نوشابه‌خورترین ملت دنیا

یک ساندویچ یا پیتزا به اضافه سالاد فصل به اضافه نوشابه: ‌زرد می‌خورید یا سیاه؟
این نمونه‌ای از منوی غذایی است که به‌طور معمول در رستوران‌های فست‌فود سفارش داده می‌شود. در این مقاله به عوارض زرد تا سیاه مصرف نوشابه‌های گازدار می پردازیم. موردی که چندی است در دنیا به آن توجه جدی شده است.
نوشابه‌های گازدار مانند تمام مظاهر فرهنگ غربی چند سالی بیشتر نیست که وارد فرهنگ غذایی ما شده است. البته با آن روحیه افراط و تفریط نوگرایی ایرانی مدت زیادی هم لازم نبوده تا این خوراکی جای خود را به عنوان نماد تجدد در سفره ما باز کند تا آنجا که یکی از متخصصان سرشناس ما فریاد بزند: «نوشابه احترام به مهمان نیست». این معضل زمانی بزرگتر می‌شود که تبلیغات غول‌های بین‌المللی مثل کوکا کولا و... به آن اضافه شود آن‌وقت است که بین این همه غذا و خوراکی مناسب برای حفظ سلامتی بدن، ما ایرانی‌ها رتبه اول سرانه مصرف نوشابه‌های گازدار را در دنیا به دست می‌آوریم. بر اساس آمار منتشر شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، میانگین مصرف سرانه نوشابه گازدار در ایران 40 تا 42 لیتر است. در حالی که میانگین مصرف نوشابه‌های گازدار در دنیا برای هر نفر 10 تا 12 لیتر است.
محتویات نوشابه‌های گازدار
اشتباه نکنید منظور از کولا‌ها چیزی مثل دراکولا نیست. کولا در اصطلاح به گروهی از نوشابه‌های گازدار فاقد الکل گفته می‌‌شود که اغلب دارای دی‌اکسید کربن (گازکربنیک)، کارامل، کافئین، شکر و... هستند. واژه «کولا» از نام گیاه کولا گرفته شده است. دانه این گیاه که در غرب آفریقا می‌‌روید، در نوشابه‌های اولیه به عنوان منبع کافئین به کار می‌‌رفت. اولین نوشیدنی با طعم کولا در سال 1881 ساخته شد ولی واژه کولا به دنبال اختراع کوکا کولا در 8 می‌1886 متداول شد. از جمله مهم‌ترین مواد تشکیل ‌دهنده نوشابه‌های گازدار، می‌‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
گاز دی‌اکسید کربن: برای گازدار کردن نوشابه‌ها استفاده می‌شود. اغلب دی‌اکسید کربن (گاز کربنیک) با فشار وارد بطری می‌شود و وقتی در بطری را باز می‌‌کنید، فشار برداشته می‌‌شود و به صورت حباب خارج می‌‌شود.
شکر: نوشابه‌ها به کمک شکرشیرین می‌‌شوند ولی استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی هم متداول است. اولین شیرین ‌کننده‌ مصنوعی مورد استفاده «ساخارین» بود که بعد از اینکه در سال 1970 ثابت شد، سرطان ‌زاست، مصرف آن ممنوع شد و آسپارتام و... جای آن ‌را گرفت.
اسید: معروف‌ترین اسیدهای به کار رفته در نوشابه اسید‌ سیتریک و اسید فسفریک هستند. مزه تیزی که به دنبال نوشیدن کولا احساس می‌کنید، ناشی از همین اسیدها است.
کافئین: این ماده که در بسیاری از نوشابه‌ها وجود دارد، به عنوان یک عامل محرک روی قلب و سیستم اعصاب مرکزی اثر می‌‌گذارد و باعث افزایش تمرکز و هوشیاری می‌‌شود. کافئین به طور موقت فشارخون را بالا می‌‌برد ولی در مورد اثرات درازمدت آن روی فشارخون هنوز مدرک قابل استنادی وجود ندارد. اضطراب، احساس ناراحتی در شکم، اختلال خواب و... از سایر عوارض کافئین هستند. از دیگر عوارض مهم کافئین، ایجاد وابستگی است، به‌طوری که بیش از 50 درصد کسانی که به‌طور مرتب کافئین مصرف می‌‌کنند، در صورت مصرف نکردن آن دچار سردرد می‌‌شوند. سایر عوارضی که در اثر محرومیت از کافئین ناشی می‌‌شوند عبارتند از: احساس خستگی، کاهش انرژی، کاهش تمرکز و هوشیاری، تغییرات خلق و... با توجه به موارد فوق، پزشکان اصرار دارند که افراد دچار پر‌فشاری خون، خانم‌های باردار و کودکان تا حد امکان مصرف کافئین را کاهش دهند.
در کنار این مواد اصلی، از مواد رنگی مانند رنگ کارامل، طعم‌دهنده‌ها و نیز نگه‌دارنده‌ها هم در تولید نوشابه استفاده می‌‌شود. بهتر است این را هم بدانید که نوشابه‌ها دارای مقادیر جزیی و یا فاقد ویتامین‌ها، مواد معدنی، فیبر، پروتئین و سایر مواد مغذی ضروری هستند.
نوشابه و چاقی
نوشابه‌های گازدار عمدتا از آب تصفیه شده، افزودنی‌های مصنوعی و شکر تصفیه شده تهیه می‌گردند. بنابراین فاقد هرگونه ارزش تغذیه‌ای بوده و تنها به‌خاطر میزان قند بالایشان دارای کالری زیادی هستند که سبب چاقی مصرف‌کننده می‌شوند. در نوشابه‌های رژیمی‌ نیز جای شکر معمولی از آسپارتام استفاده می‌کنند که ضمن آن که یک ماده اشتها‌آور است برای سلامتی مضر بوده و مصـرف آن میگرن، سرگیجه و کاهش توان حافظه را به دنبال دارد. محققان آمریکایی در یک مطالعه جدید نشان دادند، افزایش وزن کودکانی که روزانه بیش از 350 گرم نوشابه‌های شیرین مصرف می‌کنند، در مقایسه با افزایش وزن کودکانی که روزانه کمتر از 180 گرم از این نوشابه‌ها می‌نوشند، بسیار بیشتر است. یک گروه از محققان دانشگاه کورنل در نیویورک، با مطالعه 30 کودک 6 تا 12 ساله نشان دادند، روزهایی که این کودکان نوشابه می‌خورند میزان انرژی دریافتی آنها به طور میانگین 244 کالری افزایش می‌یابد. به گفته «دیوید لویتسکی» پروفسور علم تغذیه دانشگاه کورنل، یافته‌های جدید نشان می‌دهد که مصرف نوشابه‌های شیرین یکی از عوامل مهم گسترش اضافه وزن در میان کودکان آمریکایی است. همچنین به گفته محققان، زمانی که کودکان به نوشابه‌های شیرین دسترسی داشته باشند، این نوشابه‌ها را به شیر ترجیح می‌دهند و میزان فسفر، منیزیم، کلسیم، پروتئین و ویتامینA دریافتی آنها نیز با افزایش مصرف نوشابه‌های شیرین، کاهش پیدا می‌کند. در نتیجه در معرض ابتلا به انواع کمبود‌های تغذیه‌ای و سوءتغذیه ناشی از آنها قرار می‌گیرند.

 

پوکی استخوان
نتایج حاصل از گزارش یک گروه از محققان کشور دانمارک که در طی 10 سال بررسی به تازگی منتشر کرده‌اند حاکی از آن است که مصرف مقادیر زیاد نوشابه‌های گازدار به طور روزانه ممکن است منجر به ضعف بافت استخوانی و به تبع آن ابتلا به بیماری‌های مختلف استخوانی مانند نرمی، سستی، التهاب و در نهایت پوکی شود. در این مطالعه که توسط مرکز مطالعات تغذیه‌ای انجام شد محققان نسبت به مقایسه فقدان و ساخت بافت استخوانی افرادی با رنج سنی بالای 10 سال که مقدار زیادی از کوکاکولا و انواع دیگر نوشابه‌های گازدار کربنه مصرف می‌کردند انجام شد. در مطالعه‌ای دیگر محققان تعداد 110 مرد را مورد بررسی قرار دادند که از 55 نفر درخواست کردند روزانه 5/2 لیتر از محصولات کوکاکولا برای مدت 10 روز مصرف‌ کنند و گروه دیگر به همان میزان و مدت شیر مصرف کردند. سپس محققان آزمایش‌هایی برای آشنایی با میزان تاثیر هریک روی هر گروه انجام دادند. نتایج نشان داد که گروهی که از کوکاکولا استفاده نمودند کلسیم بدن آنها کاهش یافته و این کاهش منجر به کاهش شدید بافت استخوانی و به تبع آن کاهش رشد و نمو استخوان‌ها، افزایش سرعت تخریب استخوان‌ها گردید اما در گروه دیگر میزان کلسیم و رشدونمو بافت استخوانی بیشتر بود. درتولید نوشابه‌های گازدار، دی‌اکسید کربن به آنها اضافه می‌شود که این ماده باعث افزایش اسیدیته و اختلال در هضم غذا گردیده و این عکس آن چیزی است که مردم فکر می‌کنند. هنگامی‌که این اسیدیته وارد سیستم خون گردد بدن برای خنثی کردن آن کلسیم ذخیره‌ای خود را مصرف می‌کند درحالی که کلسیم ذخیره به عنوان یک منبع مطمئن و قوی برای ساخت بافت استخوانی به کار می‌رود.
نوشابه و پوسیدگی دندان‌ها
علاوه بر تاثیر بر ذخایر کلسیم به دلیل مقادیر زیاد قند مصرفی در تهیه نوشابه‌ها، خطر پوسیدگی دندان بالا می‌رود. این مورد به خصوص در مورد کودکان باید مورد توجه قرار گیرد.
نوشابه و عوارض رفتاری
پژوهشگران نروژی می‌گویند مصرف زیاد نوشابه‌های غیرالکلی قندی احتمال بروز مشکلات ذهنی مانند بیش‌فعالی را در نوجوانان افزایش می‌دهد. این محققان در بررسی بیش از ? هزار نوجوان ?5 و ?6 ساله در شهر اسلو، ارتباط مستقیم و روشنی را بین ‌مصرف نوشابه‌های غیرالکلی و بیش‌فعالی یافتند. همچنین ارتباط پیچیده‌تری بین مصرف نوشابه با سایر اختلالات رفتاری و ذهنی مشاهده شد.
محققان میزان مصرف روزانه نوشابه‌های گازدار حاوی قند را در شرکت‌کنندگان مورد بررسی قرار دادند سپس با استفاده از یک پرسشنامه استاندارد سلامت روانی آنها را ارزیابی کردند. دکتر «لارس لین» و همکارانش از دانشگاه اسلو دریافتند نوجوانانی که صبحانه و ناهار نمی‌خورند بیشترین میزان مصرف نوشابه‌های غیرالکلی را دارند. محققان ارتباط نیرومندی را بین مصرف نوشابه‌های غیرالکلی با مشکلات ذهنی در نوجوانان یافتند. این نوجوانان در هفته بین یک تا شش بطری نوشابه می‌نوشیدند. نوجوانانی که بالاترین مصرف نوشابه را داشتند بیشترین علایم اختلال ذهنی را داشتند. در مورد بیش فعالی، ارتباط خطی مستقیمی‌ مشاهده شد یعنی مصرف بیشتر نوشابه علایم بیشتری از بیش‌فعالی را به دنبال داشت. بدترین مشکلات در پسران و دخترانی مشاهده شد که روزانه حداقل چهار بطری نوشابه مصرف می‌کردند. این میزان مصرف نوشابه در 10 درصد پسران و دو درصد دختران مشاهده می‌شود. احتمال دارد مواد دیگر داخل نوشابه مانند کافئین در بروز این علایم نقش داشته باشد. یک شیوه موثر و ساده کاهش مصرف نوشابه در این گروه سنی عدم عرضه آنها در مدارس و مکان‌های تجمع نوجوانان است.
منبع:www.salamat.com
/ع