «مزایا نظام الاسرة المسلمه»
نویسنده: احمد حسن کرزوی
ناشر: دار ابن خرم - بیروت
کتاب «مزایا نظام الاسرة المسلمه» (برتریهای نظام خانواده در اسلام) کتاب ارزنده ای است به زبان عربی، از «احمد حسن کرزوی»، نویسنده عرب، پیرامون جایگاه و وضعیت خانواده در اسلام.
کتاب با هدف معرفی نظام خانواده در اسلام و ارائه طریقی صحیح در تشکیل خانواده، به بیان مزایای خاص خانواده در اسلام و آثار چنین ساختاری در تربیت زوجین و فرزندان و دیگر اهداف والا در ازدواج نظیر دست یابی به سعادت حقیقی، لطافت، تسکین و آرامش در خانواده و نهایتا داشتن فرزندانی صالح در سایه رحمت و مودت و معاشرت معروف، می پردازد.
نویسنده در بیان هدف خود برای نگارش این کتاب، عملکرد برخی مجامع اسلامی را در مواجه با انحرافات ناشی از سلطه استعمار به زیر سئوال می برد و معتقد است: حملات فکری معاندین به اسلام با هدف از بین بردن کانون خانواده و به منظور محو عفاف و اخلاق در میان جوانان، بوسیله اشاعه شبهات باطل صورت می گیرد و در ادامه برخی مفاسد و مشکلات ناشی از این رویکرد را بیان می دارد.
نگارنده با استفاده از اصیل ترین منابع، چون «قرآن کریم»، احادیث ائمه معصومین علیهم السلام ، و آثار اندیشمندان، بیست مورد از مزیت های خانواده در اسلام را بررسی و تشریح می کند که برخی از آنها عبارتند از:
- تشویق اسلام بر ازدواج شرعی و آسان گیری در مسیر تحقق آن؛
- قرار دادن ولایت پدر بر ازدواج دختر به عنوان تضمینی برای تأمین سعادت آینده او؛
- قوامت مرد بر زن، تضمینی بر حسن معاشرت و سلامت کیان خانواده؛
- تکلیف [اول] زوج، معاشرت نیکو با همسر؛
- محدود کردن واجبات زوجین در خانواده در راستای همکاری یکدیگر و شادی دائم خانواده؛
- متوسل شدن به روشهای تربیتی برای حل و فصل منازعات میان زوجین؛
- تساوی تکالیف و حقوق زن و مرد به تناسب عدالت و تکریم شخصیت آنان؛
- تربیت فرزندان، مسئولیت مشترک بین زن و مرد؛
- نیکی به پدر و مادر در طول حیات به عنوان اعظم واجبات در نظام خانواده.
کتاب معرفت شناسی دینی و معاصر
نویسنده: حجة الاسلام دکتر محمد تقی فعالی
معرفت شناسی به عنوان یکی از شاخه های فلسفه در کانون فلسفه معاصر قرار گرفته است. از آنجا که دیگر شاخه های فلسفه در مقام کسب معرفت قرار دارند، این سئوال که آیا اصولاً معرفت حاصل شدنی است یا خیر؟ چه شرایطی جهت حصول این منظور لازم است؟ چگونه می توان عقیده ای را موجه جلوه داد؟
اینها و دهها پرسش دیگر، بی شک در مقوله دانش فلسفی، به ذهن خطور می کنند.
از سوی دیگر آنان که دغدغه دین پژوهی و عقلانیت در سر دارند، باید بدانند که این مقصود جز با مرکب معرفت شناسی به دیدار درنیاید، فیلسوف دین، تا آنجا که اتخاذ موضع نکند، کلامش در گستره دین پژوهی سست و متزلزل است. بنابراین، معرفت شناسی علمی مولّد است که دیگر شاخه های فلسفی از تولیدات و محصولات آن، خواسته یا ناخواسته، دانسته یا نادانسته بهره بسیار می برند.
این همه، تمام آن چیزی است که نویسنده را بر آن داشته تا تصویری روشن تر از معرفت شناسی ارائه دهد، بدین منظور فصول و ابوابی در این کتاب سامان داده شده است. فصل نخست ساختار معرفت شناسی و درآمدی بر علم معرفت شناسی، جایگاه معرفت شناسی (تعریف، موضوع، غایت، روش)، بنیانگذاران مکاتب معرفت شناسی، ارتباطهای معرفت شناسی و پیشینه معرفت شناسی، اموری هستند که در کنار یکدیگر می توانند تصویری از معرفت شناسی و نمایی کلی از نظریه معرفت را ترسیم کنند. نویسنده در فصل دوم، سه قسم از معرفت را تبیین می کند. سپس ضمن ارائه تعریف رایجی از معرفت، سه مشکل عمده در تعریف معرفت را یادآور شده است، مسئله ملاک واقعی بودن معرفت، بررسی نفی شکایت از طریق مدعا، نقد ادله شکاکان و در پایان بر شمردن اصناف معرفت، از دیگر مباحث این فصل است. فصل سوم درپی آن است تا به شرح و بسط بیشتر سه رکن معرفت بپردازد. باور، اولین عنصر معرفت است. در ادامه به بیان ماهیت و انواع آن و اخلاق باور می پردازد. دومین جزء معرفت، صدق است که در این قسمت، چهار تئوری در مسئله صدق بیان شده است. سومین و مهمترین مؤلفه معرفت، عنصر توجیه است که با ذکر دو نظریه مبناگروی و انسجام گروی به شرح و بسط آن می پردازد. دو فصل دوم و سوم به مباحث عام و کلی معرفت نظر دارد و به اصطلاح معرفت شناسی عام است. در این دو فصل، سخن از قواعد و اصولی به میان آمده که در حوزه های خاص معرفت شناسی از جمله معرفت شناسی دینی، به کار می روند. فصل چهارم، نحوه بکار بستن اصول و قواعد معرفت شناسی را در معرفت شناسی دینی بر عهده دارد. در این فصل نخست به تعریف چند واژه کلیدی از قبیل: دین، ایمان، باور دینی، معرفت دینی نظر افکنده و در ادامه به سه مسئله عمده در معرفت شناسی دینی اشاره می کند. معناداری معرفت های دینی پیشتر بازگو شده است. زیرا قبل از هر چیز اثبات تحقق پذیری گزاره های دینی و معنادار بودن آنها لازم است. دومین مسئله «امکان معرفت دینی» است. در این بخش به اثبات معرفت دینی، به معنای معرفت منطبق بر دین، پرداخته است. آخرین مسئله مورد بحث در نوشتار حاضر «وحی به عنوان مهمترین معرفت دینی» می باشد.
هدف اول و مقصود اصلی در نوشتار حاضر، گزارش تحلیل گونه از معرفت شناسی معاصر می باشد. بدین معنا که اولاً مباحث و مسایل مختلف معرفت شناسی تنظیم گردند؛ ثانیا جایگاه هر سخن و هر نظریه مشخص شود؛ ثالثا لازم است پیش فرضهای نظریه ها استخراج و عرضه گردد؛ رابعا، هر نظریه لوازمی دارد که کشف و بیان آنها بصیرت افزاست.؛ خامسا، باید نگاهی تاریخمندانه به مسایل داشت؛ این شیوه در مسایل کلان و معرفت شناسی، در نوشتار حاضر مراعات شده است. و سادسا، سعی شده است که مسایل معرفت شناسی سمت و سوی فلسفه دین و دین پژوهی داشته باشند؛ یعنی طرح مباحث در جهت اقتضای مسایل دین شناسانه است. در موارد مناسب، دیدگاههای اسلامی اعم از فلسفی، کلامی، تفسیری و منطقی نیز بیان شده است ؛ اما از آنجا که هدف نخستین کتاب، طرح دیدگاههای اسلامی و نیز نقد مبانی معرفت شناختی غربی نبود، به اجمال اکتفا شده است.
کتاب حدیث پیمانه: (پژوهشی در انقلاب اسلامی)
نویسنده: حمید پارسانیا
«حدیث پیمانه»، روایت پیمانی است که در نخستین بامداد ازل، - صبح الست - به هنگامه گفتگوی خداوند و فرزندان آدم با لبان محبت و زبان دوستی، بسته شد. حکایت عاشقانی است که بر آن میثاق باقی ماندند و جام هستی، به تیرگی شرک، تباهی کفر و سیاهی ستم نیالودند. قهرمانانی که در معرکه شهادت، پیمانه وجود خود به باده وصول گلگون ساختند و از سر خویش برخاستند و به قلمرو حضرت دوست بار یافتند.
کتاب «حدیث پیمانه» به تحلیل انقلاب اسلامی ایران به عنوان یک انقلاب خاص پرداخته است. نویسنده فاضل معتقد است که این تحلیل نیازمند شناخت خصوصیات نیروهای اجتماعی مختلفی است که در آن حضور داشته اند، نیروهای عمده ای که در انقلاب اسلامی ایران حضور داشتند، در یک تقسیم بندی کلی به سه دسته تقسیم می شوند.
الف: نیروهای مذهبی که اجتهاد و فقاهت، هسته ی مرکزی آن را تشکیل می دهد.
ب: نیروی استبداد که شاه و دربار در رأس آن قرار دارند.
ج: نیروی منورالفکری و روشنفکری که از طریق سازمانهای سری و یا احزاب و گروههای مختلف سیاسی قدرت نمایی می کند.
بررسی صحت و سقم دسته بندی فوق در گرو دو امر است:
اولاً: تعریف کامل هر یک از آنها و تبیین ریشه های تاریخی و نیز منابع قدرت آنها
ثانیا: پیگیری درگیری ها و نزاعهای آنها.
محتوای کتاب مشتمل بر 5 فصل و یک مقدمه است.
فصل اول: مذهب و عصبیت که خود به 4 بخش تقسیم می شود.
1 دو نیروی مذهبی و استبداد
2 عصبیت و آثار آن در بعد از اسلام
3 تشیع و پاسداری از سنت
4 واقعیت اجتماعی تشیع از صفویه تا قاجار
ابتدا، نویسنده به بررسی گروه بند اجتماعی دینی پرداخته سپس حاکمیت دینی را از دونظام دیکتاتوری و دموکراسی خارج کرده است و شیوه حکومت در عصر پیامبر و انزوای عترت بعد از رحلت پیامبر صلی الله علیه و آله و پراکندگی آرای فقهی در این عصر را بیان نموده است.
در قسمتی دیگر نویسنده فاضل به بررسی فقه سیاسی شیعه پرداخته، نیابت عامه فقیه در عصر غیبت و احکام ولایی را به روشنی بیان داشته اند.
در فصل دوم، موضوع مطرح شده غرب و غرب زدگی، حضور مکاتب مختلف «عقل گرایی حس گرایی» می باشد سپس به بحث اومانیسم لیبرالیسم پرداخته اند.
حضور فعال منورالفکران و سازمانهای ماسونی بخش دیگری از این کتاب را در بر می گیرد.
در فصل چهارم تغییرات حکومت از سال 1320 و وقایع 28 مرداد 1332 مورد نقد قرار داده شده است و حضور امریکا در ایران در همین سالها با نام دمکراسی مورد بررسی قرار گرفته است.
در فصل پنجم و بخش ضمیمه آن نویسنده محترم مبحث جریانها و حرکتهای روشنفکری دینی را در چهار عنوان مطرح کرده است.
1 جریانی که براساس علوم طبیعی و زیستی به تفسیر روشنفکرانه دین می پردازد.
2 حرکت متأثر از آموزشهای مارکسیستی
3 دیدگاه متأثر از اندیشه های اقبال لاهوری
4 بازگشت به خویش و رویکرد جامعه شناختی به دین
در بخش ضمیمه نیز به بررسی نیروهای اجتماعی و انقلاب اسلامی پرداخته است.
مطالعه این کتاب را به آنان که طالب حقیقتند توصیه می کنیم.
