ایران، روزگاری سرآمد حفاظت از تالاب‌های جهان بود و کنوانسیون حفاظت از تالاب‌های جهان،کنوانسیون رامسر را راه‌اندازی کرد. اما هم‌اکنون در لیست قرمز این کنوانسیون قرار گرفته است و بسیاری از تالاب‌های کشور از لیست آن خارج شده‌اند و بسیاری نیز در صف انتظار خروج از این کنوانسیون هستند.
به گزارش ، قانون نوشت: در ورزنه اصفهان تالابی به‌نام گاوخونی وجود داشت که سرسبزی، حیات و شهرت خود را در ایران و جهان از آن گرفته بود. اما این روزها نبض حیات در ورزنه به‌کندی می‌زند، تالاب خشکیده و از این خشکی، باغ‌ها و مزارع بایر شدند و مردم نیز به‌خاطرگرد و غبار برجای مانده از گاوخونی بیمار شده‌اند. براساس شواهد، علایمی از وضعیت بحران ناشی از خشکی گاوخونی مشاهده می‌شود که از طوفان نمک و ریزگردهای سمی خبر میدهد.
اگر از اصفهان به سمت شرق استان حرکت کنید و دو ساعتی در راه باشید، به منطقه‌ای خواهید رسید که در سال‌های گذشته برای خود برو و بیایی داشته و امروز مردم تنها برای کویرهایش به آنجا می‌روند. منطقه‌ای که پتانسیل‌‌های اقتصادی و فرهنگی بسیاری دارد و متاسفانه دیده نمی‌شود. شهری که یکی از مهم‌ترین تالاب‌های ملی و جهانی را در خود دارد و شوربختانه چند سالی روبه خشکسالی و بهتر بگوییم نابودی است. شاید تا اینجا فهمیده باشیدکه این شهر، ورزنه و آن تالاب، تالاب گاوخونی است. اما بد نیست کمی درباره آن بدانید.
این تالاب که بیش از 10 میلیون سال قدمت دارد، در 168 کیلومتری جنوب اصفهان مابین اصفهان و یزد قرار دارد و مساحتی به وسعت 476 کیلومتر مربع را پوشش میدهد و سطح حوزه آبریز آن به 41 هزار و 503 کیلومتر مربع می‌رسد. ارتفاع گاوخونی از سطح دریا، هزار و 470 متر است و عمق آن در عمیق‌ترین نقطه به 150 متر می‌رسد. گونه‌های جانوری این منطقه گراز،آهو،گورخر،یوزپلنگ و بزمجه هستند و به علاوه پرندگان مهاجری همچون فلامینگو،کشیم،غاز خاکستری،آنقوت،بوتیمار کوچک،حواصیل زرد،اگرت،اردک سبز، اردک مرمری،خوتگا،چگر،سرسبز،عقاب منقر،کبک،تیهو و ... در زمانی که تالاب زنده بوده به گاوخونی مهاجرت می‌کردند.
گاوخونی بیش از 10 میلیون سال قدمت داردو به صورت دایمی از زاینده‌رود و همچنین به شکل فصلی از رودخانه ایزدخواست تامین می‌شود که هر دو فعلا خشک هستند. اما واقعیتی که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد، لطمات جبران ناپذیری است که خشکی گاوخونی نه تنها بر محیط زیست که بر انسان‌ها وارد می‌کند.
ریزگردهای سمی و خطرناکی که در بستر خشک این تالاب وجود دارند، توسط باد و عملیات انتقال هوا به شهرها و روستا می‌آیند و امراضی همچون سرطان ریه را به همراه دارند. برخی از کارشناسان سلامت و محیط‌زیست اعلام کرده‌اند که اگر خشکی تالاب گاوخونی به همین صورت ادامه پیدا کند، در 10 سال آینده 10 هزار نفر سرطانی در یزد،35 هزار سرطانی در اصفهان و دو هزار و 500 نفر سرطانی در شهرکرد تنها بر اثر ریزگردهای برخواسته از گاوخونی خواهیم داشت. این آمار و ارقام نگران کننده، باعث شده تا حرف و نقل‌های متفاوتی درباره گاوخونی زده شود و همه به نوعی در تلاش نجات گاوخونی باشند. این حرف‌ها و نظرات و گاها راه حل‌ها، اغلب از زبان مسئولین استانی و کشوری زده می‌شود که البته تاکنون نتیجه چشمگیر یا حداقل قابل رویتی نداشته است.
