حقیقت

روزی امام علی(ع) با جمعی از یاران خود، از کنار خرابه ای می گذشتند. ناگهان مردی در حالی که کاردی در دست داشت و دستهای او به خون آغشته بود از خرابه بیرون آمد، همراهان امام آن مرد را گرفتند و وقتی به خرابه رفتند، دیدند مردی که تازه کشته شده، در آنجا افتاده است. یاران امام به حضرت عرض کردند: یا أمیرالمؤمنین این مرد قاتل است و باید قصاص شود. امام از مرد پرسید: چه کسی او را کشت؟ مرد گفت: یا امیر المؤمنین! من او را کشتم! حضرت فرمود: چرا او را کشتی؟ مرد در حالی که این پا و آن پا می کرد گفت: به علت کار خلافی که انجام داده بود. حضرت دستور داد که مقدّمات قصاص قاتل فراهم شود.

همین که قاتل را برای قصاص می بردند، ناگهان مردی آمد و در دست و پای جلاد افتاد و گفت او را نکشید. او قاتل نیست. من قاتل آن مرد هستم و باید مرا قصاص کنید، نه او را. مردم آن مرد را پیش علی(ع) بردند. او نیز در حضور حضرت، اقرار کرد که او آن مرد را کشته است. حضرت، مرد اول را که قرار بود قصاص شود، به حضور طلبید و از او پرسید: تو که قاتل نبودی چرا اقرار به قتل کردی؟ مرد گفت: یا امیرالمؤمنین! من در حالی از خرابه بیرون آمدم که کاردی در دست و دستهایم آغشته به خون بود و اگر می خواستم انکار کنم، هیچ کس از من قبول نمی کرد. سپس عین ماجرا را توضیح داد و گفت: من در حال ذبح گوسفندی در خانه ام بودم. ناگهان صدای ناله و درخواست کمک شنیدم. با همان کاردی که گوسفند را ذبح کرده بودم و با دستهای خون آلود، به کمک او رفتم که قاتل با دیدن من فرار کرد و با همان حال از خرابه بیرون آمدم و با آن نشانه ها، دیگر هیچ کس حرف مرا قبول نمی کرد.

امام(ع) پس از شنیدن این ماجرا، به یاران خود رو کرد و فرمود: حکم این مسأله چگونه است؟ یاران امام عرض کردند: نفر اول را آزاد کنید و دومی را قصاص کنید. امام فرمود: این حکم بر خلاف حقیقت است. پس رو به امام حسن(ع) کرد و فرمود: نظر تو در باره این مسأله چیست؟ امام حسن(ع) با استناد به آیه «و من أحیاها فکأنّما أحیا الناس جمیعاً»1 فرمود: باید هر دو نفر را آزاد کرد و دیه مقتول را از بیت المال پرداخت نمود. امیرالمؤمنین(ع) بر چشمان امام حسن(ع) بوسه زد و فرمود: «سپاس به درگاه خداوندی که علم و فقه را به اهل بیت پیامبر(ص) عنایت فرمود».